Haftanın Özeti: 197

Bilim, Yazılım, Donanım

Japonya merkezli Mac Otakara‘nın haberine göre Apple’ın piyasaya süreceği yeni iPad Pro modelleri daha küçük bir gövdeye sahip olacak, kulaklık girişi bulunmayacak ve Smart Connector’ın yeri değiştirilecek. Bu tahminler, 2018’de iPad Pro’ların tasarımının tamamen değişeceği yönündeki iddiaları da doğruluyor. Yeni modellerde Home tuşu olmaması ve FaceID kimlik doğrulama sistemine yer verilmesi de bekleniyor. Yeni modellerin hem önü hem de arkası için ‘elmas kesim’ kullanılacağı ifade ediliyor. Bu, iPhone SE‘dekine benzer köşeli bir tasarım olabileceği anlamına geliyor. Mac Otakara tutan tahminleriyle tanınsa da arada tutmayanlar da çıkıyor. Bu yüzden rapordaki iddialar ikinci bir kaynaktan doğrulanmadan gerçekliğinden emin olmak mümkün değil.

Bilgisayar oyunu dünyasının son dönemdeki ‘en büyük olayı’ Fortnite Battle Royale ilginç bir haberle daha gündeme geldi. Meseleyi biraz fazla ciddiye alan (yahut meselenin ciddiyetini kavrayan) ebeveynler çocuklarına saati 10 ila 20 Dolar arasında değişen ücretlerle özel Fortnite dersleri aldırıyor. Örneğin o ebeveynlerden biri olan ve 10 yaşındaki oğlu için 4 saatlik ders satın aldığını söyleyen Ally Hicks, oyunda başarılı olmak üzerine yaratılan çevre baskısına dikkat çekiyor. Haziran rakamlarına göre 125 milyon oyuncusu olan Fortnite’ın henüz Android cihazlarda oynanamadığını da hatırlatalım.

Siri ya da Alexa ile konuşmaya çalışan birisi dijital asistanların bizi pek de anlamadığının farkındadır. Bu asistanların ihtiyaç duyduğu şey, psikologların zihin kuramı dediği, başkalarının inanç ve isteklerinin farkında olma durumu. Bilgisayar bilimciler bunu sağlamak için başka bilgisayarların zihnini okuyabilen ve eylemlerini tahmin edebilen bir yapay zeka geliştirdi. Bu çalışma, kendi aralarında birlikte çalışabilen ya da insanlarla iş birliği yapabilen makineler geliştirilmesine önayak olabilir. DeepMind‘dan Neil Rabinowitz ve ekip arkadaşları tarafından geliştirilen ToMnet, her biri deneyimlerle öğrenen bağlantılardan ve küçük işleme ögelerinden oluşuyor üç adet yapay sinir ağına sahip. Bu yapı az da olsa insan beynine benziyor. İlk sinir ağı diğer yapay zekaların önceki hareketlerine bakarak ne gibi eğilimleri olduğunu inceliyor. İkincisi onların mevcut ‘inanışlarına’ dair bir anlayış geliştiriyor. Üçüncüsü ise diğer iki sinir ağından aldığı verilerle, yapay zekaların bir sonraki hamlesine yönelik duruma dayalı tahminler yürütüyor. Tabii bu yeteneklerin geliştirilmesi yapay zekanın sadece insanlarla başarılı ilişki kurmasını değil aynı zamanda onları kandırmayı da başarmasını sağlayabilir. İnsanları anlamak derken olay henüz bu boyutta:

Multitasking sevdalısı insan kaynakları yöneticilerini sevindirecek bir haber var. Japon bilimci Shuichi Nishio zihin gücüyle kontrol edilebilen üçüncü kolu gönüllüler üzerinde denedi. Deney basit: İki kolu da başka bir işle meşgul olan gönüllüye tutması için bir şişe uzatılıyor ve burada protez kol devreye girerek şişeyi alıyor. Bol uzuvlu geleceğe doğru küçük bir adım.

Perakende devi Walmart‘ın insan çalışanların yerini robotlarla doldurmak gibi bir isteği olduğunu biliyoruz. Alphabot isimli yeni sistem de bu isteğin bir yansıması. Şirketin 20 bin metrekareye yayılan merkezinde test edilecek olan Alphabot’un daha çok işin hamaliyesiyle uğraşması bekleniyor. Walmart bunun gelecek için küçük bir ön gösterim olduğu görüşünde. Yaklaşık bir ay önce de Çin’in en büyük e-ticaret şirketlerinden JD.com’un sadece 4 kişinin çalıştığı dağıtım merkezinden bahsetmiştik.

3 boyutlu yazıcılarla ilgili en büyük çekince şüphesiz ki evde silah yapımına imkan sağlaması. Geçtiğimiz hafta ABD’nin en önemli gündem maddelerinden biri buydu zira bir yazılım şirketi, plastik silah basılmasını sağlayacak kılavuzun internette yayılabilmesi için anlaşmaya varıldığını açıklamıştı. Konu mahkemeye taşındı ve mahkeme kılavuzun toplumda onarılamaz sonuçlara yol açacağı gerekçesiyle geçici bir engelleme kararı çıkardı. Karar daha sonra tekrar görüşülecek.

Dünyanın en büyük güneş tarlasını faaliyete geçirmeyi planlayan ülkeler arasında Mısır da var. Tabii ülkenin güneş enerjisiyle ilişkisi biraz eskiye dayanıyor. Frank Shuman‘ın 1913’te pamuk tarlalarına Nil Nehri‘nden su taşımak için güneş enerjisinden yararlandığı rivayet edilir. Birinci Dünya Savaşı ve petrol çıkarmanın nispeten ucuzlamasıyla Shuman’ın güneşe dair hayallerinin sekteye uğradığı da… Yaklaşık 100 yıl aradan sonra, 2,8 milyar Dolar maliyetle Kahire yakınlarında kurulan devasa güneş enerjisi tesisinin önümüzdeki yıl açılması planlanıyor. Benban adlı tesis yaklaşık 37 kilometrekarelik bir alana yayılıyor ve Mısır’ın 2025’te elektrik ihtiyacının yüzde 42’sini yenilenebilir kaynaklardan elde etme planınında baş rol oynuyor.

İki yıl önce yapılan bir araştırmada elektrikli bisikletlerin belirli bir hızda gitmek için daha az efor gerektirmesine rağmen yeterli bir egzersiz kaynağı olduğu ifade edilmişti. Şimdi ise yeni bir çalışma, e-bisikletlerin zindeliği artırma konusunda sıradan bisikletlerle aynı derecede etkili olduğunu söylüyor. Basel Üniversitesi‘nden bilimciler tarafından gerçekleştirilen çalışmada 32 adet katılımcı yer aldı. 28’i erkek 4’ü kadın olan katılımcıların vücut kitle indeksi 28 ila 29 arasında değişiyordu, yani hepsi fazla kilolu kategorisinde yer alıyordu. Deney için 17 katılımcıya e-bisiklet, kalan 15 katılımcıya da sıradan bisiklet verildi. Haftada en az üç kez, diledikleri hızda günde 6 kilometre sürmeleri söylendi. Deneyin sonunda her iki grubun da zindelik seviyesinde benzer bir artış olduğu görüldü.

Kötü (beyaz) yağları azaltıp iyi (kahverengi) yağları artıracak yöntemler bulmak, kilo vermek ve obezite ile ilişkili hastalıklarla mücadele etmek için önemli. Columbia Üniversitesi araştırmacıları bu işlem için bir nakil yöntemi geliştirdi. Bu yöntemde beyaz yağ vücuttan alınıyor, laboratuvarda birkaç haftalık bir işlemin ardından kahverengi yağa dönüştürülüyor ve vücuda yeniden enjekte ediliyor. Dönüşüm işlemini vücudun dışında gerçekleştirirlerse süreç üzerinde çok daha fazla kontrolleri olacağını fark eden araştırmacılar bir gün bu tekniğin kilo kaybı, kan şekerinin dengelenmesi ya da diğer obezite ile ilişkili sağlık problemlerinin tedavisi için kullanılabileceğini savunuyor.

Geçirdiği rahatsızlık sebebiyle 7 yaşındayken beyninin neredeyse üçte birlik bölümü ameliyatla alınan bir çocuğun 3 yıllık iyileşme süreci, beynin kabiliyetlerini görmek açısından oldukça heyecan verici. Carnegie Mellon Üniversitesi‘nden Marlene Behrmann’ın paylaştığı bilgilere göre sol gözdeki görme bozukluğu dışında çocuğun beyin işlevlerinde herhangi bir eksiklik yok. Sol lobun, eksik olan sağ lobun işlevlerini yerine getirebilmek için duruma uyum sağladığı ve kendini bu yönde geliştirdiği de şaşırtıcı bilgilerden biri. Ameliyat öncesi ve sonrası yapılan IQ testlerinde de eksi yönde bir değişim gözlenmemiş.