Haftanın Özeti: 249

İnternet, Girişimler

Mozilla ve Tor iş birliği ile geliştirilecek yeni tarayıcı eklentisi, kullanıcıların Firefox tarayıcısı üzerinden Tor ağına bağlanmasını sağlayacak. Böylece kullanıcılar Tor üzerinden, takip edilmeden internet kullanabilecek ve “derin ağ” denilen ve normal arama motorları ya da tarayıcılarla ulaşılamayan internet adreslerine ulaşabilecek. Tor modunun ayrı bir pencerede, farklı bir kullanıcı gibi çalışacağı öngörülüyor. Sistem üzerine çalışmalar hala sürüyor ve henüz tahmini çıkış tarihi belirlenmiş değil.

ABD’li dijital güvenlik uzmanı ve muhbir Edward Snowden, Eylül ayında kendi anılarını içeren bir kitabı satışa sunacağını açıkladı. ABD hükumetinin vatandaşlarını nasıl takip ettiğine dair bilgileri kamuoyuyla paylaşan ve mahremiyet ile ilgili geniş çaplı tartışmaların başlamasına önayak olan Snowden, bu dönemde yaşadıklarını kaleme aldığı kitabını “Bir kitap yazdım” cümlesiyle Twitter’dan duyurdu. Snowden ayrıca Facebook ve Instagram’ın sizi nasıl takip ettiğine dair yeni bilgiler paylaşacağını belirterek takipçilerine sosyal medya hesaplarını takipte kalmalarını söyledi.

I wrote a book. pic.twitter.com/wEdlOFMnMn

— Edward Snowden (@Snowden) August 1, 2019

ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Facebook’un kullanıcı bilgilerini Cambridge Analytica’ya satması ve diğer mahremiyet ihlalleri sebebiyle şirkete 5 milyar Dolar ceza vermişti. Sıradan bir şirket için yıkım olabilecek bu ceza Facebook için 3 ayda elde ettiği gelirinden bile az. Bu sebeple cezayı yetersiz bulan mahremiyet grubu EPIC (Elektronik Mahremiyet Bilgi Merkezi) FTC’ye dava açtı. Grup FTC’nin kararına göre Facebook’un suçlarını kabul etmek zorunda bile kalmadığını ve herhangi bir kalıcı yaptırım uygulanmadığını söylüyor. Facebook’a yönelik 2011’den bu yana açılmış 26 bin dava ve sadece 2018 yılında gelen 8 bin şikayetin de tek bir para cezasıyla geçiştirilmesi, tepki gösterilen konular arasında.

İngiltere’de Avam Kamarası tarafından yayımlanan belgelere göre, Facebook’un 5 milyar Dolar ceza almasına sebep olan Cambridge Analytica şirketi sadece ABD’de değil, İngiltere’de de insanların siyasi görüşlerini etkilemek için çalışmalar yürütmüş. Açıklanan e-posta görüşmeleri, şirketin Leave.EU adlı, Brexit yanlısı internet sitesine yardımcı olduğunu ortaya çıkardı. Cambridge Analytica bu internet sitesinden resmi olarak ödeme almamış olmasına rağmen UKIP (Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi) üzerine analizler yapıldığı ve bunların Brexit’e yön vermek için kullanıldığı e-postalarda görülebiliyor.

Kamuoyunun algısına yön vermek için Facebook’u kullanan sadece Cambridge Analytica değil. Facebook’tan bu hafta yapılan bir açıklamaya göre Suudi Arabistan yönetimine bağlı kişilerce açılan 350’den fazla Facebook hesabı ve sayfası üzerinden propaganda çalışmaları yürütülmüş. Facebook’un bu hesapları direkt olarak bir devletin yönetimi ile ilişkilendirmesi alışıldık bir durum değil. Şirketin yaptığı açıklamada, hesapların sahiplerinin kimliklerini gizlemeye çalışmasına karşın, hesapların Suudi Arabistan yönetimi ile yakından ilişkili kişilere ait olduğunun tespit edildiği belirtildi. Genel olarak Suudi Arabistan yönetiminin politikalarını anlatan ve Al-Jazeera ya da Amnesty International gibi kuruluşların bağımsız olmadığını savunan hesaplar, aralarında Türkiye, Katar ve İran’ın da bulunduğu bölge ülkelerinin politikaları hakkında da eleştiriler paylaşıyordu. Silinen hesap ve sayfaları toplamda 1,4 milyon kişi takip ediyordu. Bu hesaplar, Facebook’ta gönderilerini öne çıkarmak için 600 bin Lira değerinde ödeme yapmıştı.

Son zamanların en popüler uygulamalarından TikTok’un ardındaki şirket, akıllı telefon üretecek. ByteDance adlı şirket, Çinli telefon üreticisi Smartisan’dan hem patent hem de personel transfer etti. ByteDance’in çıkaracağı telefonu Çin dışında başka bir ülkede görmemiz pek muhtemel görünmüyor zira Smartisan Çin’de bile küçük bir tüketici grubuna hitap eden bir marka. Yine de bu gelişme, ByteDance’in giderek büyüyen hırsının yansıması niteliğinde. Şirketin büyük ses getiren TikTok uygulamasıyla yetinmeye niyeti yok. Mayıs ayının sonlarına doğru Flipchat adlı bir sohbet uygulaması geliştiren ByteDance’in bir de müzik hizmeti geliştirmeyi ve hatta yetenek yarışması düzenlemeyi düşündüğüne dair söylentiler var.

BBC’nin, Türkiye’de TikTok kullanımı üzerine hazırladığı 20 dakikalık kısa belgesel, ülkenin genellikle çok fazla ön plana çıkmayan yönlerini gözler önüne seriyor. TikTok ve etrafında oluşan kültür, genellikle Instagram ya da Twitter gibi platformlarda karşılaşmadığımız detayları gün yüzüne çıkarıyor.

Çin’de, modern güzellik anlayışının ortaya çıkardığı sonuçların hangi noktalara varabildiğini gösteren çarpıcı bir olay yaşandı. Hayranlarının ‘Ekselansları Qiao Biluo’ adını verdiği Çinli vlogger, yaptığı canlı yayınlardan birinde teknik arıza yaşayınca, vlogger’ın aslında genç bir kız olmadığı, orta yaşlı bir kadın olduğu ortaya çıktı. Genç görünmek için kullandığı filtrede yaşadığı teknik arızadan sonra hayranları vlogger’dan yüzünü göstermesini istedi. Buna yanıt olarak ‘Ekselansları Qiao Biluo’ “11 bin Dolar değerinde hediye almadan yüzümü gösteremem.” dedi. Bunun üzerine takipçilerinin vlogger’a 5 bin küsur Dolar bağış yaptığı söyleniyor. Özellikle erkek takipçilerin vlogger’ın gerçek halini gördükten sonra takibi bıraktığı ve yaptıkları bağışı geri çektikleri söyleniyor.

Bloomberg’in haberine göre YouTube, Temmuz ayında algoritmasında sessiz sedasız değişiklikler yaptı. Bu değişiklikler birkaç YouTube kanalının görüntülenme sayısında ciddi bir azalmaya sebep oldu. YouTube sözcülerinden biri, Bloomberg’e yaptığı açıklamada “Şirket her yıl yüzlerce değişiklik yapıyor. Bu son değişiklik, kullanıcıların kaliteli aile içeriği bulma ihtimalini artırdı.” ifadesini kullandı. Ancak şirketin ‘kaliteli aile içeriği’ni nasıl tanımladığı ve hangi videoların öne çıkarılacağına nasıl karar verildiği açıklanmadı. YouTube’un özellikle bu algoritmayı neden çıkardığı da tam bilinmiyor. Bloomberg’e göre kararın sebebi, ABD Federal Ticaret Komisyonu’yla yaşananları hafifletmek olabilir. Federal Ticaret Komisyonu yakın zamanda şirketi çocuk mahremiyeti konusunda incelemeye almıştı.

ABD’nin Missouri eyaleti senatörü Josh Hawley’nin sunduğu yasa tasarısı, kullanıcıları platformda daha fazla tutmak için tasarlanan (Snapstreak ya da sonsuz kaydırma gibi), ürünlerin sürekli kullanımını teşvik eden özellikleri yasaklamayı öneriyor. Hawley konuyla ilgili yaptığı açıklamada “Teknoloji devleri, bağımlılık üzerinden işleyen bir iş modeli benimsemiş durumda. Bu alandaki yeniliğin çoğu daha iyi ürünler üretmek için değil, uzaklaşması zor psikolojik hileler kullanarak kullanıcının dikkatini daha çok çekmek için yapılıyor.” ifadesini kullandı. Eğer Hawley’nin yasa tasarısı kanunlaşırsa, kullanıcıların daha iyi ve daha bilinçli tercihler yapmasına yardımcı olmak için ‘kabul et’ ve ‘reddet’ işaret kutucuklarının aynı yazı tipiyle yazılması, aynı formatta ve boyutta olması gerekecek. Ayrıca sosyal medya şirketleri, kullanıcının platformda geçirdiği süreyi takip etmesini sağlayan araçlar kullanmak zorunda kalacak.

Bu hafta resmi gazetede yayımlanan yeni bir kararla Türkiye’de internet üzerinden faaliyet gösteren ve abonelik sistemiyle çalışan video içerik platformlarının RTÜK tarafından denetlenmesine karar verildi. Kararda çocuk ve gençlerin gelişimine olumsuz etki edebilecek davranışlar barındıran yayınlara RTÜK tarafından müdahale edilebileceği belirtildi. Ayrıca bu şirketlerin Türkiye’de faaliyet göstermek için lisans alması zorunlu olacak. Bunun için şirketlerin 100 bin Lira ödeme yapması ve karından küçük bir payı devlete vergi olarak ödemesi gerekiyor. Netflix’in bu kararın ardından Türkiye’den çekilebileceği konuşuluyordu ancak şirketten yapılan açıklamada “Türkiye bizim için çok önemli bir pazar. Bu nedenle Türk yetenekleriyle birlikte film ve dizi sektörüne yatırım yapmaya, üyelerimizin bu içeriklere keyifle ulaşmalarını sağlamaya devam etmek istiyoruz.” denildi.

Kararın 21. maddesinde bulunan “Çocuğun üye olamayacağı ve kişiye özel üyelik sistemi ile hizmet veren internet ortamından yayın lisansı verilen medya hizmet sağlayıcılar ile internet yayın platform işletmecilerine, 6112 sayılı kanundaki ve bu yönetmelikteki çocukların korunması amacına yönelik hükümler uygulanmaz.”  ifadesi ile birlikte Netflix’in sansür uygulamalarına takılmayacağı ve sadece lisans alması gerektiği de ifade edildi ama henüz kararın hangi şirketleri ne şekilde etkileyeceği netlik kazanmış değil.

Tesla CEO’su Elon Musk, Tesla araç sahiplerinin yakında Netflix ya da YouTube videolarını arabanın ana ekranında seyredebileceğini açıkladı. Tabii ki bu sadece araba park halindeyken mümkün olacak. Fakat düzenleyiciler otonom sürüş teknolojisini onayladığında araba hareket halindeyken de video seyredilebilecek. Bu zamana dek en az üç ölümlü kazaya karışan Tesla otopilot özelliğine dair şüpheler var. Bu yüzden yakın zamanda düzenleyicilerin otonom sürüş teknolojisini onaylaması pek muhtemel görünmüyor.

Bir Netflix kullanıcısı, Android üzerinde kullandığı Netflix uygulamasının kendisinden fiziksel aktivite bilgilerini talep ettiğini belirten bir tweet attı. Netflix’e uygulamanın kendisinden neden böyle bir talepte bulunduğunu soran @BetoOnSecurity adlı kullanıcının sorusuna yanıt olarak Netflix’ten gelen açıklama, bu uygulamanın bir test olduğu yönündeydi. Netflix, hareket halindeki kullanıcılara daha iyi hizmet sunabilmek için bu verileri topladığını belirtti. Henüz test aşamasında olan uygulama sadece belirli kullanıcılarda deneniyor. Tam olarak kaç kişinin hareket halindeyken Netflix izlediği (ve bunu nasıl başardıkları) bilinmiyor ama Netflix’in kullanıcı deneyimini her alanda geliştirmeye çalıştığı aşikar.

Hey @netflix why does your Android app want physical activity data? pic.twitter.com/Lv0QUL0w9g

— Beto on Security (@BetoOnSecurity) July 27, 2019

Spotify yakın zamanda 100 milyon ücretli abone sınırını aşmıştı. Aradan geçen üç ayda şirket 8 milyon yeni ücretli abone kazandı. Ücretsiz kullanıcılarla birlikte şirketin toplam abone sayısı 232 milyona çıktı. Şirket, 110 milyon ücretli abone hedefinin gerisinde kalsa da düzenli bir şekilde büyümesini sürdürüyor. Son çeyrekte 84,7 milyon Dolar zarar eden şirket hala kara geçebilmiş değil. Ancak yakın zamanda bu durumun tersine dönmesi bekleniyor. Zararını bir önceki döneme göre yarıya indiren Spotify, yıl sonuna kadar 125 milyonu ücretli olmak üzere toplam 265 milyon aboneye sahip olmayı ve ilk kez kar etmeyi amaçlıyor.

Financial Times’ın haberine göre, Google’ın ana şirketi Alphabet, 2019’un ikinci çeyreğinde nakit açısından en zengin şirket unvanını kazandı. Bu anlamda Apple uzun süredir lider konumdaydı. Şu anda Apple 102 milyar Dolar nakde sahipken Alphabet’in elinde 117 milyar Dolar nakit bulunuyor. Alphabet’in likit rezervi, 2017’nin sonundan beri neredeyse 20 milyar Dolar arttı. Apple’ın rezervi ise 163 milyar Dolar’la zirveye çıktığı zamandan beri azalış gösteriyor. Alphabet 30 Haziran’da sona eren ikinci çeyreğin ardından 38,94 milyar Dolar kazanarak analistlerin tahminlerini aşmıştı.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.