Arşivden: Daha verimli bir uyku

Dünya Halleri‘nde şu ana kadar tam 4 bin 800’den fazla içerik yayımlanmış. “Arşivden” serisinin amacı, bu hatırı sayılır genişlikteki arşivi değerlendirmek ve tozlu raflardaki faydalı içerikleri tekrar dikkatlere sunmak. Belirli bir konuda derlenmiş 6 haberi bulabileceğiniz serinin bu bölümünde konumuz “uyku“. Detaylarını merak ettiğiniz haberlere, paragraf sonundaki tarihe tıklayarak ulaşabilirsiniz. “Ne oldu o iş, devam etti mi acaba” diye merak edip araştırmak ise sizin işiniz.

Bilimle uyutan kafa bandı

Uyku problemi yaşayanlar için, bilimsel veriler kullanılarak üretilen Sleep Shepard Blue piyasadaki uyku takibi yapan cihazlardan çok farklı. Kafa bandı şeklindeki cihazın iç kısmında iki kulaklık ve bir sensör bulunuyor. Bu sensör Elektroensefalograf (EEG) görevi görerek beyin dalgaları aktivitesini ölçüyor. Cihaz bu aktivitelerden uykunun hangi evresinde olduğunuzu tespit ediyor. Kulaklıklar aracılığıyla her iki kulağa birbirinden çok az farklı sinyaller gönderiliyor. Bu sinyaller beyninizin rahatlamasına ve uykuya dalmanıza yardımcı oluyor. (Nisan 2016)

Horlamaya karşı elektronik susturucu

Horlama olarak adlandırılan ‘hastalık’ solunum yollarındaki dokuların uyku sırasında gevşeyerek nefes alış veriş sırasında titreşiminden kaynaklanıyor. Horlamaya karşı birçok cerrahi müdahale yöntemi ve (nadiren işe yarayan) solunum yolunu açık tutma aparatları bulunuyor. Emsallerinden çok farklı bir teknik kullanan Silent Partner sorunu çözmek için horlamayı engellemek yerine ‘inşaat süresince’ etrafınıza verdiğiniz rahatsızlığı ortadan kaldırıyor. Silent Partner, takan kişinin etrafında bir ‘sessiz alan’ oluşturarak horlama sesini kendi içine hapsediyor. Böylelikle beraber uyuduğunuz kişiye ses ulaşmıyor. Kullanılan teknik ‘noise-cancelling‘ teknolojisini kullanan kulaklıklarla hemen hemen aynı. Dahası Silent Partner akıllı telefon veya tabletinize yükleyeceğiniz bir uygulama ile senkronize çalışabiliyor. (Şubat 2016)

Daha iyi uyku için 8 tavsiye

ABD merkezli Mayo Clinic adlı kar amacı gütmeyen kurum, bir yetişkinin günlük kafein alımının 400 miligram ile sınırlı olmasını tavsiye ediyor. Bu da iki veya üç fincan kahveye denk geliyor. Tabii kafein miktarı içilen kahvenin türüne göre önemli ölçüde değişiklik gösterebilir. Starbucks kahvelerinin sadece 1,5 bardağı bile 400 miligram kafein içerirken McDonald’s kahvesinden 400 miligram kafein almak için dört bardak içmek gerekiyor. Herhangi bir şeyin aşırı tüketiminde olduğu gibi aşırı kafein alımında da migren ağrıları, asabiyet, mide ağrısı hatta kas titremesi gibi çeşitli riskler var. Bu yüzden daha rahat bir uyku için kafein tüketiminize dikkat etmelisiniz.

Herkesin kendince yöntemleri vardır tabii ama daha iyi uyku için 8 tavsiye paylaşmışız: (Ocak 2018)

Dokunmatik cihazlar çocuklarda uykusuzluk yapıyor

Araştırmacılar dokunmatik ekranlı cihazları kullanan çocukların geceleri yaşıtlarına göre 26 dakika daha az uyuduğunu keşfetti. 6 aylık ila 36 aylık (3 yaş) arasında değişen 715 çocuk hakkında ailelerden bilgi alan araştırmacılar, çocukları Haziran 2015’ten Mart 2016’ya kadar takip etti. Çalışmaya katılan ailelerin yaklaşık yüzde 70’i dokunmatik ekranlı cihazlara sahipti. Bu evlerin yüzde 75’inde, küçük çocuklar dokunmatik ekranlı cihazları her gün kullanıyordu ve onların yarısından fazlası 1 yaşından küçüktü.

Şu anda bu ilişkinin sebepleri bilinmiyor. Parlak ekran ışığına uzun süre maruz kalmanın biyolojik saat üzerinde olumsuz etkisi olduğu ve kullanıcılarda uyku sorunlarına sebep olduğu biliniyor. Ancak uykusuzlukla akıllı cihaz kullanımı arasındaki ilişkiyi tam olarak tespit edebilmek için daha fazla çalışma yapmak gerekiyor. (Nisan 2017)

‘Gece kuşları’ erken ölmeye daha yatkın

Gece geç saatlere kadar oturup sabahları yataktan sürünerek çıkanların, güneş batınca yatıp doğunca kalkanlara göre daha az yaşadığı ortaya çıktı. İngiltere’de 430 binden fazla kişiyle, altı buçuk yılda yapılan araştırmada ‘gece kuşlarının’ ölüm riskinin yüzde 10 daha fazla olduğu görüldü.

Gece yaşayanların ayrıca psikolojik sorunlar, şeker hastalığı, karın ve nefes sorunları gibi rahatsızlıklara yakalanma ihtimalinin daha fazla olduğu ve bu grubun daha az uyuduğu görüldü. Alkol, kahve ve yasa dışı madde kullanımının da bu kişiler arasında daha yaygın olduğu tespit edildi. (Mayıs 2018)

Uyurken de öğrenmek mümkün

Paris’teki bir grup araştırmacı, yeni işitsel hatıraların uykunun doğru evresinde sunulmasıyla öğrenme sağlanabildiğini ortaya koydu. Uyurken yeni şeyler öğrenme fikri bilimcileri uzun yıllardır meşgul ediyor. Farklı uyku evrelerinde hangi bilgilerin güçlendirildiği hala tartışma konusu. Fakat genel kanı duygusal hatıraların REM uykusunda, rakamlar gibi bildirimsel belleklerin ise derin uykuda güçlendirildiği yönünde.

Araştırmanın ilginç sonuçları, uykunun hafıza üzerindeki etkilerine dair çelişkili iki teoriyi uzlaştırıyor gibi görünüyor. Kişilerin derin uykudayken yeni şeyler öğrenememesi beynin gereksiz bilgileri göz ardı ediyor olmasıyla açıklanabilir. Daha aktif olan REM ve N2 uyku evreleri ise uyuyan beynin yeni bilgileri kabul edebileceğine işaret ediyor. Bu yüzden, duruma göre uyku hem ‘hafıza güçlendirici’ hem de ‘hafıza çöplüğü’ görevi görebilir. Sonuç olarak araştırma, eğer sesler uykumuzun doğru evresinde sunulursa yeni şeyler öğrenebileceğimizi gösteriyor. (Ağustos 2017)