Haftanın Özeti: 235

İnternet, Girişimler

Avrupa Parlamentosu geçtiğimiz hafta sınır kontrolü, göçmenlik ve kolluk kuvvetleri sistemlerini tek bir devasa biyometrik takip sistemine bağlayacak aranabilir bir veritabanı oluşturmaya onay verdi. Bu veritabanı Ortak Kimlik Havuzu (CIR) olarak bilinecek ve hem AB vatandaşları hem de diğer ülkelerin vatandaşlarının verilerini içeren 350 milyon kişilik bir altyapıya sahip olacak. CIR hem kimlik bilgileri (isim, doğum tarihi, pasaport numarası vs.) hem de biyometrik veriler (parmak izi, yüz taraması) içerecek. Veriler tüm sınırlarda ve kolluk kuvvetlerinin yetkililerinde bulunacak. Sistemin ana görevi AB sınır ve kolluk kuvvetleri yetkililerinin işini kolaylaştırmak olacak. Farklı veri tabanlarını incelemek yerine tek bir sistem üzerinden daha hızlı bir şekilde arama yapılabilecek.

ABD Gümrük ve Sınır Koruma Birimi (CBP) yüz tanıma teknolojisini ABD’den ayrılan her ticari uçuşta kullanma kararı aldı. CBP şu adna yüz tanıma teknolojisini ABD’deki 15 havalimanında kullanıyor. Sistem, havalimanının giden yolcu kapısına yaklaşan kişilerin fotoğrafının çekilmesi ile çalışıyor. Fotoğraf daha sonra vize ve pasaport başvuruları ile karşılaştırılarak bir eşleşme aranıyor. Daha sonra bir çıkış kaydı oluşturuluyor. Fotoğraf herhangi bir belgeyle eşleşmezse kişi daha yakından inceleniyor. Sistemin kullanıldığı 15 havalimanında iki yılda 2 milyon kişi incelendi ve bunların arasından vizesi geçmiş 7 bin kişi tespit edildi.

ABD’de JetBlue Havayolları, yolcuların bilgilerini pasaporta bakarak kontrol etmek yerine yüz tanıma teknolojisi kullanıyor. Ancak en son yaşanan bir olayda şirketin müşterilerini bu teknoloji hakkında yeterince bilgilendirmediği ve izin istemeden bu teknolojiyi kullanmaya başladığı ortaya çıktı. Twitter kullanıcısı MacKenzie Fegan: “Az önce bir uluslararası JetBlue uçağına bindim. Uçağa binmek için biletimi taratmak ya da pasaportumu vermek yerine kameraya bakmam gerekti. Yüz tanıma sistemleri biletlerin yerini aldı da benim haberim mi yok? Ben buna onay verdim mi?” şeklinde bir tweet atarak haberdar olmadığı bu teknolojinin mahremiyetini ihlal ettiğini düşündüğünü ifade etti. Şirket Fegan’a sisteme dahil olması için onay vermesine gerek olmadığını ama dilerse sistemden çıkabileceğini söyledi. Bu sistem, yolcuların yaklaşık 9 dakika kazanmak için biyometrik kimlik bilgilerini özel bir şirkete emanet etmesi anlamına geliyor.

I just boarded an international @JetBlue flight. Instead of scanning my boarding pass or handing over my passport, I looked into a camera before being allowed down the jet bridge. Did facial recognition replace boarding passes, unbeknownst to me? Did I consent to this?

— MacKenzie Fegan (@mackenzief) April 17, 2019

Biyometri ve yüz eşleştirme birçok alanda kullanılıyor ancak kusursuz değil. Ve bu kimi zaman kişilere, kimi zamansa kurumlara dert oluyor. Bu haftaki mağdur bir Amerikalı, failiyse Apple oldu. ABD’nin New York şehrinde 18 yaşındaki bir genç, Apple’ın yüz tanıma sistemindeki hata sebebiyle kendisinin işlemediği suçlarla ilişkilendirilmesinin ardından Apple’a 1 milyar Dolar’lık tazminat davası açtı. Dava metninde Apple’ın, yüz tanıma sisteminde, 18 yaşındaki üniversite öğrencisi Ousmane Bah’ın adının bir hırsızın yüzü ile eşleştirildiği bunun da Apple mağazalarındaki yüz tanıma sistemi aracılığıyla yapıldığı iddia edildi. Bah bu durumun neticesinde dört ayrı eyalette gerçekleştirilen hırsızlıklar ile suçlandığını söylüyor. Suçlamaların sebebinin Apple’ın yüz tanıma sistemi olduğunu düşünen Bah hem üniversite eğitiminin hem de ruh halinin olumsuz etkilenmesi sebebiyle Apple’dan 1 milyar Dolar tazminat istiyor.

Mahremiyet ihlali ve kullanıcı verilerinin kötüye kullanımı vakalarıyla sürekli gündeme gelen Facebook’un hakkında ABD’de yürütülen hukuki takip için 3 ile 5 milyar Dolar arası bir tazminatı gözden çıkarmış. Bu gelişme şirketin bu hafta açıkladığı 2019 mali verilerinin içindeki bir kalem olarak göze çarptı. Toplam gelir kalemi içinde neredeyse ince bir dilimi oluşturan bu ceza Facebook’a fazla yara verecek miktarda değil. (EK BİLGİ: Statista’nın derlediği bilgilere göre şu an dünya nüfusunun 10’da 3’ü Facebook kullanıyor. Öte yandan Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir projeksiyona göre 2070 yılında Facebook’un ölmüş üye sayısı yaşayan üye sayısını geride bırakacak. Ortaya çıkacak ‘dijital mezarlığın’ 2100 yılında -Facebook hala hayatta kalırsa- 4,9 milyar kişiye ulaşması bekleniyor.)

Instagram’da 12 milyon takipçiye sahip Mr. Enjoy lakaplı Gianluca Vacchi adlı İtalyan milyoner, ABD merkezli E*Trade adlı bir bankanın reklamında kendisinin taklit edildiğini öne sürerek dava açtı. Davaya konu olan reklam aşağıdaki videoda, Mr. Enjoy’un Instagram hesabı ise tam şurada.

Avusturya hükumeti, kullanıcıların internet sitelerinde yorum yapmadan önce adını ve adresini doğru bir şekilde girmesini istiyor. Herkese açık olarak görünecek adınızı yine bir takma ad olarak belirleyebilirsiniz ama yetkililer o takma adın kime ait olduğunu ve o kişinin nerede oturduğunu bilmek istiyor. Böylece yorumları ile başkalarını taciz eden ya da yasaları çiğneyen kişiler kolayca tespit edilebilecek. Bu sistemi kurmayan şirketler 500 bin Avro’ya (3 milyon 275 bin Lira) kadar ceza alabilecek. Suçun tekrarı halinde ceza iki katına çıkabilecek. Sadece 100 binden fazla abonesi bulunan, yılda 500 bin Avro’dan fazla kazanan ya da 50 bin Avro’dan fazla basın desteği alan şirketler bu sistemi kullanmak zorunda olacak. E-ticaret şirketleri ve reklamlardan ya da içerikten para kazanmayan şirketler bu uygulamadan muaf olacak. Yasa AB tarafından da onaylanırsa 2020’de uygulanmaya başlayacak.

Twitter Salı günü son kez aylık aktif kullanıcı sayısını açıkladı. Şirketin rakamlarına göre 2019’un ilk çeyreğinde aylık ortalama 330 milyon kişi Twitter’ı aktif şekilde kullandı. Bu sayı şirketin önceki iki çeyreğine göre küçük bir artış gösterse de hala geçtiğimiz yılın aynı çeyreğinden 6 milyon kullanıcı daha az. Geçtiğimiz 3 yıl içinde Twitter kullanıcı sayısını sadece 20 milyon artırdı. Bu süre zarfında kullanıcı sayısı genelde 330 milyon civarında seyretti. Bu da platformun büyüme sınırına ulaştığını işaret ediyor olabilir.

Sony geçtiğimiz yıl Japonya’da taksi çağırma sektöründe gireceğini açıklamıştı ve sözünü tutarak geçtiğimiz günlerde S.Ride adlı servisini Tokyo’da kullanıma sundu. S.Ride Sony, şirketin ödeme servisi ve beş adet lisanslı taksi şirketinin ortaklığı ile kullanıma sunuldu. Japonya’da sivil araçlarla taksi hizmeti vermek yasal olmadığı için Sony’nin servisi de lisanslı taksilerle müşterileri buluşturan bir servis geliştirdi.

Tesla 2020’de otonom araç ağının bir parçası olarak ilk robo-taksileri kullanıma sunmaya hazırlanıyor. Elon Musk şirketin Otonomi Günü’nde yaptığı konuşmada “Önümüzdeki yıl Tesla’nın otonom robo-taksilerinin kullanılacağı konusunda oldukça eminim. Ama belki bazı bölgelerde düzenlemeler uygun olmadığı için hizmet veremeyebiliriz.” dedi. Musk hangi düzenlemelerden bahsettiğini ise açıklamadı. Musk, şirketin önümüzdeki yıl içinde yetkililerden gerekli izinleri alabileceğini düşündüğünü söyledi. Tesla, araç sahiplerinin kendi araçlarını, araç paylaşım uygulamasına dahil etme imkanı olacağını söyledi. Bu uygulama, Uber ya da Airbnb gibi bir iş modeli ile çalışacak. Tesla yolculuk ücretlerinin yüzde 25 ila 30’unu alacak. Paylaşılacak yeterli araç olmayan bölgelerde Tesla kendi robo-taksilerini kullanıma sunacak. Musk bu iş modeli için gerekli donanımın yeni Tesla araçlarda bulunduğunu, yazılımın da seneye yapılacak bir güncelleme ile araçlara gönderileceğini söyledi.

Google’ın bir yan projesi olarak ilerleyen Wing adlı drone, ABD’de havadan teslimat yapmak için havacılık lisansı alabilen ilk çözüm oldu. Google’ın üstünde 6 yıldır çalıştığı drone, Amerikan Havacılık İdaresi FAA tarafından bu lisansı alabilmek için Wing 70 bin test uçuşu ve 3 bin eve teslimat gerçekeştirdi.

The Times’ın haberine göre ABD Merkezi İstihbarat Ajansı (CIA), bu yıl içinde Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık’a gönderdiği bir raporda, Çinli teknoloji şirketi Huawei’nin Çin Komünist Partisi’nin Merkezi Ulusal Güvenlik Komisyonundan, Çin Halk Kurtuluş Ordusundan ve Çin devlet istihbarat ağına bağlı üçüncü bir kurumdan ödeme aldığını belirtti.

İngiltere’nin Ulusal Siber Güvenlik Merkezi tarafından yayınlanan raporun sonuçlarına göre 23 milyondan fazla kullanıcının şifresi: ‘123456’. Bu kadar uyarıya ve yaşanan tatsız olaya rağmen değiştirilemeyen bu tavır siber hırsızlar için müjde, güvenlik kurumları içinse kabus anlamı taşıyor. İlginç ve ironik bir detay olarak aynı rapora göre bu kullanıcıların en büyük endişesi paralarının çalınması iken yüzde 15’i kendini dijital ortamda korumak için ne yapması gerektiğine dair hiçbir şey bilmediğini beyan ediyor.

Elbette bu ihmal ‘ilgili kişiler’ tarafından ihmal edilmiyor. Bu hafta ortaya çıkan bir gelişme de bunu açıkça ortaya koyuyor. Çok başarılı bir internet hırsızı, kripto para cüzdanlarının şifrelerini tahmin etmeye çalışarak milyonlarca Dolar değerinde kripto para çaldı. Güvenlik araştırmacıları ‘blok zinciri haydudu’ adı verilen bu hırsızın, Ocak ayı itibarıyla toplam 37 bin 926 Ethereum (54 milyon Dolar değerinde) çaldığını söyledi. Güvenlik uzmanları bu paranın yaklaşık 19 milyon Dolar’lık bölümünün, zayıf şifreleri olan kripto para cüzdanlarından çalındığını söyledi. Hesapların çoğunun şifresinin 0x01 olduğunu söyleyen uzmanlar, bunun hesap parolasını ‘parola’ olarak ayarlamakla aynı şey olduğunu belirtti.

Epic Games, Fortnite Çevrimiçi Açık Dünya Kupası’nda hile yaptığı tespit edilen 1200 Fortnite hesabını kapattığını, hile yaparak ödül kazanan 200’den fazla oyuncunun da ödüllerinin iptal edildiğini açıkladı. Hile yapan kullanıcıların bazıları kendi bölgeleri dışındaki bölgelerden giriş yaptı, bazıları hesaplarını başkalarıyla paylaştı, bazıları ise bireysel mücadelelerde takım gibi davrandı. Hile yazılımı kullandığı belirlenen bir kişinin hesabı ise tamamen kapatıldı. Epic Games hile yaparak ödül kazanan kullanıcıların ödüllerinin diğer yarışmacılara verileceğini söyledi.

Video oyunlar konusunda dünyanın en büyük pazarı Çin’de bu alandaki düzenlemelerin ardı arkası kesilmiyor. Gelen son haberlere göre ülkede online poker oyunları yasaklandı. Bunun dışındaki pek çok oyun da onay sürecinin ardından oynanabilir hale gelecek. Pokere ek olarak imparatorluk dönemini çağrıştıran bazı oyunlar da yasak kapsamına alındı.

Otomotiv üreticisi Ford, geçtiğimiz yıl Autonomic adlı girişimle Ulaşım Mobilite Bulutu’nu (TMC) kurarak akıllı araçlar için gerçek zamanlı veri kullanan uygulamalar geliştirmek ve internet erişimi sağlamak için çalışmalar yürütmeye başladı. Salı günü Ford’dan yapılan açıklamada, bulut tabanlı bu servisin Amazon Web Hizmetleri (AWS) desteğiyle çalışacağı açıklandı. Platform sadece Ford’a değil tüm otomobil üreticilerine açık. Park etme, gerçek zamanlı trafik verisi ve araç içi ödeme seçenekleri gibi hizmetler ve uygulamalar için bir alan yaratıyor. Bunu Apple’ın App Store uygulama mağazası gibi düşünebilirsiniz. Ama bu mağazadaki uygulamalar sadece arabalar için olacak.

Netflix’in video için yaptığını podcast yayınları için deneme hayalindeki girişim Luminary, ABD ve İngiltere’de hizmete girdi. Ücretli üyelikle arşivin tamamının sınırsız olarak dinlenebileceği sistemde aylık üyelik 8 Dolar olarak belirlenmiş.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.