Haftanın Özeti: 215

Bilim, Yazılım, Donanım

Çinli teknoloji devi Huawei’nin başkan yardımcılarından Meng Wanzhou ABD’ye iade edilmek üzere Kanada’da gözaltına alındı. ABD yönetimi 2016’dan bu yana Amerikan asıllı ürünleri İran’a ihraç ettiği gerekçesiyle şirket hakkında soruşturma yürütüyordu. Çinli şirketi teknoloji casusluğuyla suçlayan kongre üyeleri de olmuştu. Wanzhou aynı zamanda Huwei’nin kurucusu ve sahibi Ren Zhengfei’nin kızı. Huawei dünyanın en büyük ikinci akıllı telefon üreticisi durumunda ve 5G teknolojisinin de en iddialı oyuncularından.

Otonom araçlar ve akıllı asistanların ardından Rus arama motoru devi Yandex şimdi de akıllı telefon işine giriyor. Şirketin ilk akıllı telefonu Yandex.Phone giriş seviyesi bir Android cihaz. Yandex’in GPS, müzik ve hava durumu uygulamaları cihazda yüklü olarak sunuluyor. Telefonun özellikleri pek göz alıcı sayılmaz. 5,65 inçlik full HD ekrana sahip cihaz Android 8.1 işletim sistemiyle çalışıyor ve Qualcomm Snapdragon 630 işlemci kullanıyor. Cihazın arka bölümünde parmak izi okuyucusu ve temassız ödeme için NFC teknolojisi bulunuyor. Arkadaki çift kameradan biri 12 megapiksel diğeri 5 megapiksel. Ön kamera ise 5 megapiksel. Yandex.Phone’un fiyatı 18 bin Ruble (yaklaşık 1425 TL).

Google, Londra’da düzenlediği Flutter Live etkinliğinde, platformlar arası kullanıcı arayüzü (UI) araç kiti Flutter‘ın ilk stabil versiyonunu tanıttı. Flutter, geliştiricilerin tek bir kod tabanı kullanarak özgün uygulama deneyimleri yaratmasına yardımcı olmayı amaçlıyor. Platformlar arası UI araç kitleri yeni bir kavram olmasa da Flutter hız ve geliştirici kontrolünü her şeyin üzerinde tutmasıyla öne çıkıyor.

E-ticaret devi Amazon yeni patent başvurusunda kapı zilinin kamerasının yüz tanıma teknolojisi kullanarak bölgedeki şüpheli eylemleri incelemesi ve durumu yetkililere bildirmesi amaçlanıyor. Amazon’un sistemi sadece bu teknolojiyi kullanan kişileri değil, akıllı cihaz kullanmak istemeyenleri de etkileyebilir. Böyle bir uygulama, George Orwell’in 1984 romanında devletin yaptığı gözetleme işini özel sektörün üstlenmesi anlamına geliyor. Bu da mahremiyet endişelerini beraberinde getiriyor.

ABD Gizli Servisi de ‘benzer işlerin’ peşinde. Beyaz Saray çevresindeki kişilerin yüz tanıma teknolojisi yardımıyla izlendiği yeni bir sistemi test eden kurum, böylece olağan şüphelileri ayıklamayı amaçlıyor. Bu noktada yine mahremiyet ve yapay zekaya güven problemleri ortaya çıkıyor elbette.

İzleme demişken Çin’e değinmemek olmaz. Son haberler ülkedeki elektrikli araçların detaylı konum bilgilerini anlık olarak devletle paylaştığını gösteriyor. Genellikle sürücülerin bilgisi dışında gerçekleşen bu paylaşımlar konum bilgisiyle de sınırlı kalmıyor. Otomobil üreticileri iş yaptıkları ülkelerin kurallarına uyduklarını söyleyerek kendilerini savunuyor. Çinli yetkililer ise verilerin kamu güvenliği, endüstriyel gelişme, altyapı planlama ve devlet desteği programlarında sahteciliği engellemek amacıyla toplandığını belirtiyor.

Montreal Üniversitesi yapay zeka geliştirilirken gözetilmesi gereken etik değerleri sıralayan bir beyanname yayımladı. Toplumun farklı kesimlerine danışılarak bir yıl içinde hazırlanan beyannameye göre yapay zeka sistemlerinin izlemesi gereken 10 prensip şöyle:

  • Yapay zeka sistemlerinin (YZS) gelişimi ve kullanımı tüm canlı varlıkların sağlığını gözetmeli.
  • YZS insanların kendi hayatlarının yanı sıra çevreleri üzerindeki kontrolünün artırılması hedefiyle geliştirilmeli.
  • Mahremiyet ve özel hayat YZS’nin veri toplama ve arşivleme sistemlerinin müdahalesinden korunmalı.
  • YZS’nin gelişimi insanlar ve nesiller arasındaki birlik bağlarını korumaya uyumlu olmalı.
  • YZS anlaşılabilirlik, savunulabilirlik ve erişilebilirlik kriterlerine uygun olmalı ve demokratik incelemeye, tartışmaya ve kontrole tabi olmalı.
  • YZS geliştirilmesi ve kullanımı, adil ve eşitlikçi bir toplumun oluşturulmasına katkıda bulunmalı.
  • YZS geliştirilmesi ve kullanımı, toplumun sosyal ve kültürel çeşitliliğini korumakla uyumlu olmalı ve yaşam tarzı seçimlerini ve kişisel deneyimleri kısıtlamamalı.
  • YZS gelişimine katkıda bulunan her insan, en uç örnekleri göz önünde bulundurarak bu teknolojinin ortaya çıkaracağı muhtemel kötü sonuçları öngörebilmeli ve onların önüne geçmek için gerekli önlemleri almalı.
  • YZS geliştirilmesi ve kullanımı, karar alma sürecinde insanların sorumluluğunu azaltmaya katkıda bulunmamalıdır.
  • YZS geliştirilmesi ve kullanımı gezegenin çevresel sürdürülebilirliğini sağlayacak şekilde yürütülmelidir.

“Bu robotlar başımıza iş açacak ya dur bakalım” korkusu gerçeğe döndü. Ama biraz farklı şekilde. Amazon’un New Jersey’deki deposundaki raftan düşüp kırılan ayı kovucu spreyden zehirlenen 24 işçi hastaneye kaldırıldı. ABC’nin haberine göre olayın arkasında Amazon’un rafları teslim ettiği robotlardan biri var. Kasıt yok, olay şimdilik robotun ‘elinin ayarıyla’ ilgili gibi görünüyor. (O anki ruh halini bilemeyiz tabii.)

Vücuttaki kanın yeterince oksijen taşımaması sebebiyle kişinin daima yorgun hissetmesine sebep olan anemi (kansızlık) genellikle kan testiyle tespit ediliyor. Yeni geliştirilen bir yöntem sayesinde akıllı telefon kamerasıyla tırnaklarının fotoğrafını çekerek kişinin anemi olup olmadığı anlaşılabiliyor. Emory Üniversitesi öncülüğünde geliştirilen uygulama, fotoğrafı inceleyerek daha önce gördükleriyle karşılaştıran bir algoritmaya dayanıyor. Sonuçlar henüz kan testi kadar net değil ve teşhis olarak kullanılamıyor ama algoritmaların sağlık alanındaki geleceğinin küçük bir örneği olarak değerlendirilebilir.

Laboratuvar ortamında üretilen etlerle ilgili pek çok şey okuduk, paylaştık. “O şeyi et diye tanımlamak mantıklı mı?” gibi tartışmalara da tanık olduk. Bu konunun önümüzdeki yıllarda gündemi daha fazla meşgul edeceği de aşikar. İspanya merkezli Novameat adlı girişim işi biraz daha ileri götürerek 3D yazıcıda vegan biftek yapmaya başladığını açıkladı. Bitki proteinlerinin baş rolde olduğu karışım yazıcıyla 30 dakikada basılabiliyor. Firma yetkilileri ‘mükemmel tadı’ aramaya devam ettiklerini ve seri üretime geçiş için çalıştıklarını belirtiyor.

NASA bundan 40 yıl önce uzayda kurulacak şehirlerin neye benzeyeceği sorusundan hareketle, bir ‘uzmanla’ birlikte, çizimler hazırladı. Mimar Rick Guidice NASA’dan bir ekiple 10 hafta geçirdi ve beklentileri resmetti. Bugün Uluslararası Uzay İstasyonu’nda aylarca yaşayan astronotlar var ama görsellerdeki gibi bir uzay kolonisi kurmaktan biraz uzağız.

Uluslararası Uzay İstasyonu birbirinden ilginç araştırmalara da ev sahipliği yapıyor. 6 tanesini Singularity Hub’da bulabileceğiniz araştırmalardan biri de Parkinson üzerine. Dünya genelinde yaklaşık 10 milyon kişinin muzdarip olduğu bu hastalığı tetikleyen protein olarak bilinen LRRK2 kristallerinin daha iyi incelenebilmesi için büyütülmesi gerekiyor. Ama yerçekimi bu büyümeyi engelliyor. Bu arada istasyonda günlerin nasıl geçtiğini hatırlamak için:

Uzay araştırmalarını yoğunlaştıran ülkelerden biri de ÇinChang’e-4 uzay aracı, Ay’ın görmediğimiz tarafını keşfetmek için yola çıktı. Chang’e-4 önümüzdeki Ocak ayında iniş yaptıktan sonra bugüne kadar pek bilgi sahibi olunmayan kraterleri inceleyecek. Ay’ın ‘arka tarafına’ Dünya’dan direkt olarak radyo sinyali göndermek mümkün olmadığı için Çin daha Mayıs ayında Queqiao adlı iletişim uydusunu uzaya göndermişti.

Chang’e 4 yola çıkmadan önce, Dragon kapsülünü uzaya bırakan Falcon 9 da sağ salim dönmeye çalışıyordu. Arızalanan roket hava üssü yerine denize inmek (kimilerine göre düşmek) zorunda kaldı. Daha sonra roketin gemiyle kurtarıldığı açıklandı.

Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.

Özet Başlıkları

  1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
  2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
  3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
  4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
  5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.

Yorum Ekle

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz: