Haftanın Özeti: 102

Bilim / Yazılım / Donanım

Otonom araçlar yollarda yaygınlaşmaya başladıkça, trafiğin tahmin edilemez doğası içerisinde pek çok farklı soru ile karşı karşıya kalacak. Bu tarz durumlarda aracın ne yapması gerektiği konusunda bazı kararlar alınması ve bunun aracın yazılımına kodlanması gerekiyor. Ancak insanların ölmesine ya da hayatta kalmasına sebep olabilecek bu kararları  tek başına almak istemeyen geliştiriciler, insanların bu konudaki görüşlerini merak ediyor. Bu amaçla MIT tarafından geliştirilen The Moral Machine adlı oyun, kullanıcılara otonom araçların hangi durumda kimleri kurtarması ve kimleri öldürmesi gerektiğini soruyor.

Google’ın #madebygoogle isimli donanım odaklı konferansında 5 yeni cihaz tanıtıldı. Yeni akıllı telefon Google Pixel, sanal gerçeklik gözlüğü Daydream VR, ev asistanı Google Home, televizyon sistemi Chromecast Ultra ve kablosuz ağ düzenleyicisi Google Wifi, şirketin gerçek dünyada kendine yer bulmak istediğini gösterdi. Sade ve şık tasarımlara sahip cihazlar birbirleri ile uyum içinde çalışıyor ve Google tüm bu cihazlarla müşterilerine yeni bir yaşam stili sunuyor.

Google’ın yeni telefonu Pixel en gelişmiş akıllı telefon kamerası, hızlı şarj özelliği, fotoğraflar ve videolar için sınırsız saklama imkanı gibi özellikleri ile öne çıkıyor ve dahili Google Asistant’a sahip ilk telefon olma niteliği taşıyor. 5 ve 5,5 inç’lik 2 farklı boy ile sunulan cihaz ‘Epey Siyah’, ‘Çok Gümüş’ ve ‘Cidden Mavi’ olarak isimlendirilmiş renk seçeneklerine sahip. Duo, Daydream View gibi kendi uygulamaları ve özelliklerini de telefonunda aktif şekilde kullanmayı hedefleyen şirketin tanıtım etkinliğinde donanıma yaptığı vurgunun altına yine yazılımın kullanıcıyla buluşturulması hedefinin yattığı düşünülüyor.

Nintendo, bundan 20-30 yıl önce yaşanan güzel anıları geri getirmek (ve bunun üzerinden para kazanmak) için bir dönem oldukça popüler olan oyun konsolu NES‘i yeni bir tasarımla tekrar piyasaya sürüyor. NES Classic Edition adı verilen yeni konsol, aralarında Super Mario, Legend of Zelda ve Pacman‘in de bulunduğu 30 NES oyunu ile birlikte, 11 Kasım’dan itibaren 60 dolara satışa sunulacak.

Toyota daha önce uzaya gönderdiği astronot robotu Kirobo’nun mini versiyonunu tanıttı. Sevimli tasarımı ve kullanıcılarla etkileşime geçmesi ile kimilerince çocuk sahibi olmaya alternatif olarak görülen robot, bazı kesimler için ise yeni bir sanal bebekten başka bir şey değil. Önümüzdeki yıl Japonya’da satışa sunulacak robotun fiyatı 400 dolar olarak belirlendi.

https://youtu.be/68p2-KK7WKw

Robotlar öğrenmek için sadece kendi tecrübelerini temel alırsa faydalı davranış yelpazelerini genişletmek fazlasıyla uzun sürebilir. ‘Tıpkı insanlarda olduğu gibi robotların da birbirlerinin deneyimlerinden yeni şeyler öğrenmelerini sağlayabilir miyiz?’ sorusundan yola çıkan Google mühendislerinin robotların ‘cloud robotics’ adı verilen bir ağ üzerinden deneyimlerini paylaşmalarının mümkün olduğunu ve böylelikle birbirlerinden öğrenebildiklerini ortaya koydukları çalışmaları Google’ın araştırma blogunda yayımlandı. Heyecan, merak ve endişe arasında getirip-götüren gelişmelere bir örnek daha.

Eugenia Kuyda, en yakın arkadaşı Roman Mazurenko’yu aniden kaybettikten sonra zamanının önemli bir kısmını onun mesajlarını toplamaya ayırdı. Kendi girişimiyle hayata geçirdiği yapay zeka sisteminin mühendisleri yazılımı bu mesajlarla besledi. Ve sonuçta (bir chatbot olarak da olsa) arkadaşını ‘geri getirmeyi‘ başardı. Ünlü Black Mirror dizisinin ‘Be Right Back’ bölümüne de konu olan ‘ölmeyen teknolojik hafıza’ teması sevgiye, zaaflarımıza ve kaybettiklerimizle ilişkimize dair kıymetli ipuçları veriyor.

Facebook’un sahibi olduğu Oculus VR şirketinin sanal gerçeklik alanındaki gelişmeleri tanıtmak amacıyla düzenlediği Oculus Connect 3 konferansında Mark Zuckerberg’in sunumu sanal gerçekliğin geleceğine dair fikir edinmek açısından oldukça önemliydi. Zuckerberg sahnede yeni sosyal sanal gerçeklik ortamının yanı sıra, bilgisayar ya da akıllı telefona ihtiyaç duymayan bağımsız (standalone) sanal gerçeklik gözlüğünü tanıttı.

Biyonik destek teknolojisinden faydalanan engelli atletlerin yarıştığı, dünyanın ilk Siborg Olimpiyatı Cybathlon, 8 Ekim’de İsviçre’nin en büyük kenti Zürih’te gerçekleşti. İnsan merkezli teknoloji yarışında motorlu protez ve biyonik desteklerin güçlü ve zayıf yanları doğruluk, çeviklik, kullanım kolaylığı gibi kriterlere göre değerlendirildi. Dış iskeletten biyonik kola çok çeşitli prototip performansının sergilendiği yarışmanın temel hedefi ise ‘engelli kişilerin daha önce yapamadıkları bir şeyi yapmalarını sağlamak’ olarak açıklanmış.

ABD ve Birleşik Krallık’ta 2 bine yakın polis memuru ile bir yıl boyunca sürdürülen çalışmada, polislerin üstüne yerleştirilen kameralarının şikayet oranlarını yüzde 93 azalttığı gözlendi. Araştırmacılar, her an kayıtta kalan kameranın varlığının hem polisleri hem de vatandaşları daha sakin davranmaya ittiğini ifade etti. Ancak polislerin kamerayı olaylar başladıktan sonra açması sadece gerilimin artmasına sebep oldu. Bu yöntemin işe yaraması için vatandaşla etkileşime geçmeden önce polislerin kamerasını açmış olması her şeyi kayıt altına aldığını vatandaşa bildirmesi gerekiyor.

Kimi eylemciler için protesto pankartlarının ve grafitilerin zamanı geçti. Bunların yerine ışık grafitisi, hologram ve lazer gibi yeni teknolojilerin kullanıldığı uygulamalar tercih ediliyor. Yönetimler ise mevcut yasal sistemin boşluğuna gelen bu yeni nesil protestoların bastırılıp bastırılmayacağına karar vermekte zorlanıyor. Dahası, engellemenin yolunu bulmak dahi başlı başına bir sorun. Bu son teknoloji gösteri araçlarının aktif olarak kullanıldığı bir örneğini incelemek isterseniz ‘The Illuminator’a göz atabilirsiniz. 2015 yılında İspanya’da gerçekleşen hologram yürüyüşü ise ortaya bu etkileyici (ve ürkütücü) görüntüyü çıkarmıştı.

Michigan State Üniversitesi Psikoloji Profesörü William Chopik’in önderliğindeki araştırma ekibinin 50 – 94 yaşları arasındaki bin 981 heteroseksüel çiftle gerçekleştirdiği araştırmaya göre [inlinetweet prefix=”null” tweeter=”null” suffix=”null”]mutlu kişilerin eşleri normale göre daha sağlıklı oluyor[/inlinetweet]. Chopik buna sebep olarak, mutlu insanların eşlerine daha fazla destek olması, eşlerini sağlıklı aktivitelere yönlendirmesi ve genel olarak geçinmesi kolay insanlar olmasını gösteriyor.

Aralarında Oxford ve Cambridge’in de bulunduğu beş İngiliz üniversitesinin çalışmaları sonucu geliştirilen (AIDS hastalığına yol açan virüs) HIV‘e yönelik tedavi hastalığı tamamen yok eden ilk yöntem olabilir. Yeni tedaviyi deneyen 50 kişiden birisinin en son kan testinde herhangi bir HIV virüsüne rastlanmadı. Bugüne dek HIV tedavileri genellikle aktif virüsleri bastırmak üzerine çalışıyordu. Ancak bu yeni tedavi yöntemi aktif virüsleri yok ettikten sonra kandaki faal olmayan virüsleri de harekete geçiriyor ve bağışıklık sisteminin bu virüsleri de ortadan kaldırmasını sağlıyor. Böylece vücut tamamen temizlenebiliyor.

2016 Nobel Ödülleri‘nin bir kısmı sahiplerini buldu. Tıp ve kimya alanlarında ‘çığır açıcı’ nitelendirmesine hak kazanan bilimsel çalışmalar şunlar:

• Tıp alanında Tokyo Üniversitesi’nden Profesör Yoshinori Ohsumi’nin ‘kendini yiyen hücreler’i konu alan çalışması. Ohsumi’nin ‘autophagy’ adı verilen ve vücudun savunma mekanizmalarından olan hücrelerin kendi parçalarını geri dönüştürmesi sürecinin ardındaki dengeleri ortaya koyması, kanser, Parkinson ve tip 2 diyabet (şeker) gibi hastalıkların daha iyi anlaşılmasını sağlayacak.
• Kimya alanında Jean-Pierre Sauvage, J. Fraser Stoddart ve Bernard Feringa’nın minik molekül makineleri. Gözle görülemeyen bu nano boyutlu makineler ilaç transferi ve enerji depolama gibi amaçlarla kullanılabilecek.

[inlinetweet prefix=”null” tweeter=”null” suffix=”null”]Gribin her yıl dünya genelinde 250 ile 500 bin arası ölüme sebep olduğu tahmin ediliyor[/inlinetweet]. Geçtiğimiz günlerde Kanada / McMaster Üniversitesi’nden araştırmacılar sürekli değişen grip virüsünün tüm türlerine karşı koruyabilen evrensel aşının geliştirilmesine 5 yıldan az bir süre kaldığını açıkladı. Bir grup antikorun vücudu virüsün değişmeyen kısmını tanıyacak şekilde eğitebildiğinin keşfedilmesi üzerine hızlanan çalışmalar olumlu sonuçlanırsa grip de ‘aşı ile tedavi edilebilen hastalıklar’ kategorisindeki yerini alıp dünyanın pek çok bölgesinden silinebilir.

Facebook CEO’su Mark Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan’ın yüksek miktardaki bağışlarıyla gündeme gelen ‘yüzyılın sonuna kadar tüm hastalıkların tedavisinin bulunması’ ideali kulağa hayli uçuk gelse de aslında sonuca o kadar uzak değiliz. ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü yöneticisi Francis S. Collins’e göre asıl zorluk tedavilerin bulunması aşamasında değil kişilerin onlara erişimi aşamasında yaşanacak.

Florida Üniversitesi‘nde yapılan bir araştırmaya göre egzersiz yapan kişilerde salgılanan irisin adlı hormon, yağ hücrelerinin yakılmasını sağlıyor. Beyaz yağ hücrelerini kahverengi yağ hücresine dönüştüren bir protein türünün faaliyetinin artmasını sağlayan irisin bu sayede vücuttaki yağ oranının azalmasına katkıda bulunuyor. Araştırmacılar, obezite ve diyabet hastalarının ‘mucize’ bir ilaç üretilmesini beklemek yerine, düzenli spor yaparak kendi mucizelerini yaratabileceklerini söylüyor.

Kızılay ilik arayışında Türkiye’nin yurtdışına bağımlılığını ortadan kaldırmayı hedefleyen TÜRKÖK projesinde 500 bin gönüllü kök hücre bağışçısına ulaşmayı hedefliyor. Proje başarıya ulaşırsa yılda 800 milyon TL’nin yurtdışına çıkışını da engellemiş olacak. Kök hücre ve diğer kan ürünlerinin bağışlanması ile ilgili bilgilere Kan Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinden ulaşabilirsiniz.

Fintek, edtech, healthtech, legaltech derken başlangıç için azımsanamayacak kadar yol katettik. Her biri hayatımızda doğrudan etkiye sahip olan finans, eğitim, sağlık ve hukuk alanları teknolojinin nimetleri ile daha akıllı, pratik ve faydalı bir forma bürünme devam ederken üzerine pek de ciddiyetle düşünmediğimiz, midemizi ve dolayısıyla bizi çok daha yakından ilgilendiren bir konu daha var: Yemek. FoodTech devrimine öncülük eden 13 marka derlemesi ile siz de uzak olmayan bir gelecekte yemeğinize neler olacağını kestirebilirsiniz.

Müşterilerinize mallarınızdan daha az almalarını söyleyerek başarılı bir marka olabilir misiniz? ‘Patagonia sizden ürünlerini almayı bırakmanızı istiyor.’ mesajı 2011 yılında New York Times’ta tam sayfa reklam olarak çıktı. ‘Yapılan her şey’in çevresel anlamda bir bedeli olduğunu tüketicilere hatırlatmayı amaçlayan çağrı pek tipik bir reklam kampanyası değildi – ama zaten Patagonia da tipik bir şirket sayılmaz. İş modelini çevrecilik ve sürdürülebilirlik felsefesi üzerinde oluşturmuş bu markanın uzun hikayesi ‘Let My People Go Surfing‘ isimli kitaba, kısa hikayesi ise bu yazıya konu olmuş.

Yaşanabilirlik potansiyeli olan gezegenler arasında Dünya’ya en yakın mesafede bulunan Proxima b, Kepler tarzı transit aramalarla tespit edilen yaşam olasılığı yüksek 44 gezegenden biri olma özelliği ile ayrılıyor.

1977’de dış uzayın bilinmeyen uygarlıklarına insanlığın bir tanıtımı olarak gönderilen Voyager Altın Plak uzak bir gelecekte Dünya’ya dönerse… Voyager isimli 9 dakikalık bu kısa filmi Türkçe altyazılı olarak izleyebilirsiniz.

NASA‘nın Ay’a ilk kez insan göndermesine yardımcı olan Boeing şirketi şimdi de Mars’a gönderilecek ilk insanlı araç konusunda Elon Musk’ın şirketi SpaceX ile yarışıyor. Geçtiğimiz hafta Mars projesini açıklayan Elon Musk’a yanıt olarak konuşan Boeing CEO’su Dennis Muilenburg “Mars’a giden ilk insanların bir Boeing roketi ile gideceğine eminim.” diyerek iddialı açıklamalarda bulundu. Muilenburg, uzay turizminin yakın gelecekte hızla gelişeceğini ve Uluslararası Uzay İstasyonu‘nun yanına oteller ya da yer çekimsiz fabrikalar inşa edilebileceğini söyledi.

Uzay turizminin cazibesine karşı koyamayanlar kervanına Çin de katıldı. New Scientist’in haberine göre Çin’de devlet destekli bir şirket 20 yolcu kapasiteli devasa bir uzay aracı geliştirmek üzere çalışmalar yürütüyor. Bu sayı bugüne dek ticari uzay uçuşları için telafuz edilmiş en yüksek yolcu sayısı. Çin’in ‘Dünyanın en büyükleri’ koleksiyonuna (gemi asansörü, radyo teleskobu ve uçaktan sonra) güzide bir parça daha eklenecek gibi görünüyor.

‘İnsanların umutlarını ve korkularının evrene yansıtması kaçınılmazdı.’ Ünlü gökbilimci Carl Sagan’ın insanın dünya dışına bakışını yorumladığı  4 Ekim 1985 tarihli radyo röportajını 30 yıl sonra bugün harika bir animasyon eşliğinde burada. (Blank on Blank’in ikonik isimlerle yapılan tarihi röportajlardan derlediği videolara göz atmanız şiddetle tavsiye olunur).

Gelişmeler devam ediyor! Sıradaki sayfaya aşağıdan geçebilirsiniz.