Haftanın Özeti: 157

Bilim, Yazılım, Donanım

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Tesla bu yıl içinde Çin’in Şanghay şehrinde üretim tesisi kurmayı planlıyor.[/inlinetweet] Tesla‘nın serbest ticaret bölgelerinde ürettiği araçlar için yüzde 25 oranında vergi ödemesi gerekecek olsa da bu kararla üretim masraflarını azaltması mümkün görünüyor. Elon Musk da Tesla’nın Avrupa ve Asya’da araç ve batarya üretim merkezlerine ihtiyaç duyacağını söylüyor.

22-25 Ekim tarihleri arasında Kanada/Quebec’te düzenlenen 30. ACM User Interface Software and Technology Symposium’da yenilikçi kullanıcı arayüzü konseptleri tanıtıldı. Sempozyumda yer alan dikkat çekici çalışmalardan bazılarıysa şöyle:

• Retroshape: Sanal nesneleri görmeyi ve hissetmeyi sağlayan, şekil değiştiren dokunmaya bağlı geribildirim sistemine sahip bir akıllı saat.
• Frictio: Takan kişiye sessiz, dokunmaya dayalı (dokunsal) uyarılar ve geribildirimler veren bir akıllı yüzük. Parmaktaki dönüşleriyle kullanıcısını bilgilendiren Frictio, kişinin telefona bakmadan saati ya da arayanın kim olduğunu öğrenmesine olanak veriyor.
• Pyro: Başparmağın işaret parmağı üzerinde yaptığı hareketleri tanıyarak bilgisayar ve diğer cihazlarda kontrolü sağlayan bir sistem. Konsept, parmaklardan yayılan ısıyı, kızılötesi termal algılayıcılarla tespit ederek ufak hareketleri bile algılayabiliyor.

Apple geçtiğimiz ay sunduğu ürünlerde bazı değişiklikler yaptı. Herkes yeni ürünlere odaklandığı sırada eski ürünlerde yaşanan bir değişikliklerse gözlerden kaçtı. Örneğin, şirket artık iPhone 7’nin 256 GB’lık versiyonunu üretmiyor (dolayısıyla satmıyor). Bu değişiklikle birlikte, artık 256 GB iPhone kullanmak isteyen kullanıcılar iPhone 8 veya bir ay sonra çıkması beklenen iPhone X‘i satın almak zorunda. Bunun Apple’ın müşterileri yeni (ve daha pahalı) ürünlerine yönlendirmek için izlediği bir taktik gibi görünüyor, çünkü yeni modelin satışları da iyi gitmiyor. 

Windows Central Editörü [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Zac Bowden, Microsoft’un katlanabilen, kalemli bir cihaz üzerinde çalıştığını iddia etti.[/inlinetweet] Windows 10 ile çalışan cihazın önümüzdeki yıl piyasaya sürülebileceği belirtiliyor. Ekranı katlanabilen tablet benzeri cihaz, bir elektronik kalemle kullanılacak. Dijital mürekkep teknolojisiyle çalışacak ürün, ‘elektronik defter’ olarak tanımlanabilir. Cihazda telefon özellikleri de bulunacak.

Güvenlik girişimi Cherry Labs‘in geliştirdiği Cherry Home adlı sistem, sadece bulunduğu odada olup biteni izlemekle kalmıyor aynı zamanda içerideki insanları tanıyor, yaptıklarını size söylüyor ve bir şeyler yanlış giderse bilgilendiriyor. Kamera kol ve bacaklarınızın uzunluğunu, giydiğiniz kıyafetleri, sesinizi, ten ve saç renginizi hatta yürüme şeklinizi bile öğrenebiliyor. Cherry Home, sensörler yardımıyla odadaki pozisyonunu değiştiriyor ve odada uygulama üzerinden takip edebileceğiniz bir şema oluşturuyor. Bedelinin pek makul olduğu söylenemez zira iki kameradan oluşan paketin fiyatı 900 Dolar.

Robotik şirketi Synthea Amatus tarafından üretilen Samantha adlı robotun yaratıcısı Sergei Santos robotun bebek sahibi olmasını sağlayabileceğini söylüyor. Santos, robotta güzellik ve adalet gibi insani değerler oluşturmak için SD kart yuvasına sahip dahili bilgisayar üstünden yazılımını sürekli güncellemeyi planlıyor. 1,65’lik Samantha’nın vücudunda kullanıcının dokunuşlarına tepki verebilen 11 sensör var. 

Suudi Arabistan bugüne dek petrol ve katı İslami kurallar ile anılıyordu. Ancak ülkenin Veliaht Prensi Muhammed bin Salman yeni teknolojilere yatırım yapıp daha hoşgörülü bir politika izleyerek bu izlenimi yıkmaya karar verdi. Bu çalışmalar çerçevesinde ülkedeki radikal gruplardan derhal kurtulunacağını belirten prens bu iş için 30 yıl harcamaya niyetlerinin olmadığını, ılımlı İslam modeline geçerek tüm dinleri ve gelenekleri kucaklayan bir yapıyı benimseyeceklerini ifade etti. Tüm bu çalışmaların yanı sıra teknolojiye verdiği önemin altını çizmek istercesine, [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Suudi Arabistan dünyada bir robota vatandaşlık veren ilk ülke oldu.[/inlinetweet] Sophia adlı robot, Gelecek Yatırımı Girişimi etkinliğinde bir de konuşma yaptı.

Stanford Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Kara Weisman yürüttüğü araştırma kapsamında insanlara cansız nesneler ya da insan olmayan canlıların hisleriyle ilgili sorular sorarak kendi duygu, düşünce ve algılarıyla ilgili ne düşündüklerini öğrenmeyi hedefliyor. Şimdiye kadar bin 400 ABD’li yetişkinle yürütülen çalışmanın katılımcılarına ‘robotlar suçluluk duyabilir mi?’ ya da ‘bir böcek mutluluk yaşayabilir mi?’ gibi sorular yöneltildi.

IBM, Microsoft, Google, Amazon, Facebook ve Apple gibi şirketleri temsil eden Bilişim Teknolojisi Endüstri Kurulu (Information Technology Industry Council), etik yapay zeka sistemleri geliştirmeye yönelik prensipler yayımladı. Teknoloji şirketlerinin uyacaklarını vadettiği prensiplerin bir kısmı şöyle:

• Tasarımda ahlak ilkelerine uyarak teknolojinin öngörülebilir kötüye kullanımını engellemek.
• Verilerin sorumlu şekilde kullanılmasını teşvik etmek ve yapay zeka sistemlerinin kurulumunda potansiyel zarar içeren önyargıların olup olmadığını test etmek.
• Otomatik karar alma sistemlerinde önyargı, eşitsizlik ve diğer potansiyel zararları hafifletmek.
• Otomatik karar alma sistemleri insanların yerini aldığında ortaya çıkacak sorumluluklarla ilgili endişeleri gidermek için bir hesap verilebilirlik çerçevesi oluşturmak.

Ünlü Fizikçi Stephen Hawking’in 1966 yılında tamamladığı ‘Genişleyen Evrenlerin Özellikleri’ başlıklı doktora tezi Cambridge Üniversitesi tarafından halkın erişimine açılınca interneti salladı. 24 saatten kısa bir sürede yaklaşık 60 bin kez indirilen tez üniversitenin açık erişim sitesinin çökmesine sebep oldu.

Fancy a bit of light reading? We've put #StephenHawking's 1966 PhD thesis online to celebrate #openaccessweek https://t.co/bakmB4kRtl

— Cambridge University (@Cambridge_Uni) October 23, 2017

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Çinli bilimciler genetik mühendislik ile yağ oranı düşük bir domuz ırkı üretti.[/inlinetweet] Bu hafta Ulusal Bilimler Akademisi Tutanakları’nda (Proceedings of the National Academy of Sciences) yayımlanan makalede yağ oranları diğer domuzlara göre yüzde 24 daha az, 12 sağlıklı domuz yavrusunun üretildiği ifade edildi. Bilimcilerin bu çalışmasının amacı hem domuzların vücutlarındaki yağı daha iyi kullanarak enerji üretmesi hem de çiftçilerin masraflarının düşürülmesiydi.

Michigan Üniversitesi’nden Araştırmacı Indika Rajapakse ve ekibi geliştirmekte oldukları yeni modelle kök hücre olmadan hücre programlamayı amaçlıyor. Eğer ekip başarılı olursa herhangi bir hücrenin hedeflenen başka bir hücreye doğrudan çevrilebilmesi mümkün olacak. Kök hücre basamağını atlaması sayesinde bu model, hücre programlama açısından bilimcilere kestirme bir yol sağlayacak.

En yakın kara parçasına 2 bin 700 kilometre uzaklıktaki Nemo Noktası, NASA tarafından ‘uzay aracı mezarlığı’ olarak adlandırılıyor. Popular Science’a göre [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]1971-2016 yılları arasında uzay ajansları Nemo Noktası’na en az 260 uzay aracı attı.[/inlinetweet] 2018’in ilk aylarında Dünya’ya çakılması beklenen Tiangong-1’ın da bu mezarlığa düşüp düşmeyeceği bilinmiyor. Fakat yine de parçalarının herhangi bir insana zarar vermesi oldukça düşük bir ihtimal. Eski uzay araçlarının yörüngeden çıkartılması, uzay çöpü üretimini engellemenin temelini oluşturuyor.

Radarlarda kullanılan radyo dalgaları deniz suyu tarafından engellendiği için suyun altında cisimleri tespit etmek için ses dalgalarını kullanan sonarlar tercih ediliyor. ABD ve NATO ülkeleri yıllarca denizaltılarda kullanılan sonarları geliştirmeye odaklanırken yeni açıklanan CIA belgeleriyle Sovyetler Birliği’nin kendi gizli sualtı takip sistemini geliştirdiği ortaya çıktı. Belgelerde yer alan SOKS (System Obnarujenia Kilvaternovo Sleda – İz Algılama Sistemi) adı verilen teknik, iddialara göre denizaltıların ilerledikleri sırada suda bıraktıkları köpük izlerinden faydalanıyor. Tahminler arasında su yoğunluğunu ölçtüğü ya da radyasyonu tespit ettiği gibi iddialar da yer alıyor.

Son gelişmelere bakılırsa Amazon’un girişimi [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Blue Origin artık SpaceX’e rakip olabilir.[/inlinetweet] Bu hafta yapılan bir duyuruyla Nisan 2019’da uzay turizmi için kullanılmaya başlaması planlanan roket motoru denemeyi başarıyla tamamladı.

First hotfire of our BE-4 engine is a success #GradatimFerociter pic.twitter.com/xuotdzfDjF

— Blue Origin (@blueorigin) October 19, 2017

Scientific Reports‘ta yayımlanan bir araştırmaya göre [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]köpekler biz onlara bakarken daha fazla mimik yapıyor.[/inlinetweet] Araştırma kapsamında 24 farklı cins köpek birer birer tek bir insanla aynı odaya yerleştirildi. Kişi, zaman zaman elinde köpeğe ödül olarak vermek üzere bir şey tutuyordu, kimi zaman da eli boş duruyordu. Daha sonraysa ellerinde yiyecek olsun ya da olmasın, köpeğe arkalarını dönüp duruyorlardı. Araştırma sonuçlarına göre insanların ellerinde yiyecek tutmalarından bağımsız olarak insanlar kendilerine dönükken köpeklerin daha fazla mimik kullandığı anlaşıldı.

Kuzey Karolina Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, elektronik sigaranın akciğer üzerinde hem normal sigaranınkine benzeyen hem de daha önce görülmemiş türde zararları olduğunu ortaya koydu. Araştırmada elektronik sigara kullanan, normal sigara kullanan ve sigara kullanmayan 44 kişiden tükürük örneği alındı. Elektronik sigara kullanan grupta kronik obstrüktif akciğer hastalığına (KOAH) ve kistik fibrozis gibi akciğer hastalıklarına sebep olduğu bilinen proteinler bulundu.

[alert type=blue ]Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.[/alert]

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.