Haftanın Özeti: 109

Bilim / Yazılım / Donanım

Ericsson 2016’nın üçüncü çeyreğine dair hazırladığı ‘Mobilite Raporu‘nu yayınladı. Raporda toplam mobil abone sayısının 7,5 milyara ulaşarak dünyadaki insan nüfusunu geride bıraktığı ve 7,5 milyar hattın toplam 4,1 milyar kişi tarafından kullanıldığı belirtiliyor. Genel olarak geniş bant mobil internete eğilim sürerken LTE’nin hızla yaygınlaştığı ve bu çeyrekte satılan telefonların yüzde 80’inin akıllı telefon olduğu görülüyor. Rapor çerçevesinde yapılan tahminlere göre 5G’nin ilk kez kullanıma girmesi için 2020 yılı hedef gösterilirken bazı bölgelerde mobil internetin ADSL ağlarının yerini alması bekleniyor.

Sıkıcı, zor ya da tehlikeli bir mesleğiniz varsa birilerinin size ‘evrensel gelir’ maaşı bağlayıp işinizi elinizden almasına  itiraz etmeyebilirsiniz. Otomasyona iyimser yaklaşım tartışmaları, teknolojinin işlerimizi tamamen elimizden almaktan ziyade kolaylaştıracağı ve onun sayesinde kişilerin ‘yaşamaya’ daha fazla vakit ayırabileceği varsayımına odaklanıyor. Böylece tekrar eden sıkıcı işlerle uğraşmak (ve ‘faydasız‘ kalmak) yerine ilgi alanlarımıza yönelip o hep merak ettiğimiz fakat bir türlü gidemediğimiz ülkelere gidebilecek ve hatta felsefenin Antik Yunan’ın refah döneminde serpilmesi gibi bu boş zamanlarımızda yeni fikir ve teoriler geliştirebileceğiz. Distopyalarla anmaya alıştığımız teknolojinin ütopik yüzüne bir şans vermek hiç de kötü bir fikre benzemiyor.

Bir gün iPhone’larda ‘Made in U.S.A.’ damgası görebiliriz. Apple’ın ana tedarikçisi Foxconn’un, iPhone üretimini ABD’ye taşıma ihtimalini değerlendirdiği öğrenildi. Apple’ın Pegatron isimli şirketten de bir değerlendirme talep ettiği ancak Pegatron’un maliyet endişeleri sebebiyle bu planı formüle etmeye yanaşmadığı tahmin ediliyor. iPhone’ları ABD’de üretmenin maliyetleri 2 katına kadar yükseltebileceği ve Donald Trump’ın Apple’ı sadece belli sayıda cihazı yurt içinde üretmeye zorladığı düşünülüyor.

Apple artık kablosuz yönlendirici (router) üretmeyecek. Şirketin router geliştirmekten sorumlu departmanını kapatarak çalışanlarını farklı departmanlara dağıttığı öğrenildi. Apple’ın son dönem keskinleşen tüketici ürünlerine odaklanma hamlesi ile paralellik gösteren bu değişiklik aniden olmuş sayılmaz. Özellikle 2013 yılından bu yana router’ların yenilenmemiş olması ve ekibin dağıtılması bilgileri ışığında bu işten elini çektiğine kesin gözüyle bakılan Apple’dan konuyla ilgili bir açıklama gelmedi.

Apple geçtiğimiz yıl Eylül ve Ekim aylarında üretilen bazı iPhone 6S’lerin bataryalarında bulunan bir sorunun telefonların kendi kendine kapanmasına sebep olduğunu açıkladı. Bu sorundan etkilendiğini düşünen kişilerin Apple bayilerine başvurmasını tavsiye eden şirket, mağdur olan müşterilerine ücretsiz batarya değişimi sözü verdi. Ayrıca bu problem sebebiyle daha önce bataryasını değiştirten iPhone 6S kullanıcılarına da masraflarının iade edileceği açıklandı.

Apple 10 yıldır iPhone’un tasarımında çok büyük değişikliklere gitmedi. Ancak geçtiğimiz günlerde onaylanan bir patent, şirketin bu alanda ne kadar yaratıcı çözümler peşinde koştuğunu gösteriyor. Katlanabilir telefon ekranı içeren patentte hem içe hem dışa doğru katlanabilen bir telefon ve bu telefonun katlanan bölümlerinin her birinde bulunacak parçalar gösteriliyor. Hatta bazı tasarımlarda telefonun birden fazla katlanabildiği görülüyor. iPhone’un katlanabilir ekranı yakın zamanda kullanması beklenmiyor ancak patentte yer alan OLED ekranların 2017’den itibaren yeni iPhone’larda kullanılması bekleniyor.

Microsoft bugün sahip olduğumuz dijital bilgisayarların kapasitesini aşan problemlerle uğraşabilecek süper makineyi geliştirmek için kuantum bilgisayarı deneylerine yatırım yapıyor. Şirketin araştırma aşamasından çalışan bir prototip geliştirme aşamasına geçme kararı, Google ve IBM’in de aralarında bulunduğu küresel oyuncular arasında kızışan rekabetin işareti olarak yorumlanıyor. Teknoloji dünyasında kuantum bilgisayarlarına karşı iyimser bir beklenti hakim. Bilim-kurgu ile tanıdığımızı bu süper güçlü makineleri çalıştırmayı başarırsak ilaç yapımından yapay zekaya ya da modern fiziğin temellerine kadar pek çok konuda önemli pratik sonuçlar elde edebileceğiz.

İnsansız hava araçları Batı Avustralya’da kartalların hedefi oldu. Altın madencisi Goldfields şirketi, 10 drone ile çıktığı yolda 1’i insan hatası kalan 9’u kartal saldırısı ile düşen drone’ları sebebiyle 100 bin dolarlık zarar ettiğini açıkladı.

[inlinetweet prefix=”null” tweeter=”null” suffix=”null”]Finlandiya kömür kullanmaktan kurtulan ilk ülke olabilir.[/inlinetweet] Yeni enerji ve iklim stratejisi ile birlikte hükumet, 2030 yılına kadar enerji için kömür yakmayı tamamen yasaklamayı planlıyor. Kararda kömür kullanımının 2011 yılından bu yana düşüş göstermesinin ve rüzgar enerjisine yapılan yatırımların etkili olduğu düşünülüyor. Bunların yanı sıra İskandinav ülkelerinde enerji ücretlerinin düşüş göstermesi ile birlikte kömüre dayalı santrallerin kapısına kilit vurulduğu ve kömürün ülkenin enerji pastasında yüzde 8’lik dilime gerilediği belirtilmiş. Ülke geçtiğimiz Şubat ayında yenilenebilir enerji kaynaklarına 80 milyon Euro ayırmıştı.

ABD’nin Alabama eyaleti en büyük güneş enerjisi santralini işletmeye hazırlanıyor. NextEra Energy Resources adlı şirketle hükümetin 20 yıllık ortaklık anlaşması sonucu devreye sokulacak River Bend Güneş Enerjisi Merkezi, üreteceği 75 milyon watt elektrik ile 15 bin hanenin enerji ihtiyacını karşılayacak. 300 bin güneş panelinin oluşturduğu tesis yılda (fosil yakıtların kullanımı durumunda açığa çıkacak olan) 105 ton kadar karbondioksidin çevreye salınımını engelleyecek. Bölgede önümüzdeki 20 yıl için yenilenebilir enerjiye 8 milyar Dolar kaynak ayrılması planlanıyor.

Maryland Üniversitesi araştırmacıları tarafından geliştirilen güneş enerjili akıllı pencereler, elektrik üretip depolayabiliyor. Böylece evdeki cihazlar da bu pencerelerden üretilen elektriği kullanabiliyor. Pencerenin en dikkat çekici özelliği (geleneksel güneş panellerinden farklı olarak) ışığı geçirirken de elektrik üretebilmesi. Normalde pencerenin tam kapasitede çalışması için içeri ışık geçirmemesi ve gelen tüm güneş ışığını emmesi gerekiyor. Ancak açık konuma getirildiklerinde bile pencereler daha az da olsa enerji üretmeye devam ediyor. Açma kapama düğmesi ile dilendiği zaman şeffaf ya da opak hale getirilebilen camlar sayesinde perde kullanmaya da gerek kalmıyor.

Solar City’i satın almasının hemen ardından ortaklığın potansiyeli hakkında fikir vermekte hiç vakit kaybetmeyen Tesla, Ta’u Adası’nın enerji ihtiyacının tamamına yakınını güneş enerjisinden sağladığını açıkladı. 5 bin 328 güneş panelinin yanı sıra saatte 6 MW (6 bin kilowatt) enerji sağlama kapasitesine sahip 60 adet Tesla Powerpack’in desteği ile yürütülen enerji üretim ve depolama modeli Tau’u Adası’nın güneşli havası için ideal bir çözüm sağlıyor. Enerji depoları güneşsiz havada dahi 3 güne kadar enerji sağlayabiliyor. Geleneksel yöntemlerle elektriğe erişimi mümkün olmayan pek çok uzak topluluk gibi Ta’u sakinleri de enerji ihtiyaçlarını dizel jeneratörler aracılığıyla karşılıyordu. Günde bin 135 litreye yakın benzin tüketen bu çevre ve ekonomi düşmanı sistemin yerini sürdürülebilir ve çevre dostu güneş invertörüne bırakması yaklaşık 1 yıl sürdü.

Central Florida Üniversitesi’nden araştırmacılar saniyeler içinde şarj olup bir haftaya kadar dayanabilen yeni bir batarya tipi geliştirdi. Tırnak boyutlarında ve esnek metal yapıda olan yüksek güçlü bataryaların, yüklü miktarda enerji depolayabilen ‘süper kapasitörler’e sahip olduğu ve her türlü elektrikli cihazda kullanılabileceği açıklandı. Hızla şarj olup uzun süre dolu kalabilmesinin yanı sıra 30 binin defadan fazla tekrar şarj kapasitesine sahip bataryalar, standart lityum iyon bataryalardan 30 kat dayanıklı.

Northwestern Üniversitesi araştırmacıları cilde yapıştırılabilen ve terinizi gerçek zamanlı depolayıp analiz edebilen mini bir cihaz geliştirdi. Bozuk para boyutlarındaki mobil laboratuvar tek kullanımlık özelliğe sahip ve birkaç saatliğine etkinlik gösterebiliyor. Düşük maliyetli prototipi mevcutta kistik fibrozis hastalığını tespit edebilen giyilebilirin ilerleyen dönemde başka hastalıkları da tespit edebilecek şekilde geliştirilmesi planlanıyor.

İnsan beyninin karmaşık yapısını ve gelişimini incelemek oldukça zorlu bir süreç. Canlı insan beyni ya da hayvan beyni ile gerçekleştirilmesi mümkün olmayan deneyleri yapmak ve beyni incelemek için çalışan Nörobilimci Madeline Lancaster, Cambridge’deki laboratuvarında mini insan beyinleri üretti. Deri hücresinden elde edilen kök hücrelerin uygun ortamlarda sinir hücresine dönüşmesini sağlayan bilimci daha sonra bu hücreleri yoğun bir protein jelinin içine yerleştirdiğinde hücrelerin çoğaldığını ve beyin yapısı oluşturduğunu gördü. İnsan beyninin sıfırdan üretildiği ilk çalışma olarak bu buluşun, beynin gelişimi konusunda daha önce elde edilmesi mümkün olmayan veriler sunması bekleniyor.

Amerikan Kalp Birliği’nin yıllık buluşmasında, defibrilatör implantlara eklenen bir alıcı sistemi ile kalp krizinin göstergelerini 1 ay öncesine kadar tespit etmenin mümkün olduğu açıklandı. 900 kalp hastası ile 1 yıl boyunca yürütülen çalışmada, (kalbin durması halinde elektro şok sağlayan pilli implant) defibrilatörlere bir yazılım yüklenerek hastaların kalp atışları, aktivite durumları, nefes alış verişleri, kalp sesleri ve göğüs bölgesindeki elektriksel hareketlilik takip edildi. Çalışma süresince hastaların kalp krizleri yüzde 70 oranında öngörebildi. Bu teknoloji kişilerin hastaneye başvuracak kadar hastalanmadan önce tetkik ve tedavilerinin yapılması için kullanılabilir.

Facebook’un Kurucusu Mark Zuckerberg geçtiğimiz günlerdeki paylaşımında, kendisi ve eşi Priscilla Chan’in girişimleri ile kurulan Chan Zuckerberg Initiative’in Eylül ayında başlatılan 3 milyar Dolarlık projesi Biohub ile ilgili bilgi verdi. Biohub ekibinin fotoğrafını, bu yüzyılın sonuna dek ortalama insan ömrünün 100 yıla yaklaşabileceği notu ile paylaşan Zuckerberg, bugün o yaşlara ulaşmamızı engelleyen hastalıkların tamamına yakınının tedavisinin 2020’ye dek bulunacağına olan inancını yineledi. Hayırsever CEO satırlarına ‘Teknoloji ve bilim geliştikçe daha iyisini yapmamız bile mümkün.’ ifadeleri ile son verdi.

Dünya dışı yaşamın peşindeki enstitü SETI’nin tecrübeli astronomu Seth Shostak, bu alandaki arayışlarımızı biyolojik formların ötesine taşımamızı öneriyor. Shostak’a göre Dünya benzeri gezegenler ya da yaşam formları odağında yürüttüğümüz çalışmalar, akıllı bir yaşamın tespiti için fazla dar kalıyor. Eğer insanlık radyonun icadından 100 yıl sonra yapay zeka geliştirebilecek düzeye geldiyse, Dünya dışı zekanın o noktayı çoktan geçmiş olabilme ihtimali düşük sayılmaz. Dolayısıyla bu varlıkların gelişmiş bir robotik yapıya ya da dijital formlara dönüşmüş olma ihtimali de var. Bu yüzden Shostak bu ‘varlıkları(, enerji bolluğu içinde olabilecekleri noktalarda (galaksi merkezlerinde ya da mineral bakımından zengin bölgelerde) aramanın mantıklı olabileceğini düşünüyor.

Hararetli politik gündemin, çatışmaların, savaşların gölgesinde geçmiş gibi gelse de her yıl gibi 2016 da yarınlara olan umudumuzu her şeye karşın diri tutacak harika olaylara, sevindirici gelişmelere sahne oldu. Siz unuttuysanız hatırlatalım: pandaların kurtuluşundan roketlerin uzaydan geri dönüşüne; 2016’yı güzel kılan çığır açıcı bilimsel ve teknolojik gelişmelerin bazıları…

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Finans teknolojileri.
3. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
4. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
5. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
6. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.