Haftanın Özeti: 152

Bilim, Yazılım, Donanım

Ig Nobel Ödülleri, önce güldüren sonra düşündüren başarılara verilen bir (parodi) Nobel Ödülü. Ödüller, insanların bilime, tıbba ve teknolojiye duyduğu ilgiyi artıran sıradışı ve yaratıcı fikirlere veriliyor. 2017 ödülleriyse 14 Eylül 2017 tarihinde dağıtıldı. Verilen ödüllerse şu şekilde:

• Fizik Ödülü – ‘Bir kedi hem sıvı hem de katı olabilir mi?’ sorusunu inceleyen araştırma.
• Barış Ödülü – Düzenli olarak çalınan didgeridoo’nun (Avustralya yerlilerine özgü üflemeli bir çalgı) uyku apnesi ve horlama tedavisinde etkili olduğunu gösteren çalışma.
• Ekonomi Ödülü – Canlı bir timsah ile temas kurulmasının kişinin kumar oynama isteğine etkisini gösteren araştırma.
• Anatomi Ödülü – ‘Yaşlı Erkeklerin Kulakları Neden Büyük Olur?’ adlı tıbbi araştırma.
• Biyoloji Ödülü – Mağarada yaşayan bir böcekteki kadın penisi ve erkek vajinasını keşfeden araştırma
• Sıvı Dinamiği Ödülü – İnsan bir kahve fincanı taşırken geri geri yürüdüğünde ne olduğunu anlamak için sıvı dinamiğini araştıran çalışma.
• Beslenme Ödülü – Kıllı bacaklı vampir yarasanın beslenmesinde insan kanının yerini araştıran ilk bilimsel çalışma.
• Tıp Ödülü – İnsanların peynirden ne kadar iğrendiğini tespit etmek için gelişmiş beyin taraması teknolojisini kullanan araştırma.
• Bilişsellik Ödülü – Tek yumurta ikizlerinin çoğunun kendilerini dış görünüş olarak ikizlerinden ayırt edemediklerini ortaya koyan araştırma.
• Doğum Bilimi Ödülü – Gelişmekteki bir insan fetüsünün, elektromekanik olarak vajinanın içinde çalınan müziğe karnın üzerinde çalınan müzikten daha güçlü şekilde tepki verdiğini ortaya koyan çalışma.

Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley‘den Ekonomi Profesörü J. Bradford DeLong teknolojik gelişmelerin yavaşlamadığını ortaya koymak amacıyla iPhone X‘i 1957 yılında üretmek isteseydik neler olacağını ortaya koyan bir makale yayımladı. Buna göre, ürün bugünün parasıyla 150 Trilyon Dolar‘a mal olur -bu da yıllık üretimin bir buçuk katına eşdeğer- transistörleri 100 milyar metrekarelik bir alanı kaplar ve dünyanın mevcut kapasitesinin 30 katına denk gelen 150 TeraWatt güç çekerdi.
[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Apple, mobil cihazlarının işletim sistemi iOS’in 11. sürümünü yayınladı.[/inlinetweet] iPhone 8, 8 Plus ve X’e hazır gelecek sistemin daha önceki modeller için elle güncellenmesi gerekecek. iOS 11’ın göze çarpan yeniliklerinden bir kısmı şöyle:

• Kullanıcılar yeni tasarımıyla Kontrol Merkezi’ni (Control Center) kişiselleştirilebiliyor.
• Konuşması daha gerçekçi hale gelen akıllı asistan Siri Çince, İspanyolca, Fransızca ve İtalyanca’dan çeviri yapıyor.
• Yeni fotoğraf filtrelerinin yanı sıra artırılmış gerçeklik sayesinde fotoğraf ve videolar daha gelişmiş özelliklere sahip olacak.
• Files isimli bir dosya sistemi bu sürümde ilk kez tanıtıldı.
• Apple Music kullanıcı profilleri, ortak hazırlanan çalma listeleri ve paylaşımlarla sosyal ağ hissi veriyor.
• Yeni ‘rahatsız etmeyiniz’ modu sürüş sırasında otomatik olarak devreye giriyor.
• Yeni ‘depolama optimizasyonu’ özelliği ile cihazlarda daha fazla yer açılıyor.
• iPhone’u bir iOS cihazının yanında tutarak Wi-Fi şifresi alınabiliyor.

Huawei pazarlama konusunda bugüne kadar ince göndermeleriyle bilinen bir şirket olmadıysa da Çinli teknoloji devinin son reklamı direkt olarak Apple‘ı hedef aldığını gösteriyor. Geçtiğimiz dönemde, dünyanın en büyük ikinci akıllı telefon üreticisi koltuğunu Apple’dan devralan Huawei, reklam kampanyasıyla Apple’ın nesne tanıma gibi görevleri gerçekleştiren yapay sinir motorunu hedef alıyor.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Amazon, Alexa sesli asistan evrenini bir akıllı gözlükle genişletmeyi amaçlıyor.[/inlinetweet] Şirketin ilk giyilebilir teknoloji ürünü olması planlanan gözlük akıllı telefona bağlı olarak kullanılacak. Financial Times’ın haberine göre, kemik iletimi yöntemini kullanan gözlük sayesinde, kullanıcı kulaklık takmadan Alexa’nın sesini duyabilecek.

64jim64 adlı bir Youtube kullanıcısı, günümüzden 35 yıl önce piyasaya sürülen Commodore 64 için bir sanal gerçeklik gözlüğü geliştirdi. VR64 adını verdiği cihazla 64jim64, üç boyutlu Commodore 64 oyunları oynayabiliyor. Yalnız bugüne dek hiç kimse Commodore 64 üzerinde çalışacak sanal gerçeklik oyunu üretmeyi düşünmediği için 64jim64 kendi oyununu üretmek zorunda kalmış.

Almanya’daki Würzburg Üniversitesi Hastanesi‘nden bir ekip Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMU) ve sanal gerçekliğin bir arada kullanılarak anksiyete bozukluklarının tedavi edilebildiğini ve kişilerin korkularından kurtulmasının sağlandığını ortaya koydu. Araştırmada, yükseklik korkusu bulunan 39 kişi iki gruba ayrıldı. Bu gruplardan biri kontrol grubu olarak seçildi.

İngiltere’de yer alan Nottingham Üniversitesi’nden araştırmacıların geliştirdiği yöntem iki boyutlu bir görselle üç boyutlu yüz modellemesi yapıyor. Çalışmanın internet sayfasından bir fotoğraf seçerek ya da kendi fotoğrafınızı sayfaya yükleyerek modelleme örnekleri görebilirsiniz.

İsrailli veri güvenliği şirketi Check Point Software Technologies’in raporuna göre [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Singapur siber atakta Rusya, Çin ve ABD’yi geride bırakarak birinci sıraya oturdu.[/inlinetweet] Küçük Güney Asya ülkesi Singapur’un dünyada en çok siber saldırı gerçekleştiren ülke olmasının sebeplerinden biri ülkeden geçen internet trafiğinin büyük bölümünün aslında dışarıdan geliyor olması.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Microsoft, Xbox’a kamera desteği getiriyor.[/inlinetweet] Oyun yayını yapanları sevindirecek yenilik şimdilik beta sürümü kullanan kullanıcılara açık. Twitch’in rakibi Mixer ile çalışması planlanan kamera sadece video yayını yapacak yani sesler için ayrıca bir mikrofona ihtiyaç duyulacak.

Starting today for Alpha Insiders: 3rd party USB camera support for @WatchMixer streaming on Xbox One. For more: https://t.co/EMZ5VFHYIC

— [ 💬 Larry Hryb ] (@majornelson) September 21, 2017

New South Wales Üniversitesi’nden Yapay Zeka Profesörü [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Toby Walsh, Elon Musk’ın yapay zeka hakkında yanıldığını düşünüyor.[/inlinetweet] Musk, yapay zekaya düzenlemeler getirilmesi gerektiğini aksi takdirde yapay zekaların Üçüncü Dünya Savaşı’nı başlatabileceğini savunuyor. Düzenlemelerin gerekliliğine katılan Walsh ise bunun savaş korkusundan değil, giderek büyüyen teknoloji şirketleri karşısında kamu yararını korumaya yönelik bir önlem olarak gerçekleştirilmesi gerektiğini söylüyor.

İnsan genomundaki evrim belirtilerini incelemek için gerçekleştirilen araştırmada, insanların ömrünü kısaltan mutasyonların doğal seçilimle yok olduğu görüldü. 215 bin kişinin DNA’sını inceleyen araştırma, insanların bir ya da iki nesil içinde nasıl evrim geçirdiğini gözlemlemeyi amaçlayan ilk araştırmalardan biri oldu. Çalışmada, Alzheimer hastalığına ya da sigara bağımlılığına sebep olan genetik mutasyonların, uzun ömürlü bireylerde daha az görüldüğü keşfedildi.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Columbia Üniversitesi’nde normalden 3 kat güçlü yapay kas üretildi.[/inlinetweet] Çalışmanın amacı insan ve robotların beraber çalışması gerektiğinde arada bir uyumun sağlanması. Sentetik kas -şu an- çalışmak için sekiz voltluk elektriğe ihtiyaç duyarken çalışmanın devamında tellerin iletken maddelerle değiştirilerek tepki verme süresinin iyileştirilmesi ve dayanıklılığının artırılması planlanıyor.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Kaliforniya Teknoloji Üniversitesi’nde ‘kargo dağıtabilen’ bir nano-robot geliştirildi[/inlinetweet]. Otonom olarak ‘yürüyen’ robot, belirli molekülleri toplayıp önceden belirlenmiş noktalara bırakıyor. Bu çalışmadaki en büyük gelişme basit DNA araçlarının önemli görevleri yerine getirmek için kullanılabilmesi.

Birçok farklı bakteri türü arasından kimileri bizim vücudumuz için faydalı kimileriyse oldukça zararlı. Ancak bazılarının yaptığı ‘insanlığa sığacak cinsten’ değil. Mikoplazma Hyorhinis adlı bakteri, tümörlerin arasına saklanıp kemoterapi ilaçlarını yiyerek besleniyor. Bu yüzden kanser hücreleri yok edilemiyor ve kanserli hastalar tedavi olamıyor. Çözüm kemoterapi öncesinde antibiyotik tedavisiyle bakteriyi öldürmek.

Duke Üniversitesi’nden araştırmacılar, 2011 yılından beri yürüttükleri klinik çalışmada üzerinde oynanmış çocuk felci virüslerini kullanarak kanserli hücreleri öldürmeyi ve tümörlerin yeniden büyümesini engellemeyi başardı. En agresif beyin tümörlerinden glioblastomun iyileştirilmesi için umut vadeden araştırmanın klinik çalışmalarına meme, prostat ve cilt kanserleriyle devam edilecek.

Dundee Üniversitesi’nden Anatomi ve [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Adli Antropoloji Profesörü Sue Black, suçluları ellerine bakarak tespit edebiliyor.[/inlinetweet] Bir kişinin bu şekilde yakalanabilmesi için suçun görülebileceği bir fotoğraf ya da videonun olması gerekli. Çünkü görselleri şüphelilerin elleriyle karşılaştırarak doğru kişiyi bulmak ancak bu şekilde mümkün oluyor. Analizlerinde Black’e yara ve çeşitli izler kadar damar yapıları da yardımcı oluyor.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Wuhan Viroloji Enstitüsü’nden araştırmacılar ağız sağlığımız için bir aşı geliştiriyor.[/inlinetweet] Yan Huimin‘in önderliğini yaptığı araştırma grubu, dişlerin çürümesini engellemek için bir dizi proteini test etti. Çalışma olumlu sonuçlanana kadar dişleri ‘günde iki dakika’ fırçalamaya devam etmek lazım. Diş sağlığını dikkate almazsak ne olur, onu da aşağıdaki videodan görebilirsiniz. 

Beyinde yaşayan Toxoplasma Gondii parazitinin dünya genelinde en az 2 milyar kişide bulunduğu tahmin ediliyor. Bu tek hücreli canlı özellikle fetuslar için tehlike arz ederken yeni bir çalışmanın sonuçlarına göre parazit sebebiyle epilepsi, Alzheimer, Parkinson ve hatta bazı kanser türlerine yakalanma riski artıyor. 16 kurumdan 30 araştırmacı ulusal veri merkezinden, 1981 yılından beri Toxoplasma gondii barındıran ve incelenmiş 246 bebeğin verilerini analiz etti. Sonuçlara göre bu paraziti barındıran kişilerin mRNA ve protein dizilimleri çeşitli nörodejeneratif koşullara sahip hastalarla benzerlik gösteriyor ve epilepsi (sara) riskini artırabiliyor.

Washington Üniversitesi‘nden [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]araştırmacılar, vücuttaki kötü yağları iyi yağlara çevirmenin bir yolunu buldu.[/inlinetweet] Cell Reports’ta yayımlanan araştırmaya göre, genetik mühendislik kullanılarak farelerde bu işlem başarıyla gerçekleştirildi. Araştırmacılar, PexRAP adı verilen bir proteini üretmeyen farelerde beyaz yağları (beyaz ve kahverengi arasında yer alan) bej yağlara dönüştürmeyi başardı. Bej yağlar daha çok kahverengi yağlar gibi davranarak kalori yakmaya yardımcı oluyor.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Bilimciler ses dalgalarıyla kan testi yapmayı sağlayan bir yöntem geliştirdi.[/inlinetweet] Bu yöntem sayesinde, bugün kullanılanlardan çok daha basit ve kompakt bir kan testi ekipmanı geliştirmek mümkün hale geldi. Test, vücuttaki hücrelerden dışarıya bilgi taşıyan eksozom adlı bileşenleri hedef alıyor. Taşınan bilgiler arasında hastalık bilgileri de olduğu için bu küçük paketleri inceleyerek vücudun genel sağlığı hakkında birçok bilgi edinmek mümkün.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]NASA destekli altı araştırmacı Ocak ayından beri sürdürdükleri Mars deneyinin sonuna geldi.[/inlinetweet] Geçtiğimiz hafta dışarı çıkıp normal hayata geri dönen araştırmacılar, aylarca sadece dondurularak kurutulmuş yiyecekler yedi ve küçücük alanda birlikte yaşamanın zorluklarına katlandı. Ayrıca ekip üyeleri stresi yenmek için sanal gerçeklik sistemiyle başka diyarlara gitme deneyimi yaşadı.

Food for the @HI_SEAS 5 crew! pic.twitter.com/UGloLu0osc

— University of Hawaii System (@UHawaiiNews) September 17, 2017

[alert type=blue ]Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.[/alert]

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.