Haftanın Özeti: 66

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• Yapay zeka alanındaki potansiyeli paylaşma yarışı sürüyor. Microsoft bu hafta CNTK adlı yapay zeka destekli öğrenen algoritmasını GitHub sayfasından herkesin kullanımına açtı.

• Apple’ın mobil cihazlarında kullandığı işletim sistemi iOS’in yakında kullanma sunulacak 9.3 sürümüne dair ayrıntılar belirmeye başladı.
• Teknoloji dünyasının yeni umut (gelir) kaynağı sanal gerçeklik (virtual reality / VR) her hafta birçok gelişmeye sahne olmaya devam ediyor. Samsung bu hafta New York’ta VR konusuna özel bir stüdyo açacağını duyurdu. Amaç piyasaya sürdüğü yapay zeka gözlüğü Gear VR için heveslendirici içerikler oluşturmak.

• Sanal gerçeklilk dünyasına mesafeli durmakla eleştirilen Google cephesindeyse bu hafta iki önemli gelişme yaşandı. Google’ın mukavvadan imal ederek sattığı ve sitesinden planlarını dağıttığı Cardboard adlı VR gözlüğü şirketin resmi blogundaki açıklamaya göre 5 milyondan fazla sattı. Bu gözlük için geliştirilen uygulamalarsa 25 milyon adet indirildi. En çok indirilen uygulamaysa (aşağıdaki videodan bir kısmını izleyebileceğiniz) A Chair in a Room oldu. Dahası şirketin bu hafta yayınladığı bir iş ilanında VR konusunda uzman bir mühendis araması da yakında Google imzalı gerçek bir VR gözlüğü görebileceğimizin ipucunu oluşturdu.

• VR konusunda ne yapacağı merakla beklenen Apple’da da bir kıpırdanma hissediliyor. Bir yatırım analistinin CEO Tim Cook’a konuyla ilgili sorduğu soru Cook tarafından “Sanal gerçekliğin niş bir alan olduğu düşünmüyorum; aksine gerçekten ‘cool’ ve heyecanlandırıcı uygulamalara sahip” şeklinde cevaplandı. Bunu da aklımızda tutalım.
• Teknoloji dünyasının can damarı haline gelen akıllı telefon satışları düşüş eğiliminde. En büyük pazarlardan Çin’in ekonomik kriz ile mücadele ediyor oluşu bu tablonun en büyük gerekçelerinden. Satışlar küresel ölçekte yüzde 6 gerileyerek son çeyrekte 380 milyon adede geriledi (bir önceki yılın aynı döneminde bu oran 404,5 milyon adet olarak gerçekleşmişti). Birçok üretici 2016 beklentilerini düşürdüğünü açıklıyor. Bu süreçten Apple bile muaf değil.
• 2011 yılında Çin’den çıkarak bir anda dünya cep telefonu pazarında beşinci sıraya yükselen Xiaomi (Şoğmi) son dönemde kötü sonuçlar açıklamaya devam ediyor. Ancak bir başka Çinli marka Oppo bu süreçte kararlı yükselişini sürdürüyor. Yıllık yüzde 67 büyüyen marka şimdiden 59 milyon 700 bin telefon satan LG’nin bir alt sırasına yerleşmeyi başardı.

https://www.youtube.com/watch?v=D-HHndtm0JI

• Daha düne kadar adını duymadığımız Oppo on milyonlarca cihaz satarak gündeme gelirken bir dönemin açık ara pazar lideri Nokia’yı -kötü gidişatı sürecinde- satın alan -ve daha da kötü hale getiren- Microsoft son çeyrekte sadece 4,5 milyon telefon satarak hayli düşündürücü bir durumun içine düştü. Bir önceki sene dahi bu rakam 10,5 milyon olarak gerçekleşmişti. IDC rakamlarına göre geçtiğimiz yıl 400 milyon telefon satıldığını göz önüne aldığımızda Windows’un mobildeki payı yüzde 1,1’e gerilemiş oluyor.
• Apple ise kazanmaya ve borsa yatırımcılarına kazandırmaya devam ediyor. İlk çeyrekte firmanın açıkladığı hedef 77,5 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti. Bu hafta açıklanan resmi rakamlara göre Apple birinci çeyrek 75,9 milyar dolarlık gelirle kendi rekorunu kırdı. Net kar 18,4 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Şirket 2016 yılında toplam 50-53 milyar dolar gelir bekliyor. Aktif (kullanımdaki) cihaz sayısı 1 milyar adedi geçen şirket Mart ayında duyurmaya hazırlandığı iPad Air’in üçüncü nesliyle gerileme eğilimine giren tablet satışlarını da canlandırmayı hedefliyor. BONUS BİLGİ: iPhone 7’ye yönelik muhtemel özellikler arasına kamera çıkıntısının yok olma ihtimali de eklendi. Firmanın bu hafta ortaya çıkan patent başvurusu kullandığı teknikle iPhone 6S serisindeki kamera çıkıntısını ortadan kaldıracak. Yeni iPhone’larda beklenen bir diğer özellik ise (Bloomberg’in iddiasına göre) kablosuz şarj desteği.
• Çip üreticisi Movidius ile yaptığı işbirliği sayesinde Google’ın yeni nesil telefon ve tabletleri kamerasına yansıyan görüntüleri kaydetmeye ve özel bir yazılıma okutmaya gerek kalmadan işleyip yorumlayabilecek. Bunun özellikle engelli kullanıcılar için faydalı olması bekleniyor.

• Google’ın sahibi olduğu Boston Dynamics ile ürettiği robotlarsa boş zamanlarıda can sıkıntısından kendini ev işlerine veriyor.
• Google’ın sahibi olduğu yapay zeka şirketi DeepMind tarafından geliştirilen AlphaGo adlı algoritma bu hafta Uzakdoğu kökenli Go oyununda Üstad olarak tescilli Fan Hui ile karşılaştı. Oynanan beş oyunun beşinde de Hui’yi yenen yazılım yapay zeka tarihinde yeni bir kilometre taşı oldu. Bu zaferin arka planını inceleyen Gary Marcus yazısında ilginç bir konuya dikkat çekiyor: bu beceri gündelik hayatımıza nasıl yansıyacak; mesele bu. BONUS BİLGİ: IBM’in meşhur süperbilgisayarı DeepBlue da 1997 yılında Satranç Üstadı Gary Kasparov’u yenmişti. Ancak kuralları gereği satrançtan çok daha karmaşık Go’da bir makinanın insanı yenebilmesine imkansız gözüyle bakılıyordu (oyundaki kurulumların kombinasyonu kainattaki atom sayısından fazla). Bu karşılaşma bu açıdan da oldukça önemli.

• Monument adlı yeni bir girişim ise fotoğraf ve videolarınızı yapay zeka yardımıyla otomatik olarak gruplayıp etiketleyerek bulut sunucusunda arşivliyor (yakında Kickstarter’da).
• Türkiye’nin en büyük teknoloji şirketi Türk Telekom bu hafta TTNET ve Avea’yı da kapsayan bir çatı markaya dönüştü (böylece Avea, Aycell ve Aria dönüşümü ardından dördüncü kimliğine bürünmüş oldu). Ortak şirketin yeni logosu ise aşağıdaki gibi.

• Google’ın zararlı yazılım tarama hizmeti VirusTotal artık BIOS yazılımlarını da tarayabiliyor.
• Karbondioksit insanoğlunun dünyaya saldığı (ve kendini de zehirleyen) en belalı atıklardan biri. South California Üniversitesi Bilimcileri ilk defa havadaki karbondioksiti metanole çevirmeyi başardı. Böylece hem atmosferdeki zararlı karbonu filtre etmek hem de ortaya çıkan metanolü yakıt olarak kullanmak mümkün hale gelecek.
• Tulane Üniversitesi ağrı dindirmede morfin kadar etkili ancak morfin gibi bağımlılık yapmayan yeni bir ilaç keşfetti. Fareler üstünde denenen ilaç en az morfin kadar etkili.

• Kanser hücrelerini sağlıklı hücrelerden ayırabilen taşınabilir ölçekte bir mikroskop icat edildi.
• Arizona Üniversitesi Latin Amerika’da yetişen ve geçmişte Mayalıların vücutlarını boyamak için kullandığı bugün de gıda boyası olarak kullanılan achiote ağacının annatto adlı meyvesinin vücutta kanser hücre oluşumunu engellediğini keşfetti.

• AML (Akut Miyeloid Lösemi) vücudun hücre oluşumu ve bölünmesini kontrol eden mekanizmasını darmadağın ettiğinden en saldırgan kanser türlerinden biri olarak kabul ediliyor. Avustralya / Walter and Eliza Hall Enstitüsü tarafından yapılan bir çalışmada Hhex adlı proteinin kanserli AML hücrelerinin yayılmasında kilit rol oynadığı ortaya çıktı. Bu protein hücresi bloke edildiği zaman yayılım ve yan etkiler de ortadan kalkıyor.

• Pennsylvania Üniversitesi’nden bir grup Araştırmacı antibiyotiklere karşı dirençli bakterileri yapay zeka kullanarak alt etmeye çalışıyor. Çalışmanın temelinde daha önce Youtube videolarında kedileri ayrıştırmak için yürütülen deneydeki algoritma yer alıyor. Deneyin başarılı olması durumunda birçok yeni tedavi yönteminin de kapısı aralanmış olacak.
• Yale Üniversitesi Araştırmacıları ilaçlı depresyon tedavisini daha tutarlı hale getirmeyi hedefliyor. Yürütülen çalışmada geniş bir klinik çalışma arşivinden yola çıkarak hazırlanan 25 soruluk bir test hastaların hangi tip antidepresanlardan şifa bulacağını ortaya koyuyor. Mevcut durumda depresyon hastalarının sadece yüzde 30’u doktorunun yazdığı ilk ilaçla tedavi olabiliyor. Bu tekniğin deneme-yanılma sürecini ortadan kaldırması amaçlanıyor.

• Dünyadaki gençlerin yüzde 1’inde görünen şizofreni hastalığının genetik ve biyolojik kökenlerine yönelik sarsıcı bir çalışma bu hafta Broad Enstitüsü tarafından yayınlandı. Buna göre beyin hücreleri arasında ‘budama’ olarak adlandırılan süreçle bağlantıların aşırı miktarda kopması şizofreni hastalığının yolunu açıyor. Çalışma 30 ülkeden 100 bin insan DNA’sı üstünde yürütülmüş.

• Avustralya Monash Üniversitesi‘nde çalışmalar yürüten Mehmet Yüce tarafından geliştirilen cihaz özel algılayıcısıyla parmak ucundaki damardan kan basıncını (yani tansiyonu) ölçebiliyor. Algılayıcılar o kadar küçük ki giysilere entegre edilerek sürekli ölçüm yapabilecek şekle gelebiliyor.
• Sivrisinekler sayesinde hızla yayılan Zika virüsünden hafta içindeki haberimizde söz etmiştik. Brezilya bu virüsle mücadele için genetiği değiştirilmiş sivrisineklerden faydalanıyor. İngiltere kökenli Oxitec şirketine ‘ürettirilen’ yeni nesil erkek sivrisinekler kısa ömürlü bir nesli doğumuna yol açarak kendi soyunu kurutuyor.

• Olympus’un bu hafta tanıttığı aynasız PEN-F adlı kamerası retro tasarımı kadar teknolojisiyle de dikkatleri üstüne çekti. 20 megapiksel çözünürlüklü sistem yüksek çözünürlüklü elektronik vizöre ve 5 eksenli titreşim engelleme özelliklerine sahip. Bu stabilizasyon desteği sayesinde PEN-F ile 50 megapiksel çözünürlüğe kadar fotoğraf çekmek mümkün hale geliyor. Diğer detaylarını tanıtım videosundan takip edebilirsiniz.

• 350 dolar fiyata sahip Starry, kablosuz internet dağıtma konusunda dünyanın ilk dokunmatik ekranlı erişim istasyonu olarak dikkat çekiyor.

• The Guardian gazetesi video oyunlarındaki heyecan verici 30 kadın karakteri derliyor. İlk bölüm için şuradan.

• Yeniden kullanılabilen roketler teknoloji devlerinin yeni er meydanı. Bu konudaki en büyük rekabet Tesla’nın Kurucusu Elon Musk’ın sahibi olduğu SpaceX ve Amazon’un Kurucusu Jeff Bezos’un sahibi olduğu Blue Origin arasında yaşanıyor. Geçtiğimiz hafta yere inişinde başarısız olarak infilak eden SpaceX’in roketinin ardından Blue Origin New Shepard adlı roketiyle başarılı bir kalkış ve inişe imza atarak arayı açtı.

• DİKKAT: Gelişmeler burada bitmiyor! Diğer kategori başlıklarına aşağıdaki menüden ulaşabilirsiniz.