Şehirler elektrikli araç akını için nasıl hazır hale getirilebilir?

Yakın zamanda otomotivde güçlü bir dönüşümün yaşanacağı malum. Norveç’in başkenti Oslo’nun deneyimi elektrikle çalışan araçların satışını nasıl artırabileceğine dair muazzam bir örnek ve önemli bir dönüşümün kapımıza dayandığını gösteriyor. Oslo yanında Kaliforniya’daki büyük şehirler, Çin, Kore ve Avrupa bu değişim için örnek teşkil ediyor.

Oslo’da satılan yeni araçların yarıdan fazlası elektrikli oldu. Bu yüzden şehir elektrikli araçların başkenti olarak anılmaya başlandı. Norveç ise satılan yeni araçların yüzde 39’unun elektrikli olmasıyla kişi başına düşen elektrikli araç sıralamasında dünyada açık ara lider durumda. (Satılan araç sayısı dikkate alındığında Los Angeles, Pekin ve Şangay daha üst sıralarda yer alıyor.)

Oslo’da 2017’de satılan yeni araçların yüzde 50’den fazlası elektrikli araç (yüzde 37,5 pilli araç, yüzde 14,1 hibrit) ve 2018’de de elektrikli araç satışı hız kesmeden devam ediyor (Şu ana kadar yeni satılan araçların yüzde 53’ü.) Henüz Oslo’daki araçların yalnız yüzde 16’sı elektrikli olsa da birkaç yıl önce akla gelmeyecek kadar hızlı bir değişim süreci var. Yeşil vergi (az kirleten araca daha az vergi) benzeri teşviklerin işe yaradığı aşikar. Tüketiciler elektrikli araçları hızlanan bir oranda benimsiyor. Çünkü kamu insanları yeşil seçeneklere yönlendirmek için onu ulaşılabilir, basit ve akla uygun hale getiriyor.

Oslo modeli

Elektrik araç satışlarında yaşanan artış kendi sorunlarını da beraberinde getirdi.

2008’den beri ilk defa elektrikli araç sahipleri Oslo’nun merkezinde şarj noktası bulamamaya başladılar. Eskiden şarj noktası başına 4 araç düşerken şimdi bu sayı 10’a yükseldi.

Tabii bu sorun için hemen harekete geçen Oslo Belediyesi şehir merkezindeki yeni şarj noktası sayısını üçe katlamak için çalışmalara girişti. Bunun yanında şarj altyapısını daha efektif ve akıllı hale getirmek için çalışmalar da başladı.

Özel şirket iş birliğiyle şehrin giriş ve çıkış koridorlarına hızlı / yarı hızlı (7.4 – 22 kW) şarj cihazları koyulmaya başlandı. Ayrıca dünyanın ilk kapalı elektrik araç parkı Fortress de Osloluların artan sıfır karbon emisyonlu araç filosunun hizmetine sunuldu.

Sıfır emisyon için bütüncül bir yaklaşım

Bir şehrin ulaşımını emisyonsuz hale getirmek istiyorsanız bütüncül bir yaklaşım sergilemeniz gerekir. Elektrikli araçlar bu denklemin yalnızca bir parçası. Oslo’nun bütüncül yaklaşımında yeşil toplu taşımayı ve ihtiyaç halinde toplu taşıma uygulamalarını geliştirmek, yayalara ve bisiklet sürücülerine odaklanıp otonom araçları ve hareketliliği servis olarak sunan uygulamalara önem vermek de var. Ayrıca trenle taşımacılığın artırılması ve şehir içerisinde yeşil taşımacılık da önemli. Bunlara ek olarak sıfır emisyonlu ağır iş araçları ve sıfır emisyonlu taksiler 2024 yılında fosil yakıtların kullanımının bırakılması hedeflenen bu yaklaşımın bir parçası. Yeşil kamusal satın almalar, hizmetin ve malların sunumunun sıfır emisyonlu araçlarla yapılması, iyi park et ve sür çözümleri, elektrikli araçlar ve akıllı trafik sistemlerinin birleştirilmesi de Oslo’nun planlarının başarılı olabilmesi için gerekli.

Teşvikler önemli ama onların çalışması için araç kullanımında da bazı yasal düzenlemelerin yapılması gerekiyor. Oslo için planlanan bazı yeni düzenlemeler ise;

• Araçların giremediği bir şehir merkezi.
• Yeni düşük emisyon alanları (Büyük Oslo).
• Elektrikli araçların ücretsiz park edilebileceği meskun mahal park alanları (Büyük Oslo).
• Elektrikli araçların muaf olduğu trafik sıkışıklığı vergisi (Tüm şehir).
• Şehrin içerisinden geçen otobanların artırılması (Elektrikli araçlara ücretsiz geçiş).
• 2024 yılına kadar fosil yakıtlardan arınmış bir şehir (Büyük Oslo).
• 2022 yılına kadar yalnızca sıfır emisyonlu taksiler (Tüm şehir).
• Tüm petrol bazlı yakıtların satışının yasaklanması (2022’ye kadar tüm Norveç’te).
• Dizel yakıtlı araçların en çok kirliliğin olduğu günlerde trafiğe çıkmasının yasaklanması (2017, tüm şehir).

Dumansız yollar

Bugün tüm araçlarımızı sıfır emisyonlu olanlarla değiştirmek gibi bir şansımız var. Fakat bunu uygulayabilmek için doğru yasal zemin, kamu-özel sektör işbirliği ve değişime ayak uydurmamız lazım.

Global gelecek birden çok değişkene bağlı: Dönüşümü gerçekleştirmek için yeşil vergilerin, yasaların ve diğer teşviklerin kullanılmasına yönelik politik istek; pillerde, araçlarda, otonom araçlarda, yapay zekada ve akıllı trafik sistemlerinde teknolojik gelişmeler; dizel ve benzin için küresel fiyat gelişmeleri; küresel iş birliği örneklerinin ve fikirlerin paylaşılması (Dünya Ekonomik Forumu’nun “Akıllı şehirler için elektrikli araçlar: Geleceğin enerjisi ve mobilite“ raporu gibi) ve ulaşımdaki yeşil dönüşümü tetikleyecek oturaklı finansal modeller.

Kaynak: Dünya Ekonomik Formu