Haftanın Özeti: 183

Bilim, Yazılım, Donanım

Amazon, adını Roma mitolojisinde aile ve evi temsil eden tanrıça Vesta‘dan alan bir ev robotu geliştiriyor. Vesta ev robotunun bu yılın sonuna kadar Amazon çalışanlarının evine gönderilmeye başlanacağı belirtiliyor. Robotun tam olarak neler yapacağı bilinmiyor ancak haber kaynakları tarafından bir çeşit ‘gezici Alexa‘ olarak tanımlanıyor. Prototipinde gelişmiş kameralar ve bilgisayarlı görme yazılımı bulunan robot, tıpkı bir otonom araç gibi evin içinde gezinebilecek.

Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik teknolojilerinin henüz son kullanıcıya bekleneni veremediğini söylemek yanlış olmaz. CNet‘in haberine göre Apple bu ikisine ivme kazandırabilecek bir başlık (bakış açısına göre gözlük de denilebilir elbette) geliştiriyor. T288 kod adlı başlığın 8K çözünürlük sunması ve 2020’de piyasada olması bekleniyor. Apple’ın ve CEO Tim Cook‘un artırılmış gerçekliğe ziyadesiyle inandığı biliniyor.

Snapchat, Spectacles adlı kameralı güneş gözlüğünün en çok şikayet edilen özelliklerinde iyileştirmeler ve değişiklikler yaparak ürettiği Spectacles 2‘yi piyasaya sürdü. İlk versiyondaki gibi sadece fotoğraf değil video da çekilebilecek. Su altında da kullanılabilen Spectacles 2 çok daha ince bir çerçeveye sahip ve şarj kılıfıyla birlikte satılıyor. Şirket, pek de işlevsel olmayan Spectacles gözlüğünden sadece 220 bin tane satabilmişti.

2018’in ilk çeyreği verilerine göre Çin akıllı telefon pazarı 2013’ten bu yana en büyük düşüşünü yaşadı. 91 milyon parçaya düşen satışlara rağmen yükseliş yaşayan tek marka Xiaomi oldu. 2017’nin son çeyrek rakamları da dünya genelinde bir düşüş eğilimine işaret ediyordu.

A4 boyutunda bir kağıt arayüz haline gelse nasıl olurdu? Veya evimizin duvarları makul bir fiyat karşılığında devasa dokunmatik ekranlara dönüşse güzel olmaz mıydı? Bu sorulara cevap arayan iki proje var. Pulp Nonfiction olarak adlandırılan ilk proje; kağıda parmağınızı veya herhangi bir yazma aracını takip edebilme özelliği kazandıran ucuz bir yöntem sunuyor. Wall++ adı verilen diğer projede ise, yine benzer şekilde ucuz maliyetle, normal bir duvara dokunmatik ekran özellikleri kazandırmak için ucuz bir boya tekniği kullanılıyor.

Avrupa‘nın, yapay zeka ve robot teknolojisi alanlarında Amerika ve Çin’in gerisinde olduğu bir gerçek. Bu gerçekten hareket eden Avrupa Birliği, yapay zeka alanındaki Ar-Ge çalışmalarına 2020’ye kadar 1,5 milyar Euro yatırım yapılacağını açıkladı. Bu yatırımla özellikle ulaştırma ve sağlık alanlarında yapay zekanın gelişimi desteklenecek. 1,5 milyar Euro kulağa çok gibi gelir ama bu alana sadece Amerika’nın yaptığı yıllık harcamanın 20 milyar Dolar olduğunu hatırlamakta fayda var.

RAND Corporation raporuna göre yapay zeka ve diğer yeni teknolojilerin ordular tarafından kullanılmaya başlanması yakın gelecekte dengeleri bozabilir ve bu durum bazı ülkelerin nükleer seçenekleri yeniden değerlendirmesine neden olabilir. “Karşılıklı garantili yok oluş” (Mutually assured destruction) ile sağlanan stratejik dengeler, yapay zekanın düşmanın silah sistemlerini hedeflemedeki yeni ve çok daha iyi yetenekleriyle bozulabilir.

Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) casusların yerini yapay zeka ile doldurmayı planlıyor. Şu anki CIA casuslarının karşılaştığı güçlüklerden bahseden bir yetkili, modern dünyanın insan casuslar açısından giderek daha zorlu bir yer haline geldiği konusuna dikkat çekti. Geçen yıl da başka bir yetkili casusluğun çoğu kişinin düşündüğünden daha sıkıcı olduğunu ve büyük bir kısmının yapay zekaya devredileceğini ifade etmişti.

Washington Üniversitesi‘nden bir grup araştırmacı, GoPro kameraları kullanarak yapay sinir ağlarını köpek gibi düşünecek ve davranacak biçimde eğitti. Bir Alaska kurdunun kafasına GoPro bağlayan ekip, köpeğin görüş açısıyla 380 adet video çekti. Daha sonra bu videolar, köpeklerin belirli durumlarda nasıl davranmaya eğimli olduğunu öğretmek için yapay sinir ağlarına gösterildi. Araştırmacılar “Yaptığımız denemeler, modelimizin bir köpeğin bir sonraki adımını tahmin edebildiğini veya köpeğin yapacağına benzer hareketler yapabildiğini ortaya koydu” diyor.

Yapay zeka denilince daha çok yukarıdaki gibi ‘karmaşık‘ işler akla geliyor ama bu teknolojiyle gündelik hayatı kolaylaştırmak da mümkün. Örneğin yemeğinizin birkaç fotoğrafını çektiniz. “Acaba hangisi daha çok beğeni alır?” diye düşünüyorsunuz. Lisa bu fotoğraflar arasında en iyi olanı seçmenize yardımcı oluyor. Fotoğrafı inceledikten sonra, seçtiği fotoğraf için etiketler de oluşturuyor. Evet, basit olduğunu söylemiştim.

Aristoteles Üniversitesi‘nden bir grup araştırmacı, binden fazla gönüllünün denediği yapay pankreasın etkililiğini ve güvenliğini araştıran 41 çalışmayı inceledi. Yapay pankreas, hastanın kan şekerini takip ederek gerekli hormonları veren bir kapalı kontrol sistemi olarak tanımlanabilir. Araştırma sonucunda, cihazı kullanan hastaların sağlıklı kan şekeri seviyelerinin yüzde 10 oranında daha uzun süre korunduğu kaydedildi. Kan şekeri seviyesine bakıp hangi hormondan ne kadar verileceğine karar veren algoritmalara sahip yapay pankreas, karar verme sürecini de üstlendiği için doktorların yükünü hafifletiyor. Yine de bu teknolojinin etkililiğini araştırmak için daha uzun süreli ve kapsamlı çalışmalara ihtiyaç var.

Liderliğini 2014’te Nobel Kimya Ödülü kazanan Fizikçi Eric Betzig‘in yaptığı Howard Hughes Tıp Enstitüsü Janelia Araştırma Kampüsü‘nden bir ekip, son teknoloji ürünü iki görüntüleme teknolojisini birleştirerek canlı hücrelerinin eşi görülmemiş detayda ve hızda 3 boyutlu görüntülerini elde etti. Hareketli hücrelerin çarpıcı videolarında, kanser hücrelerinin taranmasını, spinal sinir sistemi şekillenmesini veya bir zebra balığı gözünün endomembran ağını izlemek mümkün.

Amerika’nın Baltimore kentindeki Johns Hopkins Hastanesi‘nde dünyanın ilk penis ve testis torbası nakli gerçekleştirildi. 11 doktorla yaklaşık 14 saat süren ameliyatta; ölen bir donörden alınan penis, testis torbası ve karın duvarı nakledildi. Adı açıklanmayan ama Afganistan’da yaralanmış bir asker olduğu belirtilen hasta, ameliyat sonrasında “nihayet kendimi normal biri gibi hissettim” diye konuştu.

Aşağıdakine benzer yöntemler gelecekte bunu gereksiz kılacak muhtemelen ama bebek bekleyen çiftlerin ve yakından uzağa bütün akrabalarının kafasında bu soru vardır: “Cinsiyeti ne olacak?” En çok kullanılan yöntem ultrason ama onun için gebeliğin 15 ile 20’nci haftası arasını beklemek gerekiyor. NewScientist dergisinde yayımlanan bir habere göre artık bu kadar beklemeye gerek yok. Hamile kadınlar, parmaktan alınan kan üzerinde yapılan testle bebeklerinin cinsiyetini öğrenebiliyorlar. Esasında o süreçteki en önemsiz detay cinsiyet, sağlıklı olsun da…

Kaliforniya Üniversitesi‘nden araştırmacılar ise fareler üzerinde denenen ve başarılı sonuçlar elde eden bir yöntemle insan derisinden yumurta ve sperm üretmeye çalışıyor.

Güney Doğu Asya’daki yağmur ormanlarında gözlemlenen bir karınca türü olan Colobopsis Explodens, düşmanları durdurmak için kendi vücudunu patlatıyor. Böylece zehirli, yapışkan bir sıvı salgılanıyor. Bu sıvı ya düşmanı öldürüyor ya da karınca kolonisinin geri kalanına saldırmasını önlemiş oluyor. 1935’ten beri yeni bir türü gözlemlenmeyen patlayan karıncaların varlığı konusunda şüpheler vardı. 2014-2016 yılları arasında beş kez 30 günlük uzun yolculuklar gerçekleştiren bilimciler, bu türü hareket halindeyken gözlemlemeyi başardı.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.