Haftanın Özeti: 65

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• Dünyanın en değerli markası Apple’a yönelik fikirlerini “Lanet olası bilgisayarlarını ABD dururken başka ülkelerde üretiyorlar” şeklinde özetleyen ABD Başkan Adayı Donald Trump seçilirse bu şekilde çalışan şirketlere yüzde 35 vergi koyacağını açıkladı. BONUS BİLGİ: Apple, Google, Microsoft, Facebook gibi birçok küresel teknoloji devi gelirinin de büyük bölümünü vergiye tabi olmaması için ABD dışındaki vergi cennetlerinde tutuyor.

• Uluslararası Af Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir araştırmanın sonucuna göre Apple ve Microsoft gibi dev firmalar Afrika / Kongo’da kabul edilemez şartlarda çalışan 40 bin çocuk işçi tarafından çıkartılan Kobalt’ı kullanıyor.

• Apple mobil cihazlar için iOS 9.2.1 sürümünü yayınladı. Yeni sürüm iPhone 4S ve 5 modellerinde performans artışının yanısıra 2013 yılından beri bilinen ciddi bir güvenlik açığını kapıyor. Dolayısıyla iPhone / iPad sahiplerinin -yapmadıysa- bu güncellemeyi bir an önce yüklemesinde fayda var.
• Microsoft’un ARGE birimi internet tabanlı video konferanslara yepyeni bir soluk getirmeye hazırlanıyor. Çoklu projeksiyon cihazlarıyla desteklenen sistemde görüşme yaptığınız kişiyi neredeyse hologram benzeri bir şekilde görebiliyorsunuz. Bu teknoloji RoomAlive adlı yine Microsoft’a ait Kinect adlı kameranın derinlik ölçebilme özelliğini kullanan yapı üstünde çalışıyor.

• Microsoft 2014 yılında 2,5 milyar dolara satın aldığı Minecraft oyunu sayesinde birçok cihazın içine ve kullanıcının hayatına girmeyi başardı. Yine Minecraft lisansıyla yaratıcı öğrenim teknikleri geliştiren MinecraftEdu ise Finlandiya merkezli TeacherGaming adlı ayrı bir şirket tarafından yürütülüyordu. Microsoft bu hafta satın aldığını duyurduğu MinecraftEdu sayesinde öğrenci başına yıllık 5 dolar karşılığında Minecraft’ın eğitim sürümünü pazarlayacağını duyurdu.

• İngiliz Bilimci Stephen Hawking nükleer güç, küresel ısınma ve genetiği değiştirilmiş virüsler nedeniyle insanlığın kendi sonunu hazırladığını savundu. Hawking’in bir diğer uyarısı da 10 bin yıl içinde başka bir gezegene taşınma zorunluluğumuz.
• Dünya dışı akıllı varlıkları araştıran SETI’de görevli Uzay Gözlemcisi Seth Shostak 2100 yılına kadar yapay zeka ve genetiği değiştirilmiş doğumlar yüzünden yeni bir uzaylı ırkının insanın yerini alacağını iddia ediyor.
• 1971 yılında İsviçre’nin Cenevre şehrinde kurulan Dünya Ekonomik Forumu kamuoyunda her yıl yine İsviçre’nin Davos kasabasında düzenlediği etkinliğiyle tanınıyor. Dünyanın her köşesinden siyasetçi ve işadamlarını bir araya getiren forum kapsamında yayınlanan bir rapora göre 4. Sanayi Devrimi olarak anılan yapay zeka, otomasyon uygulamaları ve robot işçiler yüzünden 2020’ye kadar gelişmiş ve gelişmekte olan 15 büyük ülkede 5 milyon kişi işsiz kalacak (Kurumun diğer raporlarına da göz gezdirmenizi şiddetle tavsiye ederim).

https://www.youtube.com/watch?v=gTQXMb-M1cY

• ABD ve Kanada’dan bir grup üniversitenin ortak çalışmasıyla geliştirilen bir algoritma makinaların insanlarla aynı hızda öğrenebilmesini mümkün hale getirdi. Algoritma şimdilik sadece elyazısı tanıyabiliyor ancak yakında ses ve görüntü de işleyebilecek.
• Sony’nin oyun konsolu Playstation 4 için geliştirdiği sanal gerçeklik (virtual reality) gözlüğü PlayStation VR piyasaya çıkmak için gün sayıyor. Facebook tarafından satın alınan Oculus 600 dolardan sipariş almaya başlamışken Sony kendi fiyatını 500 dolar altında tutmayı hedefliyor. BONUS BİLGİ: PC tarafında VR deneyimi yaşamaya elverişli bilgisayar sayısının 13 milyon civarında olduğu öngörülüyor. Sony ise 36 milyon adet sattığı Playstation 4 ile sağlam bir temele sahip.

• Sanal gerçeklik alanındaki bir diğer güçlü oyuncu Microsoft ise HoloLens adlı cihazıyla bu arenada şansını deneyecek. Henüz satışa sunulmayan cihazla ilgili bilgiler de yavaş yavaş belirmeye başlıyor. İsrail’in Tel Aviv şehrindeki bir toplantıda konuşan Microsoft Teknik Evangelisti Bruce Harris önümüzdeki günlerde uygulama ve içerik geliştiricilere dağıtacakları HoloLens’in tek şarjla 5,5 saat çalışacağını söyledi.

• Sanal gerçeklik alanında Cardboard adlı aksesuarıyla çekimser bir duruş sergileyen Google bu hafta eğitimi sanal gerçeklikle birleştiren Expeditions Pioneer adlı girişimine özel çalışacak Android uygulamasını duyurdu. Aşağıdaki videoda İngiltere’nin Başkenti Londra’daki meşhur Buckingham Sarayı’nı bu kapsamda gezebilirsiniz (VR gözlüğü olmayanlar sol üst köşedeki oklarla alanlar içinde göz gezdirebilir).

• VR konusuyla yakından ilgilenen sektörlerin başında (elbette ki) porno geliyor. Filmlerden fantezilere yepyeni bir akımın doğuşuna şahitlik ediyoruz.
• Microsoft Apple Watch’u bırakıp kendi muadil ürünü Band 2 alana 250 dolar veriyor. Hatta ilk seri Microsoft Band’iniz de varsa 35 dolar daha kazanabilirsiniz.

• Parayı bol bulan Microsoft bu hafta ayrıca yaptığı bir duyuruyla halka açık bulut (cloud) hizmetleri, bu konudaki üniversite çalışmaları ve yine bu konuda çözüm kullanacak kar amacı gütmeyen kuruluşlara 1 milyar dolar bağışlayacağını açıkladı.
• Bir sonraki iPhone’a yönelik merak kabarırken bu cihazların işletim sistemi iOS içinde keşfedilen bazı kodlarda LiFi desteğine ait ipuçlarına rastlandı. LiFi kablosuz internet erişimini radyo dalgaları yerine ışıkla yapabilen bir protokol. Bu alanda ulaşılan hız saniyede 224 gigabit seviyesine gelmiş durumda.

• Apple tarafından sızan haberlerde beklenmedik bir ürün gündeme geldi: iPhone 5SE. Mart ayında piyasaya çıkması beklenen bu telefon 4 inç ekrana sahip olacak (iPhone 5’ten dahi küçük). 6-8 megapiksel arası arka kameraya, 1,2 megapiksel ön kameraya sahip olması beklenen telefon Apple Pay destekli NFC çipe de sahip olacak. Fiyatınınsa 450 dolar olması bekleniyor. BONUS BİLGİ: iPhone için parça tedariği ve üretim için Apple’a destek veren Uzakdoğulu üreticiler gelir kaybı beklediklerini açıkladı. Gerekçe neredeyse 10 yıl sonra ilk defa bu dönemde iPhone satışlarının gerileyecek olması.

• Samsung’un merakla beklenen Galaxy S7 modeline ait teknik özelliklerin bir kısmı internete sızdı. Buna göre yeni model Samsung imzalı Exynos 8890 işlemciyle beslenen 5,1 inçlik, 2560 x 1440 piksellik ekrana, 12 megapiksel arka, 5 megapiksel ön kameraya sahip olacak.
• Apple’ın mahkemeye taşıdığı talebi doğrultusunda patent ihlali gerekçesiyle bazı Samsung telefonlarının ABD’de satışı yasaklandı.
• Amit Singhal, Google’ın Aramadan Sorumlu Başkan Yardımcısı. Dolayısıyla dünyanın en büyük markalarından birine ait epey sırra sahip. Ama içlerinden biri pek tahmin edilemeyecek türden çıktı. Singhal geçtiğimiz 1 yıl boyunca elini hiçbir bilgisayara sürmeden bütün işlerini sadece cep telefonu kullanarak yapmış. Tablet dahi kullanılmayan deneyde Samsung Galaxy S6 ve iPhone 6S+ modellerinden faydalanmış. Ortaya çıkan ilginç sonuç ve kullanım detaylarını röportajından okuyabilirsiniz.

• Panasonic, elektrikli otomobil üreticisi Tesla’nın 5 milyar dolar yatırımla ABD’de kuracağı pil fabrikasına 1,6 milyar dolarlık katkıda bulunacağını açıkladı.
• Sürücüsüz otomobil konusundaki hevesini geçtiğimiz yılın sonuna doğru açıklayan (Çin’in Google’ı) Baidu ilk aracını 3 yıl içinde yollara çıkaracağını iddia etti.

• Alman otomotiv devi BMW’nin ARGE çalışmalarını yürüten BMW Labs bu hafta ConnectedDrive desteğine sahip modellerinin IFTTT sitesiyle entegre çalışma desteğini duyurdu. Böylece aracın özelliklerini cep telefonu ve bilgisayarlar üstünden -ya da doğrudan- harici uygulamalarla senkronize kullanmak ve kurallar yaratmak mümkün olabilecek (park ettiğiniz yeri unutmamak için aracı durdurup çıktığınızda lokasyonunuzun Google Maps üstünden tespit edilip Gmail üstünden otomatik olarak size email atılması gibi).

• İnternete bağlanabilen araçların hem sürücü hem de üreticilerde yarattığı hack endişesine karşı otomotiv devleri birleşme kararı aldı. ABD Ulaştırma Bakanlığı’nın 2016 yılı için koyduğu yol güvenlik tedbirleri kapsamında bir araya gelen üreticiler siber otomotiv güvenliği için çerçeveyi belirledi.

• Google’ın öncü girişimiyle dünyanın ilk sürücüsüz aracının doğum yeri olarak tarihe geçen ABD’nin (Silikon Vadisi’ne de evsahipliği yapan) San Francisco şehri ilk sürücüsüz araç kazasını yaşadı. Nissan’ın Leaf modeli otonom modda park etmeye çalışırken park halindeki bir Toyota Prius’a çarptı.
• Elektrikli otomotiv markası Tesla’nın Kurucusu Elon Musk’ın uzaya yönelik girişimi SpaceX yeniden kullanılabilir uzay roketleri konusunda Amazon ile kıyasıya bir rekabet içinde. Firmanın geçtiğimiz haftalarda gerçekleştirdiği başarılı kalkış ve inişin ardından bu hafta Falcon 9 ile  gerçekleştirilen deney başarısızlıkla sonuçlandı. Kazaya iniş anında ayaklardan birinin takılmasının sebep olduğu düşünülüyor. Elon Musk olay anını gösteren videoyu kişisel Instagram hesabından paylaştı.

Falcon lands on droneship, but the lockout collet doesn't latch on one the four legs, causing it to tip over post landing. Root cause may have been ice buildup due to condensation from heavy fog at liftoff.

A post shared by Elon Musk (@elonmusk) on Jan 17, 2016 at 7:07pm PST

• Ticari uzay faaliyetlerindeki bir diğer oyuncu da Virgin Galactic. Firmanın uzay mürettebatı için üniformaları Adidas tasarlamış. Hiç de fena görünmüyor hani.

• Uluslararası Uzay İstasyonu’nda NASA adına bulunan Astronot Scott Kelly uzayda çiçek yetiştiren ilk insan olma unvanı kazandı. Çok az su, nem ve havanın bulunduğu ortamda çiçeğin yaprakları normalden biraz daha kıvrık yetişti. Kelly ilk uzay mahsulünü Twitter hesabından paylaştı.

First ever flower grown in space makes its debut! #SpaceFlower #zinnia #YearInSpace pic.twitter.com/2uGYvwtLKr

— Scott Kelly (@StationCDRKelly) January 16, 2016

• Çin, 2018 yılında Ay’ın karanlık yüzüne bir araç indirmeyi hedefliyor. Ay’ın karanlık yüzü Dünya’dan görüntülenemiyor. Bu yüzey daha önceden fotoğraflandı ancak hiçbir keşif çalışmasına sahne olmadı. Çin bu alana indireceği Chang’e-4 adlı sondasıyla bölgeyi karış karış tarayacak.

• Ocean cebe sığabilecek boyutlarda kendine ait -kablosuz şarj olabilen- piliyle bağımsız çalışabilen, cep telefonu ya da tablet üstünden uzaktan yönetilebilen, düşük enerji harcayan Linux tabanlı bir ‘sunucu’. 16, 64 ve 128GB kapasiteli üç seçeneğe sahip modelin fiyatı 150 dolardan başlıyor.
• Her yıl milyonlarca kişiyi etkileyen ve yılda 500 bin kişinin ölümüne sebep olan influenza (halk tanımıyla ‘domuz gribi’) karşısında en büyük risk grubu yaşlı ve bebekler. Yaşlılar aşı ile nispeten korunabilse de bebeklerde bu yöntem kullanılamıyor. ABD / Missouri Üniversitesi’nin deneyinde anne sütünde doğal olarak yer alan bir proteinin grip aşısına eklendiğinde bebekleri bu hastalığa karşı koruduğu ortaya çıktı.

• Geçtiğimiz yıl Amal Graafstra adlı bir meraklının aklına bir soru düştü: acaba derimizin altındaki bir güneş paneli bir ampülü yakacak kadar enerji toplayabilir miydi? Öğrenmek için güneş enerjisiyle çalışan 5 dolarlık bir hesap makinasının panelini sökerek derisinin altına yerleştirdi ve bunun mümkün olduğunu gördü. Bireysel ölçekte sorun yok ancak ticari ilaçların ortalama 2 milyar 600 milyonluk ARGE maliyetlerini düşününce bu tip merakları büyük ilaç şirketlerinin gidermesi mümkün görünmüyor. Biraz da bundan aldığı güçle bireysel girişimler sağlık alanında açık kaynaklı alternatif insülinden gözümüze gece görüş özelliği kazandıran damlaya kadar akla hayale gelmedik birçok konuda bağışlar üstünden ARGE yapıyor ve ürün geliştiriyor.
• Washington ve Illinois Üniversiteleri tarafından yürütülen bir deneyde biyolojik olarak geri dönüşebilen materyallerden uzaktan kumandalı beyin protezi üretildi. Fareler üstünde yürütülen deneyde beyne yerleştirilen implant kaza ya da ameliyat sonucu hasar gören beyin hücrelerini kablosuz olarak aldığı komutla tamir ederek eridi. Tekniğin vücudun diğer organlarında da aynı şekilde kullanılabileceği belirtildi (BONUS BİLGİ: Benzer bir çalışma da ABD’nin savunma sistemleri üstüne ARGE yürüten kamu kurumu DARPA tarafından yürütülüyor).

• Case Western Reserve Üniversitesi’nde yürütülen deneyde beyinde bilginin dolaşmasına yönelik yeni bir yöntem keşfedildi. Yavaş hareket eden beyin dalgaları sadece beynin hassas elektrik alanında dolaşabiliyor. Şimdiye kadar bu alanın veri taşıma konusunda yetersiz olduğu düşünülüyordu. Bulgulara göre beyin 2,6 milivolt enerjiyle saniyede 10cm hızında ilerleyen akımlar üstünden nöronlar arasında aktarılabiliyor. Bu sonuçların epilepsi başta olmak üzere beyin hasarına bağlı birçok hastalıkta önemli gelişimleri tetiklemesi bekleniyor.
• ABD / Teksas Üniversitesi’nin beynin hafıza ve yön bulma işlevlerini üstlendiği düşünülen hipokampus üstünde yürüttüğü çalışmada şu ana kadarki bütün ezberler bozuldu. Sonuçlara göre bu bölgedeki nöronların hem birbiriyle bağlantı hem de iletişim hacmi şu ana kadar ölçülenlerden daha fazla. Günümüzdeki dijital veri ölçeğiyle düşünüldüğünde yeni bulgular ışığında insan beyninin 1 petabayt (1 milyon gigabayt) kapasitesinde olduğu ortaya çıktı. Sadece 20 watt enerjiyle çalışan bir yetişkin beyninin nasıl bu kadar etkin olabildiğiyse hala muamma. Bu sorunun cevabının işlemci ve dolayısıyla bilişim dünyasını değiştireceği düşünülüyor. Aşağıdaki animasyon canlandırmada beyindeki nöronların birbirleriyse sinaps adı verilen bağlantıları nasıl kurduğunu izleyebilirsiniz.

• Panasonic’in Kyoto Üniversitesi ile ortaklaşa geliştirdiği Ultrageniş Bant (UWB) olarak adlandırılan 24GHZ bandında sinyallerle çalışan mini radar kalp atışlarını uzaktan tespit edebiliyor. Araştırmanın devamında nefes ve vücut hareketlerinin de tespit edilebilmesi hedefleniyor.

• ABD / Columbia Üniversitesi kalpteki kas hücrelerini elektrik sinyalleriyle ‘eğitmeyi’ başardı. Bu sayede özellikle kalp krizi sonrası hasar gören veya performansını kaybeden kalp kasları yeniden işlev kazanabiliyor. Şu ana kadarki tek seçenek hastanın kök hücresinden yeni kalp hücresi üreterek şırınga etmekti. Yeni yöntem çok daha kolay uygulanabilir bir yönteme sahip.
• ABD / Michigan Üniversitesi’nin geliştirdiği esnek bir film şeridi sadece kanserin erken döneminde ortaya çıkan bir protein ve DNA kesitini tespit edebiliyor. Çok küçük bir kan örneği üstünde yürütülebilen testte cep telefonu boyutunda bir cihazla (ki belki ilerde bizzat cep telefonuyla) analiz yapılıp teşhis konabiliyor. Araştırma grubunun açıklamasına göre söz konusu filmin materyali hafif, esnek ve çok kolay üretilebilen bir yapıda.

• Röntgen olarak da bilinen x-ray cihazları kadar radyasyon salınımı yapmasa da halk arasında ’emar’ olarak da geçen manyetik rezonans (MRI) cihazları da radyo frekanslarından dolayı potansiyel tehlikeler sahip. Avustralya Ulusal Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışmada çok daha kısa sürede çok daha yüksek kaliteli görüntüleme sunabilen yepyeni bir teknik geliştirildi. Sistemin temelini hastanın altına yerleştirilen çok ince bir metalik yansıtıcı yüzey oluşturuyor.
• DİKKAT: Gelişmeler burada bitmiyor! Diğer kategori başlıklarına aşağıdaki menüden ulaşabilirsiniz.