Haftanın Özeti: 162

Bilim, Yazılım, Donanım

Apple’ın MacOS High Sierra işletim sistemi kullanan bilgisayarlarda yönetici hesabının yetkilerine ya da kök dizinine (root) erişmeyi sağlayan bir açık (bir Türk yazılımcı tarafından) tespit edildi. Açık kullanılarak, giriş ekranından kök dizininin Kullanıcı ve Grup Sistem Tercihleri sekmesine ve (kriptolu) Dosya Deposu’na (File Vault) erişim sağlanabiliyor. Tek yapmanız gereken kullanıcı adı bölümüne ‘root’ yazıp şifreyi boş bırakmak ve birkaç kez ‘enter’ tuşuna basmak. Kök dizini erişimi herhangi birinin bilgisayarınızın ‘superuser’ (süper kullanıcı) hesabına erişmesini sağlıyor. Buraya erişen kişi pek çok temel sistem dosyasını görüntüleyip değiştirebiliyor. Apple, hemen konuyla ilgili bir güncelleme yayınlayarak dağıtıma sundu.

Ocak ayında açıklanan HDMI 2.1 standartlarının HDMI 2.0’ye sahip tüm üreticiler tarafından kullanılabilir hale geldiği duyuruldu. Geriye yönelik olarak önceki tüm HDMI özellikleriyle uyumlu olan 2.1 sürümü yüksek bant genişliğiyle videolarda 48 Gbps’i (1 saniyede aktarılan gigabit miktarı) destekleyebiliyor. Video çözünürlüğünde de eskisinden daha iyi bir yenileme hızına sahip olan (8K için 60 Hz ve 4K için 120 Hz) HDMI 2.1, ticari ve özel amaçlı kullanımlarda güçlü bir HDR’yi ve hatta 10K çözünürlüğü destekleyebiliyor. HDMI güncellemesinin neler getirdiğini daha iyi görmek için aşağıdaki karşılaştırma tablosundan faydalanabilirsiniz.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Qualcomm, Apple’a yönelik patent ihlali iddialarına bir yenisini ekledi[/inlinetweet], şirketin hedefi bu sene piyasaya çıkan iPhone 8 ve iPhone X’in ABD’ye ithalatını engellemek. Apple, Qualcomm’a ait 16 patenti ihlal etmekle suçlanıyor. Bunların arasında enerji tasarrufu sağlayan, telefonlarda bant genişliği ve fotoğraf kalitesini artıran teknolojiler de yer alıyor.

Birçoğumuzun artık yakından tanıdığı [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]insansı robot Sophia, bir sistem vasıtasıyla yapay zekanın gelişimi için kitle fonlaması yapmayı hedefliyor.[/inlinetweet] Bu değiş-tokuşu sağlayacak SingularityNET projesi 8 Aralık’ta Sophia‘nın kabiliyetlerini artıracak bir token satışı yapılacağını duyurdu.

McKinsey Global Institute tarafından yayımlanan rapora göre, [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]robotlar ve otomasyon önümüzdeki 13 yıl içinde 400 ila 800 milyon kadar insanı işsiz bırakacak.[/inlinetweet] 46 ülke ve 800 iş dahil edilen araştırma, yaşanacak durumdan etkilenme ihtimalinizin yaşadığınız yerle bağlantılı olduğunu ortaya koydu.

Rapora göre, otomasyonun gelişmiş ülkelerde en fazla etkileyeceği çalışanlar şu şekilde;

• Makine ve inşaat aracı operatörleri.
• Restoranlarda çalışan bulaşıkçılar.
• Yiyecek hazırlama sektöründe çalışanlar.
• Sekreterlik çalışanları.
• Garsonlar.

Gelişmiş ülkelerde durumdan en az etkilenecek çalışanlar ise şu şekilde;

• Doktor, hemşire ve çocuk bakımı personelleri.
• Bilgisayar mühendisleri.
• İnşaat çalışanları.
• Öğretmenler.

2015’te SpaceX‘te staj yapan Sahil Gupta adlı öğrenci, Elon Musk‘ın Bitcoin’in kurucusu Satoshi Nakamoto olabileceği hakkında birtakım iddialar ortaya attı. Dayanak noktaları şu şekilde;

• Bitcoin, Musk’ın SpaceX şirketinde yoğun şekilde kullandığı C++ programlama dilini çok iyi bilen biri tarafından üretildi. Musk’ın 2013 yılında Hyperloop üzerine yazdığı makale de engin kriptografi ve ekonomi bilgisini ortaya koyuyor.
• Bitcoin, küresel bir mali krizin ve bankalara duyulan güvensizliğin ortaya çıktığı 2008 yılında üretildi. Bu açıdan bakıldığında, bankaların müdahalesi olmaksızın para birimi üretmek için en uygun yıl 2008 gibi görünüyor.
• Musk, Bitcoin hakkında pek konuşmuyor. Kendisinin kişisel olarak Bitcoin‘i olmadığını da halka açık şekilde belirtmişti.

Fakat Musk bu iddiaları reddetti. 

Not true. A friend sent me part of a BTC a few years, but I don’t know where it is.

— Elon Musk (@elonmusk) November 28, 2017

Yerli araç üreticisi [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Karsan, Jest modelinin elektrikli versiyonunda kullanılacak motor ve bataryalar için BMW ile tedarik anlaşması imzaladı.[/inlinetweet] Kendi sınıfında en çok satan otomobillerden BMW i3’ün motor ve bataryasına sahip Jest’ler yapılan ilk denemelerde tek şarjda 180 km menzile ve 18 saat çalışma süresine ulaştı.

Yapay zekanın etkilerinin büyüklüğü ve olası etkileri üstüne kafa yoran bir bilirkişi heyeti, 100 yıllık bir araştırma yapmak üzere bir araya geldi. The One Hundred Year Study on Artificial Intelligence adlı araştırma aslen Microsoft Research Yönetim Müdürü Eric Horvitz‘in fikri. Heyet her beş yılda bir toplanarak yapay zekanın o dönemdeki durumunu ve geleceğe yönelik potansiyellerini değerlendirecek. Bu kapsamdaki ilk toplantıda yapay zekanın ABD’deki ortalama bir şehre nasıl etki edeceği konusunda bir rapor sunuldu. Yapay zekanın ulaşım, ev ve hizmet robotları, sağlık hizmetleri, eğitim, yoksul kesim, iş ortamı ve eğlence alanlarında kelimenin tam anlamıyla ‘çığır açacağı’ tahmin ediliyor.

Geçtiğimiz günlerde 3 gigawatt üretim kapasitesi sağlayacak 3 rüzgar enerjisi santrali için anlaşma yapan [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Google artık yüzde 100 temiz ve yenilenebilir enerji kullanıyor.[/inlinetweet] Firmanın toplam enerji altyapısı yatırımları (üçte ikisi ABD’de olmak üzere) 3,5 milyar Dolar’ı geçti. 2016 yılının Kasım ayı itibariyle şirketin dahil olduğu yenilenebilir enerji projesi sayısıysa 20’yi bulmuştu.

İngiliz Gazeteci Akshat Rathi‘nin Quartz’da yer alan makalesine göre alternatifler üstündeki onca çaba ve sonuca rağmen [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]fosil yakıtlara olan bağımlılığımız 40 yıldır neredeyse hiç değişmedi.[/inlinetweet] 1971 yılından itibaren dünyanın enerji ihtiyacının yüzde 80’inden fazlası fosil yakıtlardan sağlanırken Rathi bunun iki sebebi olduğunu belirtiyor. İlki temiz enerji kaynaklarının çoğunlukla elektrik üretmek için kullanılması. Ancak elektrik tüketimi toplam enerji tüketiminin yüzde 25’ine denk geliyor. İkinci sebepse zengin ülkeler temiz enerji kaynaklarını tercih etmeye başlamışken yoksul ülkelerin ucuzlayan fosil yakıta daha da fazla yönelmesi. Dolayısıyla eskiye göre daha çok temiz enerji kaynağı kullanılsa da dünyanın enerji talebi çok yüksek olduğu için geçmişe göre daha çok fosil yakıt tüketiliyor.

Kuzey Amerika Radyoloji Derneği‘nin bu yıl düzenlenen toplantısında sunulan [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]bir araştırma, akıllı telefon bağımlısı gençlerin beyin kimyasında bir dengesizlik olduğunu ortaya koydu.[/inlinetweet] 15,5 yaşındaki 9’u erkek 10’u kadın olmak üzere 19 genç, aynı cinsiyetteki sağlıklı bireylerle karşılaştırıldı. Katılımcılara akıllı telefon ya da internet kullanımlarının günlük aktivitelerini nasıl etkilediği soruldu. Akıllı telefon veya internet bağımlısı gençlerin depresyon, anksiyete, insomnia ve dürtüselliği ölçen testlerdeki puanının daha yüksek olduğu görüldü.

[inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Bir grup araştırmacı, kara sineklerin daha önce bilinmeyen birtakım bakteriler taşıyabildiğini ortaya koydu.[/inlinetweet] Aynı araştırma, kara sineğin bakteri taşıma yeteneğinin ‘ele geçirilerek’ patojen salgınlarını takip etmek için halk sağlığı denetimi adına da kullanılabileceğini de gösterdi. Bunun için laboratuvarda yetiştirilen bakterisiz sineklerin doğaya bırakılarak sonradan vücutlarına yerleşen bakteri türlerinin tespiti yeterli olabiliyor.

İsviçreli süpermarket zinciri [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Coop, farklı tatlar denemek isteyen müşterilerine böceklerden imal edilen gıdalar da satmaya başladı.[/inlinetweet] Ürünleri böcek tabanlı gıdalarıyla tanınan yine İsviçreli Essento şirketi üretiliyor. Coop’un internet sitesinde ‘sağlığınız için’ ve ‘lezzetli’ şeklinde tanımlanan böcek burgerler, un kurdundan yapılıyor ve pirinç, sebze (havuç, kereviz, pırasa) ve baharatlar içeriyor. İçinde iki tane böcek burger bulunan paketin fiyatı yaklaşık 9 Dolar.

After a successful launch of our Essento Burger and Balls in August we now launched the Essento Bar – a tasty fruit bar with cricket flour. Find more here: https://t.co/j6NbIwgcgC #deliciousinsects #essento #foodrevolution

— essento (@essentofoods) November 15, 2017

Bir kozmonotun açıklamasına göre, [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Uluslararası Uzay İstasyonu’nun dışında bulunan bir bakteri, uzayda keşfedilen ilk Dünya dışı yaşam formu olabilir.[/inlinetweet] Yeni bulunan bakterinin nerede saklandığı veya hakkında ne bilindiği şimdilik gizemini koruyorsa da Dünya dışında bir yerden gelen bir bakteri bulunması bilim tarihindeki en büyük dönüm noktalarından biri.

Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRO), Chandrayaan-2 görevinin bir parçası olarak ilk Ay aracını 2018’in Mart ayı sonlarında göndereceğini söyledi. Ekip görev için üç insansız araç geliştiriyor; Ay’ın yörüngesinde gezinen bir araç, bir Ay aracı ve o aracı Ay’a güvenli şekilde indirecek başka bir araç. Ajansın açıklamasına göre, yörüngede gezinecek araç Ay yüzeyinin detaylı bir üç boyutlu haritasını çıkarmak üzere tasarlandı. Ay aracı ise kabuğu yakından inceleyecek. Nature dergisinin haberine göre projenin maliyeti 93 milyon Dolar. Eğer her şey planlandığı gibi giderse Ay görevi 14 gün içinde tamamlanacak.

[alert type=blue ]Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.[/alert]

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.