Haftanın Özeti: 71

Bilim / Yazılım / Donanım

• ABD’li reklam zincirleri sokaklara asılan ilanları kimlerin gördüğünü takip etmek için cep telefonlarının konum bilgisini kullanmaya başladı. Sistem cep telefonlarından topladığı konum bilgisini panoların ne kadar görüldüğünü ölçmek için kullanıyor.
• Mini bilgisayar Raspberry Pi 3 bir önceki seriyle aynı fiyattan (35 dolar) satışa sunuldu. İşlemcisi yüzde 50 hızlandırılmış yeni modelde kablosuz LAN ve Bluetooth standart geliyor.

• Raspberry Pi 3’ün etkisini gösterdiği en taze ürün ise Kano. Bu sevimli bilgisayar seti çocuklara kod yazmayı mümkün olduğunca keyifli bir şekilde öğretmeyi hedefliyor. Üstelik sadece 149 dolara.

• 2003 yılında İtalya’da kurulan Hacking Team, isminin çağrıştırdığının aksine tamamen devletler için çalışan bir özel şirket. Vatandaşlarını elektronik olarak takip etmek isteyen (aralarında Türkiye’nin de bulunduğu) devletlere özel, akla hayale gelmedik yöntemler kullanan hack yazılım ve donanımları geliştiriyorlar. Geçtiğimiz sene (37. sayımızda değindiğimiz gibi) bizzat kendisi hack edilip 400GB boyutundaki dosyaları Wikileaks’e düşünce saygınlığı hayli yara almış olsa da hala kendi konusundaki en ‘şöhretli’ çözüm merkezi durumunda. Güvenlik şirketi SentinelOne uzmanları bu hafta Apple bilgisayarların kullandığı Mac OS X işletim sistemine özel yazılmış ve Hacking Team kökenli olduğu tahmin edilen bir takip yazılımı keşfetti. Zararlı uygulama sızdığı bilgisayarlara başka -hayırsız- uygulamalar yüklenmesini mümkün kılıyor.
• Pentagon adıyla bilinen ABD Savunma Bakanlığı hackerlara yaptığı çağrıda sistemlerinin güvenliğini sınamalarını istedi. Defence Digital Service (Dijital Savunma Hizmeti) adlı ekip bu süreç boyunca yöntemleri inceleyerek ülkenin dijital savunma sistemlerini güçlendirecek. Ancak başarının ‘mükafatı’ endişe verici olabilir. Zira Pentagon dijital saldırıları terör saldırısı kapsamında ‘değerlendiriyor’.
• Bankaların güvenlik sistemlerini aşarak 2011 yılından bu yana sürdürdüğü ‘eylemlerle’ 55 milyon dolar çalan (ve Almanya’nın Frankfurt şehrinde yakalanan) Türk Hacker Ercan Fındıkoğlu, 57 yıl hapis istemiyle yargılanıyor.
• Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım Türkiye’nin siber saldırı sıralamasında ilk 10 ülke arasında yer aldığını belirterek “Bazı kritik iletişim ve bilgi akışına özel güvenli bir kamu ağı kuruyoruz. Bir-iki ay içinde tamamlanacak” diye konuştu.

• Sabit disklerin yıllar boyu oturduğu tahta göz diken SSD teknolojisi performans kalesini fethedeli çok olmuştu. Samsung’un bu hafta tanıttığı PM1633a ile boynunun -nispeten- bükük kaldığı kapasite konusunda da ‘savunmayı’ zorladı. Yeni sürücünün kapasitesi 15 terabayt (15 bin gigabayt). 2,5 inçlik SSD’nin dizüstü bilgisayarlara uygulanmasındaki tek engel 15mm’lik yüksekliği. PM1633a, saniyede 1.200MBps hızında okuyup yazabiliyor.
• Microsoft Hololens adlı yapay gerçeklik gözlüğünün (3 bin dolarlık) Geliştirme Kiti için ön siparişleri almaya başladı. İlk seri 30 Mart’ta sahiplerine ulaşacak. 64GB kapasite ve 2GB RAM belleğe sahip olacak cihazın şarjı 2-3 saat arası kullanıma izin verecek. Microsoft, cihazda hem Intel 32-bit mikromimari işlemcisi hem de Microsoft’un geliştirdiği “Holografik İşlem Ünitesi” (HPU) olacağını belirtti.

• Norveç’in 6 rüzgar çiftliğinden oluşacak ve toplam 1.000 MW kapasiteye sahip olacak rüzgar santrali projesi tamamlandığında Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise dördüncü büyük ‘deniz üstü rüzgar santrali’ olacak. Bu yıl başlayacak inşaat 2020 yılında tamamlanacak. Tesis, Türkiye’de de santraller inşa eden 120 yıllık enerji şirketi Statkraft tarafından hayata geçirilecek.

• Spotify’ı çevrimdışı cihaz olarak kullanan Mighty, önceden oluşturulan şarkı listelerini kaydedip daha sonra dinlemeyi sağlıyor. 4 GB kapasiteye ve 5 saat şarj süresine sahip cihaz Kickstarter üzerinden 79 dolara satılıyor.

https://youtu.be/p4EqxKy9r0w

• Massachusetts Institute of Technology (MIT) dünyanın en ince güneş hücrelerini üretti. İnsan saçının beşte biri inceliğindeki yüzey o kadar hafif ki sabun köpüğü üstünde dahi durabiliyor. Dahası topladığı güneş ışınlarıyla gram başına 6 watt enerji üretebiliyor.

• Mart ayında Apple’ın yeni iPhone ve iPad’leri tanıtması bekleniyor. Yeni iPhone’un 4 inç ekrana sahip olacağı, yeni iPad’inse 9.7 inç ekrana ve 12 megapiksel kamerayla çıkacağı tahmin ediliyor.
• Bilişim dünyasında eskiye tahammül edilebilen şeylerin başında oyunlar geliyor. 64 bitlik bu çağda 8 bitlik çağın oyunlarıyla heyecanlanmamızı başka türlü açıklamak mümkün değil. Apppix, bir sanal bilgisayar. Kullanım alanı piksel çağının tadını taşıyan oyunlar ‘yaratıp‘ çalıştırmak.
• Bilişim dünyası kendisini 64 bit ile de sınırlamış değil. McGill Üniversitesi, günümüz bilgisayarlarındaki elektronlar yerine ‘protein’ kullanarak çalışan bir bilgisayar geliştirdi. Karmaşık matematik problemlerini çözebilen bilgisayar 10 yıllık bir çalışmanın ürünü.
• Fakat bugünlere nereden geldiğimizi de unutmamak gerekiyor. ABD Deniz Kuvvetleri’nin 1953 tarihli bir arşiv kaydında ortaya çıkan mekanik bilgisayar hipnotize edici bir tarihi belge. Donanım tutkunları için adeta bir ibret belgesi. Matematiği görselleştirme ve objelere uyarlamanın harika bir örneği (UYARI: 41 dakika).

• Roma Katolik Üniversitesi Tıp Fakültesi fareler üstünde yürüttüğü bir deneyde elektrik akımları kullanarak beynin öğrenme ve hatırlama kapasitesini arttırmayı başardı. Deneyin en ilginç ayrıntısı, gelişimin gözlenmesi için sadece 20 dakikalık akım uygulamasının yeterli gelmiş olması.
• Duke Üniversitesi bilimcileri maymunların beyin gücüyle hareket ettirebildiği bir tekerlekli sandalye geliştirdi. Beyin – makina ilişkisine yönelik önemli bir gelişme sayılan deneyde maymunlar kısa bir öğreme sürecinin ardından aracı rahatlıkla kontrol edebilir hale geldi. Deneyde kullanılan beyin okuyucusu şimdilik 300 nöronu gözlemleyebiliyor. Hedef bunu 2 bin nörona çıkartmak.

https://www.youtube.com/watch?v=L2O58QfObus

• Georgia Teknoloji Araştırmaları Enstitüsü’nde insanların robotlara güvenini ölçmek üzere bir deney gerçekleştirildi. Çalışmada katılımcılar yangın anında bozuk olduğu kendilerine söylenmesine rağmen kendilerini yanlış çıkışa yönlendiren robotu sorgusuz takip etti.

• Sesli komutlarla çalışan mobil asistan uygulaması Hound ABD’de kullanıma açıldı. Siri ve Google Now gibi uygulamalara alternatif olarak geliştirilen uygulamanın yetenekleri tam anlamıyla dudak uçuklatıcı.
• Sony tarafından yapılan açıklamaya göre çok yakında Playstation 4 oyunlarını PC’den oynamak mümkün olacak. Remote Play adı verilen özellikte ev ağı üstünden oyunun ‘stream’ edileceği cihaz (PC / Mac) Playstation 4 içindeki bir menüden seçilecek. Denemek için ‘Musashi’ kodlu 3,50 firmware güncellemesini beklememiz gerekiyor (bu özellik Microsoft’un rakip oyun konsolu Xbox One ve Windows 10 ile şu an mümkün).
• Üç boyutlu yazıcılarla uzayda yapı inşa edebilen robot projesine NASA’dan onay geldi. Made in Space şirketi tarafından geliştirilecek bu robotlar sayesinde Dünya’da tasarlanan yapılar insan gücüne ihtiyaç duymadan uzayda üretilebilecek.
• ABD’li Astronot Scott Kelly (wiki), 29 Şubat’ta insanoğlunun dünya dışında inşa ettiği ilk yerleşim yeri olan Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki (ISS) görevini Tim Kopra‘ya (wiki) devrederek Dünya’ya döndü. 1 yıllık uzay görevi boyunca Twitter hesabından paylaştığı fotoğraflarla heyecan yaratan Kelly yeryüzündeki ilk akşam yemeğini de bu hafta yedi. Aşağıdaki galeride arşivinden Dünya kesitlerine bakabilir, koskoca bir sonsuzluktaki minicik gezegenimizde esasen hiçbir önem taşımayan meselelerimize ne kadar önem verdiğimize hayret edebilirsiniz. BONUS BİLGİ: 65. sayımızda değindiğimiz gibi Scott Kelly aynı zamanda ‘uzaydaki ilk çiçeği yetiştiren kişi‘ unvanına da sahip.

• 1816 yılından bu yana tıp dünyasında pek çok şey değişti ama bir şey neredeyse hiçbir değişikliğe uğramadan bugüne kadar gelmeyi başardı: stetoskop. O soguk metaliyle tenimize değip ürperten ve ‘doktorun bize kulak verdiği’ hissini yaratan bu cihaz acaba hala anlamlı ve gerekli mi? Dijital çağda nabız dinleyen, ultrason ile görüntüleme yapan ve son derece hassas ölçüm yapan cihazların arasında bir grup stetoskopun nostaljik bir tutku olduğunu, diğer bir grupsa 20 dolar altına sahip olunabilecek en iyi teşhis cihazı olduğunu savunuyor. Buyrun sohbete.

• Kadınların olduğu kadar çoğu erkeğin de kabusu ‘saçlara ak düşmesi’. Ancak bu hafta Londra Üniversitesi’nden Kaustubh Adhikari ve ekibinin keşfettiği IRF4 adlı gen bu ‘doğal akışı’ durdurabilmenin anahtarını insanlığa sundu. Araştırmaya göre ten renginden bağımsız olarak bu gen saçların beyazlamasından sorumlu. Dolayısıyla bunu yine genetik olarak sonraki kuşaklara da aktarıyor. IRF4, saç tellerindeki melanin pigmentini yok ediyor. Saça rengini veren melanin yok olunca o bilindik süreç başlamış oluyor. Saç boyası endüstrisinin kabusuna hoşgeldiniz. Sıradaki şarkımızin sözleri Ülkü Aker’e, bestesiyse Selami Şahin’e ait. Sanatçımız Nil Burak seslendiriyor: “saçlara dolunca aklar, birden bin pişmanlık başlar…” (Nil Burak’ın saçlarını o forma sokan gen henüz bulunamadı)

Diğer kategori başlıklarına aşağıdaki menüden ulaşabilirsiniz.