Haftanın Özeti: 220

Bilim, Yazılım, Donanım

8-11 Ocak tarihleri arasında Las Vegas’ta düzenlenen CES 2019 (Tüketici Elektroniği Fuarı) bu yıl da sayısız yeni ürün lansmanına sahne oldu. Hafta boyunca biz de teknoloji şirketleri için bir nevi yeni yılın vitrini olan bu etkinlikten haberlere yer verdik, özet boyunca da değinmeye devam edeceğiz. “Şöyle hızlıca bakıp fuar hakkında fikir edinebileceğim yerler olsa” diyenler için Cnet’in ‘en havalı ürünler’ derlemesi iyi bir seçenek olabilir. 85 maddelik dev bir eser. Engadget tarafından hazırlanan bu video da iyi bir başlangıç olabilir:

Digital Trends de fuarda öne çıkan konuları şu maddeler altında özetliyor:

• Yapay zeka.
• 5G.
• Otonom araçlar.
• Kadınlar için teknoloji.
• Kıvrılabilen (hatta dürülebilen) ekranlar ve 8K teknolojisi.

Nostaljik esintiler de fuarda kendine yer buldu. Aynı zamanda bluetooth hoparlör olan kasetçalar gibi geçmişle bağ kuran yeni ürünlerin yanı sıra Polaroid ve Kodak gibi ‘o günlerde kaldığı düşünülen’ markaların geri dönüş çabaları da dikkat çekiyor.

Samsung, 2018 ve 2019 model televizyonlarından, Apple’ın iTunes film ve dizi kütüphanesine erişilebileceğini duyurdu. Ayrıca televizyon üzerinden direkt olarak iTunes içeriği satın almak ya da kiralamak da mümkün olacak. İçeriklere, Samsung TV’ler için özel olarak geliştirilen bir uygulama üzerinden ulaşılabilecek. Apple’ın kablosuz yayın standardı AirPlay 2 için de destek sunulacak. Televizyon demişken yine CES 2019’da en çok ilgi gören ürünlerden biri olan, LG’nin 65 inçlik kıvrılabilen OLED televizyonuna değinelim. Kullanılmadığı zamanlarda kıvrılıp rulo haline gelerek sehpanın içine girebilen televizyonun bu yılın ikinci yarısında satışa sunulması bekleniyor. LG, cihazın 50 bin kez açılıp kapanmaya dayanıklı olduğunu söylüyor.

IBM ilk ticari kuantum bilgisayarını tanıttı. 20 Qubit kapasiteli bilgisayar, önceki örneklere kıyasla ‘derli toplu yapısıyla’ öne çıkıyor. Bunda camdan yapılan bir platformun içine yerleştirilmiş olmasının da etkisi var. IBM kuantum bilgisayarları herkesin kullanabileceği bir formata sokmaya çalışıyor. Bu amaç doğrultusunda, şimdilik en azından ‘görüntü’ kısmını halledebilmiş gibi görünüyor.

Yapay zekanın getirmesi muhtemel belalardan bahsederken ilk sırayı katil robotlar alır ve belli belirsiz bir ürperme gelir. Ama MIT Technology Review 2019’da can sıkması muhtemel 6 yapay zeka tehlikesi arasında katil robotlara yer vermiyor (o sonranın işi). Detaylarını şurada bulabileceğiniz o tehlikeler:

• Otonom araçların karışacağı kazalar.
• Siyasi manipülasyon amacıyla kullanılan botlar.
• Savaş teknolojileri alanında yapılan çalışmalar.
• Yüz tanıma teknolojileri.
• Sahte video üretimi (deepfake).
• Algoritmik ayrımcılık.

Konuk yazarımız Elçin Hancı “İnsan biçimcilik teknolojiye olan güveni artırıyor” başlıklı yeni yazısında teknolojinin günlük hayata dahil edilmesi sürecinde insan biçimciliğin (antropomorfizm) rolüne dikkat çekiyor. Yazıdan kısa bir bölüm: “Sizce otonom araçlarla seyahat edecek insanlar, bu durumdan psikolojik olarak nasıl etkileniyor? Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, bu araçların antropomorfik özelliklerini artırmak, seyahat edenlerin güvenini artırıyor. 2014 yılında yapılan bir deneyde bir grup katılımcının -simülatörde- kullanacağı araca isim verilip bir cinsiyet atfediliyor ve aracın antropomorfik özellikleri manipüle ediliyor. Daha insansı değerlendirilen araçlarda ‘seyahat eden’ grup onları daha arkadaş canlısı buluyor ve sıradan otonom araçlara kıyasla daha konforlu ve güvenli bir yolculuk yaptıklarını rapor ediyor.”

İnternette veya sokakta dolaşırken, yemek sipariş ederken, uçak bileti alırken, trafikteyken, video seyrederken yani hemen her an bir şekilde yapay zekanın eğitimine katkıda bulunuyoruz. ‘Lazım olur’ diye depolanan kişisel verilerimiz bu gönüllü eğitim sürecinin yakıtı durumunda. Ama mesele bilinçli veya bilinçsiz gönüllülükle bitmiyor. Yapay zekanın iyice öğrendiğinden emin olabilmek için bunu iş edinen insanlara para ödemek gerekiyor. BBC Kenya’nın başkenti Nairobi’de yapay zeka için ucuza eğitim verileri üreten bir iş yerinin çalışanları ve yöneticileriyle konuştuğu uzun bir dosya yayımladı. Sadeleştirilmiş çevirisini sitemizde bulabileceğiniz dosyadan kısa bir bölüm: “Afrika’nın en büyük gecekondu mahallesinde yaşayan Brenda, bilgisayar ekranında gördüğü her şeyi mouse yardımıyla ‘tanımlıyor’. İnsanlar, arabalar, yol işaretleri, şeritler, havanın bulutlu olup olmadığı… Yapay zekanın doğru şekilde bilgilendirilmesi, gerçek dünyadaki nesneleri daha net şekilde ayırt edebilmesi anlamına gelebilir. Yani daha fazla veri, daha akıllı bir makine!”

Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz, bugün yediğimiz hamburgerler gibi görünen, yerken aynı tadı ve hissi veren bitki temelli Impossible Burger’ın 2.0 versiyonu CES 2019’da tanıtıldı. Şirketin açıklamasına göre bu yeni hamburger gluten içermiyor ve ilk kez tadı gerçek ete bu kadar çok benziyor. Yeni versiyonu ilk servis edecek restoran Las Vegas’taki Border Grill olacak. Zamanla 20’den fazla restoranda daha Impossible Burger 2.0 sunulmaya başlanacak.

Kanada’da, bir teleskop tarafından gözlemlenen uzak bir galaksiden yayılan gizemli dalgalar tespit edildi. 1,5 milyar ışık yılı uzaktan gelen dalgaların kaynağı bilinmiyor ama 5 teori öne çıkıyor:

• Süratle dönen nötron yıldız.
• İki yıldızın birleşmesi.
• Zaman içinde kendi ağırlığıyla yok olup karadeliğe dönüşen Blitzar.
• Karadelik.
• Uzaylı yaşam formu.

Çin Uzay Ajansı, Ay’ın ‘öteki’ yüzüne iniş yapan Chang’e 4 uzay aracından ilk görüntüleri paylaştı.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.