Haftanın Özeti: 43

İnternet Dünyası / Girişimler

• Google Hangouts bu hafta web tabanlı arayüzüne kavuştu. Sonunda!
• “Hayat kısa, bir ilişki kur” sloganıyla tanınan Ashley Madison (Türkçe bölümünü nispeten yeni açtığı için HENÜZ Türkiye’de pek bir şey ifade etmese de) dünyanın en büyük ‘kaçamak yapmak isteyen evliler’ sitesi. Bu hafta her üyesinin ortak kabusu gerçeğe dönüştü ve hackerlar sitenin veritabanına sızdı. Kullanıcı şifreleri iyi derecede şifrelenmiş olsa da diğer bilgilerin tamamı (isim, e-posta adresi ve mobil uygulama tarafından kaydedilen GPS koordinatları) bir anda kamu malı haline geldi. Bittorrent üstünden paylaşılan veritabanı 36 milyon kullanıcıya ait veri içeriyor (28 milyonu erkek). Sıkıştırılmış hali bile 10GB’a yakın (magnet link). Listede isminizin olup olmadığını kontrol etmek için bir site bile kuruldu! Hatırlayanlar olacaktır; Benzer bir olay 2007 yılında Türkiye’de Evliyim ama Uygunum sitesinde yaşanmış ve 30 bin ‘mağdur’ hayli zor anlar yaşamıştı.

• Dünyanın en büyük içerik sitelerinden biri Wikipedia. En çok ziyaret edilenler arasında da hep ilk sıralarda. Ve perde arkasında büyük bir savaşın cephesi. Cary Institute tarafından yapılan bir çalışmaya göre kamuoyu oluşturma konusunda hassas öneme sahip çevre, politika, tarih, siyasetçiler türünden başlıklar sürekli olarak organize gruplar tarafından yanlış ya da eksik örnek ve referanslarla sabote ediliyor. Tek sevindirici taraf bu bilgilerin yeniden ziyaretçiler, bilirkişiler ve editörler tarafından düzeltiliyor oluşu. Örnek olarak incelenen Asit Yağmuru başlığının 2003’ten bugüne değişimlerini takip etmek dahi konuyu özetlemeye yetiyor. Tam 5 bin 916 revizyondan söz ediyoruz!

Dijital girişimcilerin en çok kopyaladığı girişimlerde aslan payı Uber ve Instagram'ın (http://t.co/T0fxOQBLT8). pic.twitter.com/jGmk22nnfV

— M. Serdar Kuzuloğlu (@mserdark) August 18, 2015

• Dünyanın en büyük internet girişimlerinin kronolojileri.
• Donde Fashion moda tabanlı bir e-ticaret sitesi. Bünyesinde 6 bin marka barındırıyor. İçinde kolayca kaybolacağınız (ve hiçbir şey almadan çıkabileceğiniz) bu yapının sırrı aradığınız şeyi binlerce marka içinde bulup ekranınıza getiren yapay zeka algoritması. Deneyin derim.
• Avrupa dünyanın en büyük ve zengin pazarlarından. Ancak teknoloji üretimi konusunda aynı şeyi söylemek mümkün değil. Bunu değiştirmeyi hedefleyen Avrupa Komisyonu e-ticaret, mahremiyet ve vergi başlıkları altında girişimcilerin önünü açacak ve rekabetçi hale getirmeye çalışıyor. Örnek olarak takip edilesi.
• 1995 yılında hayatımıza giren Internet Explorer birkaç ay içinde emekli olmaya hazırlanıyor. 20. yaşgününü ilk kutlayan Windows 10’da onun yerini alan Edge adlı tarayıcının geliştirici ekibi oldu.

• İnternet özgürlükler konusunda en son akla gelen ülke olan Kuzey Kore’de de hizmette. Ancak bu sadece ülke içinde ve devlet tarafından onaylanmış 5 bin 500 siteyi kapsayan kapalı devre bir internet; daha doğru bir ifadeyle intranet. Bizim bildiğimiz anlamda interneti kullanmak sadece üst düzey devlet görevlileri, bürokratlar ve ‘önemli kişilere’ sunulan bir ayrıcalık. Her iki ağın da yönetimi Çin’de. Bilgisayar sahibi olmanın devlet iznine bağlı olduğu Kuzey Kore’de vatandaşların çoğu internet diye bir şeyin varlığından bile habersiz.
• Birdly, Twitter’da yazdığınız mesajlarınızı posterleştiriyor. “İşte ben; işte eserim” demenin başka bir yolu. Narsisizmin kutsal çağı.

• Bir Rus tarafından kurulan (ama merkezi Hollanda’da olan) arama motoru Yandex Fenerbahçe futbol takımının forma sponsoru oldu. Bizi ilgilendiren kısmı ek gelir kalemi. Yandex’in Fenerbahçe taraftarlarına özel hazırlayacağı tarayıcı üstünden yapılacak (elbette Yandex sitesinde) her aramadan kulüp ek gelir elde edecek. Günde 25, yılda 9 bin 125 arama gerçekleştiren her taraftar kulübe yıllık 36 dolar kazandıracak. Bu yolla hedeflenen gelir yılda 100 miyon dolar! Bu mümkün mü değil mi Cem Argun incelemiş.

• İnternet sayesinde aklımıza gelen her konuda ekranlarımıza tonlarca bilgi yağıyor. Her şey iyi hoş da çoğu zaman hiçbir bedel ödemeden ulaştığımız bu içerikleri kimler üretiyor; hiç düşündünüz mü? İstatistiklere göre internet kullanıcılarının sadece yüzde 10’u içeriğe katkıda bulunurken yüzde 90 sadece tüketmekle (yani okumakla / izlemekle) meşgul. Guuru, bu azınlığın kıymetli emeğini paraya çevirmeye çalışacak yeni bir girişim. Cevap arayan sorulara faydalı yanıtlar verenlerin kazandığı bir platform. Elbette bunun bir diğer anlamı da işinize yarayacak bilgiler için para vereceğiniz (internetin uzun vadede çok geniş bir yelpazede bu tip bir mikro kredi sistemine evrileceğini düşünüyorum. Karşılık her zaman para olmayabilir ama içerik ve hizmetlerin dönüştürülebilir ortak değerlerle takas edilmesi kaçınılmaz gibi görünüyor)

• İçerik ve bedel konularına girmişken; geçen hafta rakamsal sonuçlarına değindiğim reklam engelleme yazılımları kullananlara yönelik yayıncıların helalleşme taktiklerine dair The Wall Street Journal’da güzel bir derlemeye rastladım.

• Uluslararası suçla mücadele örgütü Europol ve siber saldırıları engelleme adına çalışan FireEye, internet kaynaklı tehditlerle mücadele etmek için işbirliğine gideceklerini açıkladı.

@Europol_EU and @FireEye to cooperate on detecting #cybercrime threats https://t.co/GPD6FAjpyq @EC3Europol pic.twitter.com/UTpCHygqNq

— Europol (@Europol) August 17, 2015

• Twitter’ın Kurucuları Evan Williams ve Biz Stone tarafından 2012 yılında hayata geçirilen blog platformu Medium kendi alanındaki yeni standartların kurucusu oldu. Yakaladığı başarının ardından geleneksel rakiplerine güçlü bir tane daha eklemiş görünüyor. Facebook bu hafta yaptığı açıklamada -mevcut haliyle işlevsellikten oldukça uzak- not özelliğini daha uzun yazı okuma ve yazma konusunda geliştireceğini duyurdu.
• Akademik yaşamını ABD’de sürdüren Zeynep Tüfekçi ilgiyle takip ettiğim bir Sosyolog. İnternet kültürü üstüne yazıları dünyanın her yerinde referans ve ilham kaynağına dönüşüyor. Medium’daki blogunda bu hafta yayınladığı bir yazı da yine oldukça ilginç bir konuya dikkat çekiyor. Suriyeli göçmenlerin denizi aşmak için hayatları pahasına mücadele ettiği bir videoyu Facebook profiline yüklediğinde arkadaşlarının ‘beğen’ tuşuna basamadıklarından yakındığını fark etmiş. Bu içerik beğenil(e)mediği için de Facebook algoritması tarafından kıymetsiz / önemsiz bulunarak Tüfekçi’nin arkadaşlarına gösterilmemeye başlamış. Sadece beğendiğimiz şeylerden oluşan bir dünyanın tehlikesine yönelik önemli bir uyarı. Eli Pariser’ın The Filter Bubble kitabını okuyanlar için güzel bir tamamlayıcı olabilir. Onu da hatırlayalım mı? (Türkçe altyazılı)

• IPFS, Bitcoin’in temel bileşenlerinden blockchain’i temel alan alternatif bir ağ platformu olarak hayata geçti. Meraklısı için ilk ağızdan uzun (ve elbette İngilizce) bir tanıtım aşağıda (Uyarı: biraz teknik ve uzun. Adı üstünde ‘meraklısına’).

• Bir uygulamanın kullanıcıda yarattığı algıda onu temsil eden ikonunun önemsiz olduğunu sanmayın sakın. En popüler 200 uygulamanın ikon ve renk paletlerini inceleyen bir yazı bana bu gerçeği bir daha hatırlattı.

• Web analiz şirketi Parse.ly‘nin bu hafta açıkladığı verilere göre Facebook, haber paylaşımıyla oluşan trafik yönlendirmesinde Google’ı geride bıraktı. Facebook sadece 1 yılda kendini ikiye katlamış.

• SocialSearch, rakibinizin sosyal medya üstünden iletişime geçtiği müşterilerinizi çalıp size getiriyor. Ticaret ve kar uğruna ya Rab; ne güneşler batıyor.
• Capsulink basit bir URL (web adresi diyelim) yönlendirme hizmetini güzel bir ambalajla akılcı bir ürüne dönüştürmüş. Girişimciler için kulağa küpe olası.
• Geek Wrapped sitesi teknoloji tutkunlarına özel hediye paketleri oluşturuyor. Geek sevgili sahiplerine büyük hizmet.
• Bin 600 kurucuya sahip Y Combinator 30 milyar doları aşan fonuyla 2005’ten bu yana 800 girişimi destekledi. Halen yılda 2 etkinlikle seçtiği yeni girişimlere yatırım yapmaya devam ediyor. Bu haftaya denk gelen geleneksel Summer 2015’te yeni girişimler duyurulmaya başladı. Girişecek (ya da yatırım yapacak) gruplar için en iddialı süzgeçlerden geçmiş fikirler. Kesinlikle takip edin derim.
• Geocities ismini hiç duymamış web girişimcilerinin olduğu bir çağdayız. O dehlizden toplanan görseller ve seslerle oluşturulan bir kolaja denk gelince yaşayanların onu asla unutamayacağına emin oldum (göz ve kulak yanmasına dikkat! Hey gidi doksanlar…)