Haftanın Özeti: 211

Genel Gündem

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı.

  • Tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 2,67, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25,24 artış yaşandı.
  • Ekim ayında endekste yer alan gruplardan, konutta yüzde 4,15, ev eşyasında yüzde 3,44, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3,22 ve eğlence ve kültürde yüzde 2,07 artış gerçekleşti.
  • Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0,85 ile ulaştırma oldu.
  • Yıllık en fazla artış yüzde 37,92 ile ev eşyası grubunda oldu.
  • Artışın en yüksek olduğu diğer gruplar ise sırasıyla; ulaştırma (yüzde 32), çeşitli mal ve hizmetler (yüzde 31,50), gıda ve alkolsüz içecekler (yüzde 29,26) ve konut (yüzde 25,72).
  • Ekim ayında, endekste kapsanan 407 maddeden 42’sinin ortalama fiyatlarında değişim olmazken 328 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 37 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.
  • Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise 2018 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,91, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 45,01 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 23,73 artış gösterdi.
Yİ-ÜFE

Uzun süredir merakla beklenen ABD ara seçimleri sonuçlandı. Demokratlar Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu ele alırken Senato’da ise Cumhuriyetçi Parti‘nin egemenliği devam etti. Wall Street Journal seçim sonuçlarını “Trump için bazı avantajlar da barındıran bir mağlubiyet” şeklinde özetledi. Kongre’ye seçilenler arasında ilk kez Müslüman kadınlar ve Amerikan yerlileri de yer aldı. 2018’in yıldızı sayılabilecek 29 yaşındaki Alexandria Ocasio-Cortez de Temsilciler Meclisi’ne girmeye hak kazandı. Seçimlerden ilginç bir ayrıntı da Nevada eyaletinde Cumhuriyetçi Parti’den aday olan ama yaklaşık üç hafta önce hayatını kaybeden genelev patronu Dennis Hof’un da eyalet meclisine seçilmesi oldu. Kendisini ‘kadın tüccarı’ olarak tanımlayan Hof’un yerine aynı partiden başka bir isim meclise girecek. Katılım oranı ise beklenenin üzerine çıktı. Farklı ülkelerde yapılan son seçimlerdeki katılım oranları şöyle:

Mayıs ayı başında, altı ülkenin İran’la yapmış olduğu nükleer silah anlaşmasından çekildiğini duyuran Trump yönetimi, bu ülkeye yönelik yaptırımların yeniden başlayacağına işaret etmişti. ABD Hazine Bakanlığı İran’a yönelik yeni yaptırım listesini açıkladı. 300’den fazla İran vatandaşının bulunduğu listede ayrıca 200 civarında gemi, 70 finans kurumu, İran Hava Yolları’na ait 60’tan fazla uçak da yer alıyor.

Bu yıl içinde Kuzey Kore ve hasımları Güney Kore ile ABD arasında hiç olmadığı kadar sıcak rüzgarlar esmiş, barış umutları yeşermişti. Bu kapsamda nükleer silah denemelerini de askıya aldığını duyuran Kuzey Kore, “Ne oldu bizim iş?” dercesine, ABD’yi nükleer silah çalışmalarını yeniden başlatmakla tehdit etti. Gerekçe, ülkeye uygulanan yaptırımların kaldırılmaması. Bu tehdit işe yaradığı için mi yoksa zaten programda olduğu için mi bilinmez, iki ülke arasındaki nükleer silah görüşmeleri yeniden başladı.

İtalya‘da yoğun yağışlarla yaşanan sel ve taşkınlar ülke genelinde en az 29 kişinin ölümüne sebep oldu. Olumsuz hava koşulları, özellikle Sicilya’da kaçak ve plansız yapılaşmanın sonuçlarını da ortaya serdi. Yaklaşık bir hafta süren fırtınada oluşan maddi hasarın da 1 milyar Avro’nun üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

Çin yönetiminin vatandaşlarına olan yakın ilgisi devam ediyor. Çinli yetkililer insanları yürüyüşünden ve vücutlarının şeklinden tanıyan yeni gözetleme aracını kullanmaya başladı. Yüz tanıma teknolojilerine ek olarak bu yeni teknoloji de ülkenin en büyük iki şehri Şangay ve Pekin’de kullanıyor. Sistemi geliştiren şirket, bu sayede insanların 50 metre mesafeden, arkaları dönük olsa bile tanınabildiğini belirtiyor. Yürüyüş analizi, topallayarak ya da kambur durarak kandırılamıyor çünkü sistem vücudun tamamını inceleyerek çalışıyor.

Gezegenimizi morötesi ışınlardan koruyan ozon tabakasında 1980’lerde keşfedilen delikler yavaş yavaş kapanmaya başladı. Kuzey yarımküredeki deliğin 2030’larda, Antarktika’daki deliğin de 2060’larda tamamen kapanması bekleniyor. Birleşmiş Milletler’in yeni raporu bunun küresel anlaşmaların nasıl başarıya ulaşabileceğinin bir göstergesi olduğunu söylüyor. Ozon tabakası kloroflorokarbon (CFC) adı verilen insan yapısı kimyasallar sebebiyle zarar görmüştü. 1990’ların sonunda üst ozon tabakasının yaklaşık yüzde 10’u yok olmuştu ancak 2000’den bu yana her 10 yılda bir yüzde 3 oranında tamir edildiği kaydedildi.

Japonya’da çocuk intiharı oranları son 30 yılın en yüksek seviyesine çıktı. 2016-2017 döneminde toplam 250 ilköğretim ve lise öğrencisinin intihar ettiğini açıklandı. Çocukları intihara sürükleyen sorunların başında aile problemleri, gelecek endişesi ve yaşıtlarından zorbalık görme bulunuyor. Ancak 140 çocuk geride hiçbir not bırakmadan intihar ettiği için onların sorunları hakkında net bilgiye ulaşmak mümkün değil. 1972-2013 arasındaki olayları inceleyen bir rapora göre, okullarda ikinci dönemin başladığı 1 Eylül’de intihar sayılarında çok büyük bir artış olduğu görüldü. Japonya 2003’te 34 bin 500 ile zirve yapan toplam intihar sayısı, alınan önlemlerle birlikte 2017’de 21 bine düştü.

Fast Company çocuğunun ileride başarılı bir iş hayatı olmasını isteyen ebeveynler için 7 maddelik bir tavsiye listesi hazırladı. Detaylarını sitemizde bulabileceğiniz o tavsiyeler:

  • Hatalarından ders çıkarması konusunda ona örnek olun.
  • Erken yaşlardan itibaren sorumluluk almasını sağlayın.
  • Aile oyunlarına ve ekip aktivitelerine önem verin.
  • Duygusal zekasının gelişmesi için çaba gösterin.
  • Sorunlar, hayal kırıklıkları ve hatalarla başa çıkmayı öğretin.
  • Okuma sevgisi aşılayın.

Önümüzdeki yıllarda ebeveynlerin yeni bir sorunu daha olacak gibi görünüyor: Çocuğum yapay zeka ile arkadaşlık etmeli mi? Yapay zeka destekli oyuncakların yanı sıra Amazon’un sesli asistanı Alexa da güçlü bir ‘arkadaş adayı’. Çocukların en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden birinin sordukları sorulara cevap almak olduğu göz önünde bulundurulunca sesli asistanları çabuk benimsemeleri muhtemel. Çocuğunun, gününün önemli bölümünü yapay zeka ile geçirmesinin iyi mi kötü mü olacağını merak edenler için Engadget‘te uzman görüşlerinin yer aldığı uzun bir dosya var.

Nevada Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, evlilikte sözlü kavganın alkol ve sigara gibi zararlı olduğunu ortaya koydu. 373 evli çiftin 16 yıl boyunca gözlemlendiği araştırmada, tartışan çiftlerde her iki eşin de sağlık sorunlarında artış görülse de, erkeklerin daha çok etkilendiği tespit edildi. Tartışmaların olumsuz etkileri arasında ateşin yükselmesi, iştahın değişmesi, stres hormonlarının daha fazla salgılanması gibi sorunlar var.

Hollanda’da yaşayan 69 yaşındaki Emile Ratelband kendisini bu yaşta hissetmediğini söyleyerek, yasal olarak 20 yaş daha genç kabul edilmesini talep etti. Mahkemeye başvuran Ratelband, doğum tarihinin kendisini huzursuz hissettirdiğini belirterek bu isteğini ‘cinsiyet değiştirme’ uygulamalarına benzetti: “69 yaşında olduğum için sınırlandırılıyorum. 49 olsam yeni bir ev alabilir, farklı bir arabaya binebilirdim. Daha fazla iş teklifi alırdım. Tinder’da 69 yaşında olduğumu söyleyince cevap alamıyorum.” 45 dakika süren dava sonucunda adamın isteği reddedildi ama ortalama yaşam sürelerinin yükselişi göz önünde bulundurulunca benzer şikayetlerle daha sık karşılaşmamız olası görünüyor.

Kaç gösteriyorum?

71 yaşındaki Çinli model Yang Guang’ın da bu konuda söyleyecekleri olabilir:

Toplumların ölüm ve sonrasına bakışı söz konusu olduğunda birçok ‘ilginç’ gelenekle karşılaşmak mümkün oluyor. Bolivya’da kutlanan Kafatası Günü de onlardan biri. Festival için ölü akrabalarının kafataslarını süsleyen Bolivyalılar bu geleneğin kendilerini koruduğuna ve şans getirdiğine inanıyor.

Reuters Enstitüsü, 2018 Dijital Haber Raporu‘nun Türkiye Özel Eki’ni paylaştı. Birkaç not:

  • Halkın yüzde 48‘inin haber almadaki önceliği televizyon. Onu yüzde 39‘la, sosyal medyanın da dahil olduğu internet medyası takip ediyor.
  • Radyo yüzde 7’yle ve basılı mecralar da yüzde 6’yla epeyce geriden geliyor.
  • Dijitalde doğan haber mecralarına olan ilgide kayda değer bir artış yok, orada ilk tercih yine geleneksel mecraların internet ayağı olarak öne çıkıyor. Dijital doğanların geneldeki payı yüzde 7.
  • Sol görüşlülerin haber almadaki ilk tercihi yüzde 45’le internet, sağ görüşlülerin ise yüzde 59’la televizyon.
  • İnternetteki haberlere erişimde akıllı telefonların payı yüzde 43. Bu oran geçen yıl yüzde 28 idi.
  • Haber alanında en popüler televizyon kanalı FOX TV. Onu CNN Türk, NTV ve TRT takip ediyor. Bu alanda ‘ciddi oranda’ tercih edilen iki gazete ise Hürriyet ve Sözcü.
  • Konu haber olunca medyaya güvenenlerin oranı yüzde 38, güvenmeyenlerinki yüzde 40. Sağcıların medyaya güveni yüzde 51 iken solcularda bu oran yüzde 29. 18-24 yaş arası grupta ise oran daha da düşük: Yüzde 28.
  • Habere erişim ve haber paylaşımı noktasında WhatsApp‘ın yükselişi devam ediyor. “Haber yayılımında ilk tercihim WhatsApp” diyenlerin oranı son bir yılda yüzde 5, son iki yılda ise yüzde 13 artış gösterdi.
  • “Politik görüşlerimi internette dillendirirsem bunun sonuçları pek de hoş olmaz” diyenlerin oranı da yüzde 65.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bu yılın ikinci çeyreğine dair hanehalkı yurt içi turizm verilerini açıkladı. Buna göre;

  • Yurt içinde ikamet eden 15 milyon 47 bin kişi seyahate çıktı.
  • Bir ve daha fazla geceleme kaydıyla ülke içinde yapılan toplam seyahat sayısı, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6,1 artarak 18 milyon 813 bin oldu.
  • 111 milyon 118 bin geceleme yapılırken ortalama geceleme sayısı 5,9 oldu.
  • Seyahat başına yapılan ortalama harcama 392 TL.
  • Harcamaların yüzde 92,9’unu (6 milyar 846 milyon 654 bin TL) kişisel harcamalar, yüzde 7,1’ini ise (523 milyon 991 bin TL) paket tur harcamaları oluşturdu.
  • Seyahat sebeplerinde ilk sıra yüzde 65,6 ile ziyaret olarak belirtilirken ikinci sırayı yüzde 25,8 ile gezi, eğlence, tatil üçüncü sırayı da yüzde 4,2 ile sağlık aldı.
  • Son maddeyi yazmaya gerek yok aslında ama en çok akraba ve arkadaş evinde konaklandı.

Bolca vakti olanlar bu bölümün kapanışını 140journos‘un son videosu Altyapı: Boksör ile yapabilir.

Hatırlatma: Hafta özetimiz toplam 5 sayfadan oluşuyor.Diğer kategorilere ait gelişmelere aşağıdaki listeden geçebilirsiniz.

Özet Başlıkları

  1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
  2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
  3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
  4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
  5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.

2 Yorum

  • Başta diye başlayan haber olmak üzere bu haftaki birkaç haberi – belki de yeni bitirip etkilendiğim için – şu kitabın içeriği ile ilgili buldum: Seth Stephens-Davidovitz, “Bana Yalan Söylediler. – İnternet ve Gerçek Yüzümüz.” Kitap, “insanların bilgi arayışı kendi içinde bir bilgidir” anlayışıyla, Google’da yapılan aramaları, yani Google Trends’i inceleyerek, şu çok iddialı sonuca vardıktan sonra yazılmış: “Google aramalarının insan psikesiyle [yani insanın tercih ve davranışlarını anlamakla ve ne yapacağını öngörmekle] ilgili gelmiş geçmiş en önemli veri kümesi olduğuna artık kaniyim.” İlgilenenlere öneririm.

    • Yorumum – anlayamadığım bir nedenle – eksik çıkmış. İlk cümle “Başta ‘Birleşik Krallık Çocuk Komisyonu Ofisi (CCO) tarafından yayımlanan bir rapora göre bugünün ebeveynleri, çocukları ergenliğe ulaşana kadar onların ortalama bin 300 fotoğrafını ve videosunu internette paylaşmış oluyor. ‘ diye başlayan …” olacak.

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz: