Haftanın Özeti: 229

Genel Gündem

Geçmiş haftanın en önemli iki gelişmesi 10 Mart’ta Etiyopya’da meydana gelen uçak kazası ve Yeni Zelanda’da iki camide gerçekleştirilen katliamdı. 10 Mart’ta Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’dan, Kenya’nın başkenti Nairobi’ye gitmek için havalanan Etiyopya Havayollarına ait Boeing 737-8 Max modeli uçak kalkıştan 6 dakika sonra düştü. Uçakta bulunan toplam 35 farklı milletten 149 yolcunun tamamı ve 8 mürettebat yaşamını yitirdi. Kazanın ardından internet sitesinde bir açıklama yayımlayan Boeing, 737 Max serisi uçaklarına güvenmekle beraber ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ile görüştüklerini ve bu uçakların uçuşunu geçici olarak durduklarını bildirdi. Karar 371 uçağı kapsıyor.

Hafta içinde Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı da aldığı bir kararla (sadece Türk Hava Yolları’nın filosunda yer alan) söz konusu uçakların uçuşunu yasakladığını açıkladı.

Bu arada havacılık tarihindeki en ölümcül kazayı da not edelim: 27 Mart 1977’de İspanya’da o zamanki adı Los Rodeos Havaalanı’nda (şu anki Tenerife Kuzey Havaalanı) meydana gelen kazada 583 kişi hayatını kaybetmişti. Bu kazayı konu alan bir belgeseli aşağıda seyredebilirsiniz:

Yeni Zelanda’nın Christchurch kentinde iki ayrı camiye Cuma namazı esnasında düzenlenen silahlı saldırıda 49 kişi yaşamını yitirdi, 20 kişi ağır yaralandı. Yeni Zelanda sağlık yetkilileri, Christchurch Hastanesinde çocukların da dahil olduğu 48 kişinin tedavi edildiğini açıkladı.Olayı ‘bir terör saldırısı’ olarak niteleyen Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern ‘eşi benzeri görülmemiş saldırının’ meydana geldiği günün ülke tarihinin en karanlık günlerinden biri olduğunu söyledi. Ardern saldırının ardından biri Avustralya vatandaşı olmak üzere üç kişinin göz altına alındığını ifade etti. Saldırılarda ikisi yarı otomatik olmak üzerer 5 silah kullanıldığını ve saldırganın silah ruhsatını 2017’de aldığını aktaran Ardern, Yeni Zelanda’nın silah yasalarının değişeceğini, Avustralya ile sınır kontrollerinin sıkılaştırılacağını ve bilgi paylaşımının geliştirileceğini sözlerine ekledi (NOT: Eylemi gerçekleştiren teröristlerden Brendon Tarrant saldırıyı Facebook üzerinden canlı yayımladı. Muhtemelen görmüş olsanız dahi biz sorumluluk ve insanlık gereği paylaşmıyoruz)

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018’de Türkiye ekonomisinin yüzde 2,6 büyüdüğünü açıkladı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2018 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19,1 artarak 3 trilyon 700 milyar 989 milyon TL oldu. Gayrisafi Yurt İçi Hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2018 yılında zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım sektörünün katma değeri yüzde 1,3, sanayi sektörü yüzde 1,1 arttı, inşaat sektörü ise yüzde 1,9 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri yüzde 5,6 arttı. TÜİK ayrıca 2018 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 45 bin 463 TL, ABD Doları cinsinden 9 bin 632 Dolar oduğunu hesapladı.

Merkez Bankası’nın (MB) “Türkiye’de Ücret Dinamikleri” araştırmasına göre, Türkiye’de 2 milyon 136 bin işçi asgari ücretin altında, 7 milyon 87 bin işçi de asgari ücret seviyesinde ve biraz üstünde maaşla geçinmeye çalışıyor. MB ekonomistlerinin Türkiye’de ücretlere uygulanan zamların nasıl belirlendiği ve ücret zamlarının enflasyonu nasıl etkilediği gibi sorulara yanıtların arandığı araştırmada, Türkiye’deki ücret dağılımına ilişkin tespitler yapıldı.

TÜİK’ten gelen bir diğer veri ise 2018 yılı işsizlik rakamları oldu. Buna göre, Türkiye’de geçen yıl işsizlik yüzde 13,5 olarak gerçekleşti. Ülke genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2018 yılı Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 11 bin kişi artarak 4 milyon 302 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 2017’de yüzde 10,4 iken 3,1 puanlık artış kaydedildi ve yüzde 13,5’e yükseldi.

Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu’nda oylanan yıllık Türkiye raporu 109 ‘hayır’ oyuna karşı 370 ‘evet’ ile kabul edildi. Raporda ağır insan hakları ihlallerinden dolayı Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki üyelik müzakerelerinin askıya alınması talep ediliyor ve Avrupa Komisyonu ve Avrupa Birliği Konseyi’ne bu konuda çağrıda bulunuluyor. Avrupa Parlamentosu’nun en büyük grubu Avrupa Halk Partisi ise müzakerelerin tamamen sonlandırılması için baskı uygulamaya devam ediyor.

EK BİLGİ: Türkiye ile AB ilişkileri 31 Temmuz 1959‘da Türkiye’nin Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (AET) yaptığı ortaklık başvurusu ile başlıyor. AET Bakanlar Konseyi’nin başvuruyu kabul etmesinin ardından 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşması ile Türkiye’nin AB üyelik süreci hayata geçiyor.

Kuzey Kore’de seçimler beklendiği gibi otoriter rejimin ezici üstünlüğüyle kazanıldı. Ancak ülke tarihinde bir ilk olarak mevcut Devlet Başkanı Kim Jong-un oy pusulasında yer almadı. Eğer bu haber yönetim tarafından da doğrulanırsa, Kuzey Kore lideri ilk kez kendi parlamentosunda yer almamış olacak. Aslında çoğu demokratik ülkede, ülkenin başkanı aynı zamanda parlamentonun bir parçası değil. Kuzey Kore hakkında haberler yapan NK News sitesinden analist Rachel Minyoung Lee bu hamlenin, Kuzey Kore’nin ‘normal bir ülke’ gibi görünme çabasının bir sonucu olabileceğini söylüyor.

Çocuklar iklim değişikliği için sokağa çıktı.16 yaşındaki iklim eylemcisi Greta Thunberg’in yaptığı çağrıya cevap veren dünyanın dört bir yanındaki öğrenciler iklim adaleti talep etmek ve büyüklerini iklim yıkımının durdurulması konusunda bir an önce harekete geçmeye zorlamak üzere oluk oluk sokaklara dökülüyor. Türkiye de dahil en az 105 ülkede gerçekleşecek en az bin 660 etkinlik hakkında bilgi almak için hareketinin internet sitesinden bilgi alınabilir.

Sıradaki haber de yukarıdaki konuyla ilgili. Zira, Genç iklim aktivisti Greta Thunberg Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi.16 yaşındaki İsveçli öğrenci Thunberg, Norveç parlamentosundaki Sosyalist Sol Parti üyesi üç milletvekili tarafından bu yıl verilecek Nobel Barış Ödülü’ne adaylığa layık bulundu. Bu üç milletvekilinden biri olan Freddy Andre Ovstegard, “Greta Thunberg’i önermiş bulunuyoruz çünkü eğer iklim değişikliğini durdurmak için harekete geçmezsek bunun sonucu savaşlar, çatışmalar ve mülteciler olacak” diye konuştu. Ovstegard, “Greta Thunberg, benim barışa büyük bir katkı olarak gördüğüm dev bir kitle hareketi başlatmıştır” dedi.

Greta Thunberg’in iklim değişikliğiyle ilgili yaptığı konuşmayı aşağıdaki videodan seyredebilirsiniz:

Yeni tamamlanan bir araştırmanın sonucuna göre okyanuslardaki balık nüfusu endişe verici bir hızla azalıyor. Bu durum beslenme zincirinin üst bölümündeki canlılar için (aralarında insanlar da var) kötü sonuçlar doğurabilir. Eğer hızlı hareket etmezsek durum daha da kötü bir hal alabilir. 1930’dan 2010’a kadar toplanan veriler sürdürülebilir balık stoğunun ortalama yüzde 4,1 azaldığını gösteriyor. Doğu Çin Denizi ve Kuzey Denizi gibi bazı bölgelerde bu oran yüzde 15 ila 35’e kadar çıkıyor. Araştırmacılar aşırı avlanmanın önüne geçerek küresel ısınmanın etkilerini azaltmamız gerektiğini söylüyor.

İtalya’da yürürlüğe giren yeni bir yasa, ülkedeki her çocuğun kızamık, çocuk felci, su çiçeği ve kabakulak gibi hastalıklar için aşı olmasını zorunlu kılıyor. Ebeveynlerin çocuklarını aşılatmak için 10 Mart’a kadar süresi vardı ve BBC’ye göre bu tarihten itibaren aşı yapılmamış olan çocuklar okula alınmamaya başladı.Altı yaşından küçük çocuklar kreş ya da anaokuluna gidemeyecek. 6-16 yaş arasındakilerin ise okula gitme hakkı bulunuyor ancak ebeveynlerinin, çocuklarına aşı yaptırmadıkları takdirde 500 Avro (3 bin 100 TL) ceza ödemesi gerekebilir.

Ernest Quintana (78), bir robotun ekranında görünen bir doktorun kendisine birkaç gün içinde öleceğini söylediğinde Kaiser Permanente Tıp Merkezindeydi. Bir aile dostu durumu sosyal medya üzerinde “Bir hastaya verilen değer ve şefkat bu şekilde gösterilmez” diyerek eleştirdi. Hastane, ailenin beklentilerini karşılayamadığı için özür diledi. Quintana olayın ertesi günü vefat etti.

AB, ABD vatandaşlarına vize zorunluluğu getiriyor. Avrupa Seyahat Bilgileri ve Yetkilendirme Sistemi (ETIAS) programı kapsamında ABD vatandaşlarının artık Avrupa’ya seyahat etmek için vize almaları gerektiği belirtildi. ETIAS vizesi 2021 yılında yürürlüğe girecek.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.