AlphaGo’nun başarısının sırrı

Bundan 20 yıl önce bilgisayar programı Deep Blue, dünya şampiyonu satranç ustası Garry Kasparov‘u yendiğinde bu olay tüm dünyada büyük yankı uyandırmıştı. Ancak bilgisayarın bu başarısı aslında satranç bilen sıradan bir insanın çok uzun sürede yapabileceği bir şeyi daha kısa sürede yapabilmesine dayanıyordu. Brute force (kaba kuvvet) adı verilen bu yöntem, mümkün olan bütün olasılıkları gözden geçirerek en doğru sonuca ulaştıran hamleyi tercih etmek üzerine kuruluydu.

Bu yöntemi 8×8 boyutundaki satranç tahtasında uygulamak kolay. Ancak 19×19 boyutundaki Go tahtası düşünüldüğünde, günümüz bilgisayarlarıyla bu yöntem çok kullanışlı olmuyor (Go oyunundaki olası hamle sayısı kaianattaki atom sayısından fazla). Haliyle dünya Go şampiyonu bir bilgisayarla yenilecekse bunun, ‘insana özgü’ olduğu düşünülen sezgi yoluyla yapılması gerekiyordu. Bu yüzden Go alanında insanları yenebilen bir yapay zeka üretmenin on yıllar alacağı düşünülüyordu.

Geçtiğimiz ay Google’ın AlphaGo adlı yapay zeka programı dünya şampiyonu Lee Se-dol’ü yenince tüm bu öngörüler suya düştü. AlphaGo’nun ‘brute force’ kullanmadan dünya şampiyonunu yenmesi, yapay zekanın insan zekasına bir adım daha yaklaştığının göstergesi oldu. Daha etkileyici olan ise AlphaGo’nun bu başarıya sadece insan programlaması ile ulaşmamış olması. Google ekibi, ürettiği yapay zekaya Go kurallarını öğretti ve sonra milyonlarca Go oyununu incelemesini sağladı. AlphaGo hangi durumlarda ne gibi hamleler yapılacağını, eski oyunlardaki hamleleri tarayarak öğrendi. Bir nevi kendi sezgisini geliştirdi.

İnsanın insana karşı zaferi

Yine de kendi sezgisini geliştirebilen yapay zeka da insanlar tarafından üretildi. AlphaGo’ya oyunları nasıl okuması ve neye dikkat etmesi gerektiğini söyleyen de yine insanlardı. Bu insanlardan on beşi turnuva bittikten sonra sahneye çıktı. Ancak bu sadece buz dağının görünen yüzüydü. AlphaGo’yu geliştiren Google Deepmind ekibinde 100’den fazla çalışan bulunuyor. Haliyle Lee Se-Dol’ün aslında bir orduya karşı tek başına savaştığını söylemek yanlış olmaz.

Lee turnuvanın ardından “Talihsiz bir oyundu ancak keyif aldım” şeklinde açıklamada bulundu. ‘Talih’, ‘keyif’ gibi gelimeler AlphaGo için pek bir şey ifade etmiyor. Aslına bakılırsa Go tahtasını önünden kaldırdığınız anda AlphaGo işlevsiz hale geliyor. Oyundaki önemli örüntüleri öğrenebilmek için AlphaGo’nun milyonlarca oyun izlemesi gerekti. Aynı durum, bir insan söz konusu olunca sadece birkaç oyun sürüyor. Yani insanların Go tahtası üzerinde kaybetmiş olması, yakın gelecekte dünyanın robotlar tarafından ele geçirileceği anlamına gelmiyor. Ancak bu bir gün gerçekleşecekse, örüntü tanıma yapay zeka için en önemli adımlardan biri.