Haftanın Özeti: 249

29 Temmuz - 04 Ağustos 2019 tarihleri arasında Türkiye ve dünyadan haber, site, yazılım, donanım, cihaz, video ve trendler.

Bilim, Yazılım, Donanım

Bir grup araştırmacı, yapay zeka kullanılarak üretilen metinleri tespit edebilen yeni bir araç geliştirdi. Giant Language Model Test Room (kısaca GLTR) adı verilen araç, yapay zekayla metin yazılırken kelimelerin ya da cümlelerin anlamından ziyade metindeki istatistiksel örüntülere önem veriyor. Başka bir deyişle GLTR, okuduğunuz metnin bir insan tarafından yazılamayacak kadar tahmin edilebilir olduğunu söyleyebiliyor. GLTR, bir kelimenin ardından görünme ihtimali istatistiksel olarak muhtemel olan kelimeleri vurguluyor. En tahmin edilebilir kelimeler yeşille, daha az tahmin edilebilir kelimeler kırmızı ve sarıyla, en az tahmin edilebilir kelimeler ise morla vurgulanıyor. Yani yeşiller çoğunluktaysa metnin yapay zeka tarafından yazılmış olması muhtemel. Morlar çoğunluktaysa metin büyük ihtimalle bir insan tarafından yazılmıştır. OpenAI algoritması tarafından yazılmış bir metnin küçük bir kısmıyla yapılan denemede çok sayıda tahmin edilebilir (yeşil) kelime tespit edildi. Gerçek haber makaleleri ve bilimsel makale özetleri ise tahmin edilebilirlik açısından daha fazla sürpriz (mor) barındırıyor.

Hastanelerin yaşadığı en büyük zorluklardan biri, kötü durumdaki hastaların ne zaman hayati tehlike oluşturan duruma geleceğini tahmin edememeleri. Sağlık durumundaki ufak çaplı değişiklikler, bazen insanların etkili şekilde gözlemleyemeyeceği büyüklükteki veri denizinde kaybolabiliyor. DeepMind’da çalışan araştırmacılar bu durum için çözüm arıyor. Geliştirdikleri yapay zeka sisteminin potansiyelini göstermek isteyen araştırmacılar, sistemi akut böbrek yetmezliğini (böbrek fonksiyonunda ani azalış olması) tahmin etmek için kullandı. Araştırma sonucunda, yapay zeka sisteminin işlevini kaybedecek böbreği 48 saat önceden yüzde 90 oranında doğru tahmin ettiği görüldü. Sistemi ticari şekilde satılabilir hale getirmek için aylar, belki de yıllar boyu çalışmaları gerektiğini söyleyen araştırmacılar, bu sistem sayesinde ileride kalp krizi, sepsis ya da zatürre gibi hastalıkların önceden fark edilebileceğini belirtti.

Gen düzenleme tekniği CRISPR, körlüğün kalıtsal bir türünü iyileştirmek hedefiyle ilk kez insanlar üzerinde test edilecek. Bu hastalığa sahip kişilerin gözleri normal oluyor ancak gözlerinde ışığı sinyale dönüştürüp beyne göndererek görme işlemini gerçekleştiren gen bulunmuyor. Hastalık, her 100 bin yenidoğandan 3’ünde görülüyor ve bu hastalığa sahip kişiler genellikle sadece parlak ışık ya da bulanık şekiller görüyor ve er geç görme yetisini tamamen kaybediyor. Editas Medicine ve Allergan adlı iki şirket, bu sonbahar itibarıyla ABD genelindeki çeşitli göz hastanelerinden 18 hasta seçerek tedaviyi deneyecek. Tedavi, en küçüğü üç yaşındaki çocuklara ve görme seviyesi birbirinden farklı yetişkinlere uygulanacak.

Geçtiğimiz günlerde Nature Communications adlı dergide yayımlanan bir makalede, anne rahmindeyken oluşan ve hepatobilyer hibrit projenitör (HHyP) adı verilen yeni bir tür hücre keşfedildiğinden bahsedildi. Yetişkin bireylerde az miktarlarda bulunan HHyP hücreleri, karaciğerlerimizde bulunan iki temel hücre tipine (hepatosit ve kolanjiyosit) dönüşebiliyor. Bu da HHyP hücrelerine kök hücre benzeri özellikler kazandırıyor. Kök Hücre ve Rejeneratif Tıp Merkezi’nde çalışan, araştırmanın öncüsü Doktor Tamir Rashid, bu gelişme sayesinde, ömür boyu süren komplikasyonlar oluşturma potansiyeline sahip karaciğer nakli seçeneğini tamamen rafa kaldırabileceklerini söylüyor.

İspanyol El Pais gazetesinde yayımlanan habere göre, İspanyol doktor Juan Carlos Izpisúa Belmonte Çin’de yaptığı araştırmalarla insan-maymun melezi canlılar üretmeye çalışıyor. Haberde bu işlemin amacının insan organlarını maymun vücudunda üretebilmek olduğu belirtiliyor. Belmonte daha önce de domuz embriyoları ile benzer çalışmalar yürütmüştü. Çin’de yapılan çalışmalarda melez embriyoların birkaç hafta boyunca büyümesine ve bu süre zarfında incelenmesine izin veriliyor. Birçok ülkede bu tarz araştırmalar yasaklanmış durumda. (Geçtiğimiz hafta Japonya’da insan-fare melezi embriyolar üzerinde çalışma yürütülmesi için resmi izin çıkmıştı.) Kaliforniya Davis Üniversitesinden Veterinerlik Araştırmacısı Pablo Ross ise insan organları yetiştirmek için primatları kullanmanın çok uygun bir yöntem olmadığını düşünüyor. Ross, maymunların gelişiminin uzun sürmesi ve bedelerinin insanlara göre çok küçük olması sebebiyle çalışmanın başarılı olamayacağına inanıyor. Ancak bu çalışmanın, insan ve maymun arasındaki genetik benzerliklerin, türler arasındaki bariyeri aşma konusunda nasıl işe yarayabileceği konusunda fikir verebileceğini söylüyor.

No More Ransom projesinin üçüncü yıl dönümünde açıklama yapan Avrupa Polis Teşkilatı (Europol), No More Ransom portalında sunulan ücretsiz araçlarla dosya indirip şifre çözen kullanıcıların en az 108 milyon Dolar’ın hacker’lara gitmesini önlemiş olduğunu duyurdu. 2016’nın Temmuz ayında hayata geçirilen No More Ransom projesi, 109 farklı fidye yazılımının şifresini çözmede kullanılabilen 82 adet araç sunuyor. Europol, bu zamana dek üç milyondan fazla kullanıcının siteyi ziyaret ettiğini, 200 binden fazla kullanıcının da siteden araç indirdiğini söylüyor. Sitenin dünyanın dört bir yanındaki 188 ülkeden ziyaretçisi var.

ABD’nin en büyük bankalarından Capital One, 100 milyon ABD’li, 6 milyon Kanadalı vatandaşın etkilendiği bir veri ihlaline kurban gittiğini açıkladı. Bankadan çalınan bilgiler arasında isim, adres, posta kodu, telefon numarası, e-posta adresi, doğum tarihi ve müşteri gelir bilgisi var. Bunların yanı sıra banka işlemleri ve kredi notu, kredi limiti, hesap bakiyesi, ödeme geçmişi ve iletişim bilgileri gibi müşteri verilerine de erişildi. Olayın faili eski yazılım mühendisi Paige A. Thompson, geçtiğimiz günlerde Seattle’da yakalandı. Beş yıla kadar hapsi istenen kadına, ayrıca 250 bin Dolar’lık para cezası kesildi.

Piyasa araştırma şirketi Gartner, 2019 yılı içinde RAM fiyatlarının talebe bağlı olarak yüzde 42’ye kadar düşüş gösterebileceğini öngören bir rapor yayımladı. Raporda son dönemde stoklarda çok fazla RAM biriktiği ve 2020’ye kadar bunu eritmek için fiyatlarda düşüş yaşanabileceği belirtildi. Gartner, düşük fiyatların 2020’nin ikinci çeyreğine kadar devam edebileceğini düşünüyor. Gartner aynı zamanda dünya genelinde yarıiletken cirosunun da 475 milyar Dolar’dan 429 milyar Dolar’a düşmesini bekliyor. Buna sebep olarak da ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşlarının yanı sıra akıllı telefon, bilgisayar ve sunucu satışlarındaki genel düşüş gösteriliyor. Sebebi her ne olursa olsun fiyatların düşmesi müşteriler için olumlu bir gelişme. Ama tüm bunların tahminden ibaret olduğunu unutmamak gerek. Genellikle doğru çıksa da bu raporlar bazen yanıltıcı da olabiliyor.

Tesla, park halindeki arabadaki köpekleri serin tutmayı amaçlayan ‘köpek modu’ndaki sorunu çözmek için yazılımında güncelleme yaptı. Bir Tesla sahibi Rahul Sood adlı vatandaş, bu haftanın başlarında, arabanın havalandırmasını açtıktan sonra elle ayarlama yapmaya çalışınca köpek modunun çalışmadığını fark etti. Şirket kısa sürede olaya müdahale ederek sorunu düzeltti. Güncelleme sayesinde sürücülerin köpek modunu yanlışlıkla devre dışı bırakma ihtimali kalmadı. Sood, Twitter ve Facebook üzerinden Tesla’ya teşekkür etti.

Gökyüzü kaykayı hoverboard’un mucidi Franky Zapata, Britanya ile Fransa arasında gerçekleştirilen ilk uçak seferinin 110. yıl dönümü şerefine Manş Denizi’ni hoverboard ile geçmeye çalışıp başarısız olmuştu. Zapata, önceki denemesinde kullandığı rotada bir kez daha şansını deneyecek. Rota aynı olmasına rağmen, Zapata’nın yakıt alma istasyonu geçen seferkinden farklı olacak. Hoverboard’un yakıtı tek seferde yaklaşık 10 dakika uçmaya izin verdiği için Zapata’nın 20 dakikalık yolculuğun yarısında durup yeniden yakıt alması gerekmişti. Ancak Zapata yakıt platformunu birkaç santimetre ile kaçırınca denize düşmüştü. Bu kez yakıt alma işi için geniş bir tekne kullanılacak. Zapata, ikinci denemesini bugün gerçekleştirecek.

Elon Musk, SpaceX’in iki yıl içinde Ay yüzeyine kargo taşımaya başlayabileceğini söyledi. Bundan iki yıl sonra da Ay’a ilk insanlı inişleri gerçekleştirebileceklerini söyleyen Musk bu görevleri, SpaceX’in geliştirdiği yeni Starship teknolojisiyle gerçekleştirmeyi planlıyor. NASA’dan yapılan açıklamada ise SpaceX’in Ay’a ulaşabilmesi halinde iş birliği halinde çalışılarak NASA astronotlarının SpaceX ile Ay’a gönderilebileceği belirtildi. Donald Trump da NASA’nın 2024’e kadar Ay’a insanlı uçuş yapmasını talep etmişti. Bu görevlerden sonra bir sonraki adım Ay’da kalıcı bir üs kurmak olacak. NASA ve SpaceX bu alanda şimdiye kadar telaffuz edilenler arasında en iddialı hedeflere sahip. Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya’nın bu alandaki planları, Ay’a 2025-30 arasında insanlı uçuş gerçekleştirmek üzerine.

NASA’nın ötegezegen teleskopları, Dünya’dan 31 ışık yılı uzaklıkta, sıvı halde su bulundurma ihtimali bulunan bir gezegen keşfetti. Astronomlar bu gezegenin yapısını inceleyerek, atmosferinin yaşam için yeterince kalın olup olmadığını belirlemeye çalışacak. GJ 357 d koduyla anılan gezegen, ulaşabilmemiz durumunda insanlara ev sahipliği edebilecek özelliklere sahip. Uzmanlar bu gezegenin, kendi yıldızından aldığı enerjinin, Mars’ın Güneş’ten aldığı enerjiye yakın olduğunu söylüyorlar. Bu ötegezegen, yaşam şartlarını taşıyabileceğine inanılan ötegezegenler arasında Dünya’ya en yakın olanlardan biri.

Son birkaç yıldır uzay lazerleri teknoloji endüstrisinde epeyce popüler. Çin, uzay çöpünü yok etmek için lazer kullanmayı düşünürken Facebook uzay lazeri kullanarak uydu iletişim sistemlerini iyileştirmek istiyor. Fransa ise lazerleri biraz daha militarist amaçlarla kullanmaya hazırlanıyor. Ülke, yakın gelecekte askeriye bütçesinden 700 milyon Euro’yu ‘Uzay Gücü’ne’ aktarma niyetinde. Bu para ülkenin uydu sistemlerinde lazerler, makineli silahlar ve diğer savunma teknolojisi türlerinin yerleştirilmesi için kaynak sağlamakta kullanılacak. Fransa Savunma Bakanı Florence Parly, “Amacımız diğer ülkelerin uydularına zarar vermek değil. Sadece Fransa’ya ait uydulara zarar verilmesi durumunda harekete geçeceğiz.” ifadelerini kullandı. Planlanan savunma teknolojisinin tam anlamıyla hayata geçirilmesi 2030 yılını bulacak.

Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.

Özet Başlıkları

  1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
  2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
  3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
  4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
  5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.

19 Yorum

  • Güle Güle Dünya Halleri. Sayfayı yenileyince gördüm yayın hayatını noktaladığı yazısını. Emeği geçen herkese teşekkürler.

  • Oysa daha bugün youtube da bi konuşmanızı dinlemiştim ve kendimi buraya atmıştım daha sonra hoşçakal yazısını gördüm ne söyliceğimi bilemedim kendi adıma bugüne kadar yaptıklarınızın kıymetini bilemediğim için özür dilerim

  • Her hafta düzenli takip ettiğim tek web sitesi olduğu için çok özleyeceğim.
    Emeği geçen herkese teşekkürler.

  • Tam da şu an youtube daki konuşmanızı dinleyip hemen sayfanıza girmiştim. Karşılaştığım hoşçakalın sözüyle tuhaf bir kırgınlık yaşadım. Bize sunulanların hiç kıymetini bilmiyoruz haklısınız. Kendinize iyi bakın.

  • Serdar Kuzuloğlu başta olmak üzere emeği geçen herkese teşekkürler. Doğurucu türkçe içeriğin yetersiz olduğu internet mecrasında önemli bir boşluğu dolduruyordu. Pazar sabahlarına keyif katan Haftanın Özeti’ni özleyeceğiz.

  • Emeğinize sağlık. 2014 ten beri yayınlanan tüm haftalık özetleri büyük bir keyifle, ilgiyle okudum. Öğrendiğim bilgiler, verdiğiniz haberler için teşekkürler.

  • sonuna dek harika kalitenizi bozmadiniz. umarım geri dönersiniz. sevgiler

  • Oldukça faydalı, bakıs acımıza farklılık sunan bir sayfaydı. Acılısta kapanacagını görünce cok üzüldüm. Keşke devam edebilseydi. Doğru bilgi paylasmanın cok değerli olduğu dünyada böyle bir sayfanın kıymetinin bilinmemesi cok üzücü.

  • Merhaba, ara sira girerek gercek bilgiye ulastigim mutavizi sitenizin kapanacagini duymak uzucu oldu .

  • Geç buldum derken coktan kaybetmisim. Youtube konuşmaniz sonrasında kesfettim ama geç kalmisim. Tekrar yayin hayatina daha guclu bir şekilde doneceginize inanmıyorum ve bekliyorum

  • Değerli emekleriniz için teşekkür ederim. neden sonlandı acaba? kısa da bir açıklama olsa memnun olurduk.

  • Siteyi ben de bugün keşfettim ama daha önce karşılaşmadığım için , Youtube konuşmanızı daha önce izlemediğim için biraz pişmanım. İnsanlara değer katmaya yönelik bir proje yaptığınız için canıgönülden teşekkür ederiz.

  • Sayfa oldukça faydalıymış bende geç farkedenlerdenim yayın hayatının sona ermesi üzücü,fakat sizlerin bunun üstüne daha çok giderek sayfayı devam ettirmesi gerekiyor. Aksi taktirde çok kolay vazgeçmişsiniz demektir bana göre.

  • sayın serdar kuzuloğlu ve ekibine her şey için teşekkürler. Umarım birgün yeniden daha güçlü daha sağlam bir şekilde, umut vadeden bir ortamda yayına başlarsınız.

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz: