Haftanın Özeti: 219

Genel Gündem

Beklenen gün geldi ve 1 Ocak itibarıyla market poşetleri 25 kuruş fiyatla satılmaya başladı. Ülke olarak en önemli gündem maddelerimizden biri haline gelen poşet, sosyal medyadan sokağa, iş yerinden asansöre kadar hemen her yerde tartışıldı. “Poşet madem parayla satılıyor, neden üzerinde marketin ismi ve logosu var” gibi daha önce akla gelmeyen sorular da soruldu; markete bez çanta götürmenin yanı sıra alışveriş sonrası poşeti iade etmek gibi ‘dahiyane’ çözümler de üretildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un yaptığı açıklamaya göre, uygulamanın ilk 4 gününde plastik poşet kullanımı yarı yarıya azaldı.

Aralık ayı enflasyon rakamları açıklandı. Tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,40 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 20,30 artış gerçekleştiği görülüyor. Yıllık en fazla artış yüzde 31,36 ile ev eşyası grubunda görülürken onu çeşitli mal ve hizmetler (yüzde 28,80), gıda ve alkolsüz içecekler (yüzde 25,11), konut (yüzde 23,73) ve eğlence ve kültür (yüzde 20,86) takip ediyor.

Otomobil Distribütörleri Derneği (ODD) tarafından açıklanan rakamlar 2018’de otomobil satışlarının yüzde 32,7, hafif ticari araç satışlarının da yüzde 42 daraldığını gösteriyor. Yıl içinde 486 bin 321 otomobil, 134 bin 616 hafif ticari araç satıldı. 155 elektrikli, 3 bin 899 hibrit otomobil satıldığını da not edelim. Araştırma ve danışmanlık şirketi Konda tarafından yapılan Hayat Tarzları Araştırması’na daha önce de değinmiştik. Konda bu kez 2008 ve 2018’deki araştırmalarının kıyaslamasıyla ve “Türkiye’de 10 yılda ne değişti?” sorusuyla karşımızda. Çalışmadan birkaç not:

• 2008’de kentte yaşayanların oranı yüzde 24 iken 2018’de yüzde 35 olduğu görülüyor. Kırsalda yaşayanların oranı ise yüzde 34’ten yüzde 16’ya düştü.
• Müstakil, geleneksel evde yaşayanların oranı yüzde 60’tan yüzde 30’a düştü; apartman sakinlerinin oranı da yüzde 33’ten yüzde 59’a yükseldi.
• Yeni apartmanlara rağmen ev sahibi olanların yüzde 74’ten yüzde 66’ya düştüğü görülüyor.
• Üniversite mezunu oranı yüzde 9’dan yüzde 16’ya çıktı. Okuryazar olmayanların yüzde 6’da takılı kalması ilginç bir ayrıntı.
• Kendisini geleneksel muhafazakar olarak tanımlayanlar yüzde 37’den yüzde 45’e çıkarken, modernler yüzde 31’den yüzde 29’a geriledi. Dindar muhafazakarlarda da yüzde 32’den yüzde 25 gerileme söz konusu.
• Dindar olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 55’ten yüzde 51’e inerken, kendisini ateist olarak tanımlayanlar yüzde 1’den yüzde 3’e çıktı. Yine kendisini inançlı olarak tanımlayanlar da yüzde 31’den yüzde 34’e çıktı.
• Düzenli olarak oruç tuttuğunu söyleyenler yüzde 77’den yüzde 65’e düştü. Düzenli namaz kılanlar yüzde 41’den yüzde 43’e çıktı.
• Mutlu olduğunu söyleyenler yüzde 57’den yüzde 52’ye geriledi.
• Yüzde 71 olan evlilerin oranı yüzde 65’e düştü.
• “Bir erkekle kadının beraber yaşamaları için dini nikah şarttır” diyenler yüzde 79’dan yüzde 74’e düştü. “Kadın çalışmak için eşinden izin almalıdır” diyenlerde de yüzde yüzde 69’dan yüzde 55’e doğru gerileme söz konusu.
• Emeklilerin ve öğrencilerin artışıyla kimsenin çalışmadığı hanelerde de artış yaşanıyor (yüzde 11’den yüzde 16’ya).
• Ortalama hane geliri 1125 TL’den 3143 TL’ye yükseldi. Nisan 2018’deki enflasyon dikkate alındığında bu 3143 TL’nin 10 yıl önceki 1400 TL’ye denk geldiği görülüyor.
• Gıda alışverişini internetten yaptığını söyleyenlerin yüzde 3’ten yüzde 2’ye düşmesi de ilginç bir ayrıntı.
• Bankacılık işlemlerini şubeye giderek yapanlarda kayda değer bir düşüş söz konusu (yüzde 63’ten yüzde 41’e).
• Dışarıda yemek yeme alışkanlığı azaldı. Eş dostla dışarıda yemek yediğini söyleyenlerin oranı yüzde 20’den yüzde 17’ye geriledi.
• Sigara içenler yüzde 38’den yüzde 40’a çıktı; içki içenler yüzde 23’ten yüzde 21’e düştü.
• Tatilde yurt dışına gidenler yüzde 3’ten yüzde 2’ye düştü.
• Gazete okuyanların oranı yüzde 61’den yüzde 26’ya -çok fena- düştü.
• Türkü / halk müziği dinleyenlerin oranı yüzde 52’den yüzde 44’e düştü; Türkçe pop sevenler yüzde 29’dan yüzde 38’e yükseldi. Arabesk / fantezi dinleyenlerin oranı sabit (yüzde 18).

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2018’de 253 bin 640 kişi Türkiye’den göç etti. Bu bir önceki yıla kıyasla yüzde 42 artış anlamına geliyor. ABD merkezli New York Times gazetesi bu konuyu ele alan uzun bir dosya yayımladı. Varlıklı ailelerin Malta vatandaşlığına geçme eğilimini de öğrendiğimiz dosyanın geniş özeti BBC Türkçe’de. Öte yandan CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun son dönemde Hollanda’daki şirketlerin TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE), Türk Havacılık Uzay Sanayii (TAI) ve ASELSAN’dan 100’e yakın mühendisi transfer ettiği iddiasını Meclis’e taşıdı.

Maalesef 2019’a da ‘aktarırken dahi yüz kızartan’ haberlerle girdik. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak görev yapan 27 yaşındaki Ceren Damar, sınavda kopya çekerken yakaladığı İsmail Hikmet adlı öğrenci tarafından tabanca ve bıçakla öldürüldü. Hatay’da ise ödevini yapamadığı gerekçesiyle öz babası tarafından dövülen ve ağır yaralanan 6 yaşındaki Mertcan Y. tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi.

Geride bıraktığımız yılda meydana gelen uçak kazaları üzerine yapılan bir araştırmaya göre bu kazalarda 500’den fazla kişi hayatını kaybetti. 2017’de bu sayı sadece 79 idi. Geçtiğimiz yıl her üç milyon uçuşta bir ölümlü kaza meydana geldi, buna rağmen 2018 ölümlü kaza sayısı bakımından tarihteki en güvenli üçüncü yıl durumunda. Bu arada 29 Ekim’de Endonezya’nın Java Adası açıklarında yaşanan ve 189 kişinin ölümüyle sonuçlanan uçak kazasına ilişkin kara kutu arama çalışmalarına son verildi.

İsrail ve ABD Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nden (UNESCO) resmen ayrıldıklarını duyurdu. Kararın altında, örgütün Filistin’in El-Halil kentindeki eski yerleşimi dünya mirası listesine alması yatıyor. İsrail’e göre bu hareket Filistin’e ayrı bir devlet statüsü verildiği anlamı taşıyor. Yaşanan kriz öncesinde ABD’nin UNESCO’ya 80 milyon Dolar katkı payı ödediğini, bu miktarın da örgütün toplam bütçesinin yüzde 22’sine denk geldiğini söylemekte fayda var. Son dönemde ekonomik kriz yaşayan UNESCO, pek çok faaliyetini durdurmak zorunda kalmıştı.

Amazon ormanlarının yaklaşık yüzde 60’ının bulunduğu Brezilya’da yeni devlet başkanı Jair Bolsonaro, yağmur ormanlarındaki koruma alanlarının kaldırılacağının işaretini verdi. Ormanlık alanda tarım ve madencilik faaliyetleri kolaylaştırılacak. Aşırı sağcı liderin bu kararı dünyanın akciğerlerinin tehdit altında olduğu anlamına geliyor.

Birleşik Krallık ordusu 16-25 yaş arası gençleri hedefleyen geniş kapsamlı bir kampanya başlattı. Birinci Dünya Savaşı’na göndermelere de yer verilen kampanyada, gençlerin akıllı telefon, oyun, selfie bağımlılığı gibi negatif davranışları işleniyor. Video ve afişlerle desteklenen kampanyada “ordunun sana ihtiyacı var” mesajı aktarılıyor. YouTube beğeni sayılarına bakılırsa bu mesaj karşı tarafa pek geçmemiş gibi görünüyor.

Dünyanın farklı yerlerinde farklı cenaze törenlerine rastlamak mümkün. Özellikle batılı ülkelerde yaygın olan açık tabut merasimi ve yakma gibi işlemlerin çok maliyetli olduğunu ifade eden Recompose adlı bir şirket, alternatif bir yöntem öneriyor: Ölenlerin bedenlerini organik gübreye dönüştürmek. Bu yöntemle elde edilen gübre ağaç, çiçek ya da diğer bitkileri yetiştirmek için kullanılabiliyor. ‘Gübreleştirme’ yönteminin uygulanabilmesi için Washington eyalet yönetimine başvuran şirket, ülkedeki dindarların tepkisini de üzerine çekmiş durumda. İşlem sırasında yaklaşık 4 metrekarelik bir kaba organik malzemeler ve naaş yerleştiriliyor. 55 santigrat ısıya sahip kabın içinde sıcağı seven mikroplar kalıntıların çözünmesini sağlıyor. Tüm işlem bir ay sürüyor. Mevcut yöntemlerin önemli oranda karbon ayak izi bıraktığını da öne süren Recompose, mevtanın gübreleşmiş versiyonunu yakınlarına teslim ediyor.

Venedik’in turistlerle savaşından daha önce bahsetmiştik. İtalya’da kabul edilen 2019 bütçesine göre Avrupa’nın en çok ziyaret edilen şehirlerinden biri olan Venedik’e giden turistlerden giriş vergisi alınacak. 2,5 Avro’dan başlayıp ve 10 Avro’ya kadar çıkabilecek olan vergi, otobüs, uçak, tren ve gemi biletlerine eklenecek. Resmi rakamlara göre yılda yaklaşık 19 milyon turist ağırlayan şehrin yerleşik halkının bu durumdan ziyadesiyle şikayetçi olduğu biliniyor.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.