Haber Özeti
Tam Sürüm
Bilimciler uykunun öğrenme üzerindeki etkisini biliyor. Birey yeni deneyimler yaşadıktan sonra eğer rahat bir şekilde uyuyamazsa bu bilgilerin öğrenilmesi güçleşiyor. Peki uyurken tam olarak ne oluyor da öğrenme gerçekleşiyor. Bugüne kadar cevabı bilinmeyen bu soruya Michigan Üniversitesi araştırmacıları yanıt buldu.
Fareler üzerinde deney yapan bilimciler önce bir grup fareyi yeni bir ortama koydu. Ortamı keşfeden farelerin ayaklarına daha sonra küçük bir elektrik şoku verildi. Daha sonra fareler uyumaları için farklı bir bölmeye konuldu. Bazı farelerin kesintisiz bir şekilde uyumasına izin verilirken bazılarının uykuları sık sık bölündü.
O gece rahat uyuyan fareler, gündüz içine kondukları yeni ortamdaki elektrik şokunu unutmadılar. Aylar sonra bile o ortama tekrar getirilen fareler, önceki deneyimlerini hatırlayarak korkuyor ve donup kalıyordu. Öte yandan, gece uykuları sık sık bölünen fareler aynı ortama konduğunda elektrik şokunu hatırlamayıp, o ortamı keşfetmeye devam ettiler. Bölünen uyku farelerin bu deneyimden yeni bir bilgi öğrenmesine engel oldu.
Daha derine inildi
Daha sonra deneyi tekrarlayan bilimciler bu kez deney öncesinde farelerin uyurken ve uyanıkken beyin fonksiyonlarındaki değişiklikler, kaydettiler. Uyurken farelerin beyninin hipokampus bölgesinde, ritmik olarak tekrarlayan bir aktivite kaydedildi. Bu aktivitenin öğrenmeye yardımcı olduğunu düşünen bilimciler ritmik sinyallerin kaynağının hipokampusun CA1 bölgesi olduğunu gördü.
Bu kez yeni ortama konulan farelerin tamamının uyumasına izin verildi. Ancak farelerin bir kısmına, CA1 bölgesindeki aktiviteyi kısıtlayacak bir ilaç verildi. Bu fareler tüm gece rahat bir şekilde uyumasına rağmen, ritmik sinyallerden mahrum kaldıkları için önceki deneyimlerini yine hatırlayamadılar.
Araştırmacılar ritmik sinyallerin öğrenme üzerinde önemli bir etkisi olduğunu düşünüyor. Bir sonraki çalışmada bu sinyallerin yapay yollarla harekete geçirilmesiyle öğrenmenin nasıl etkilendiği incelenecek.
Uyuyamayanlar neden uyuyamıyor?
Rockefeller Üniversitesinde, uyku üzerine gerçekleştirilen başka bir araştırmada ise pek çok kişinin ortak problemi uykusuzluk ele alındı. Araştırmacılar insanlarda genellikle akşam 9-10 civarında melatonin hormonunun salgılandığını ve kişilerin uykusu geldiğini belirtirken bazı kişilerde bu durumun 30 dakika ila 2,5 saat gecikmeli olarak gerçekleştiği tespit edildi.
Bu durum biyolojik saatin bozulmasına sebep oluyor. Araştırmacılar biyolojik saatin düzenlenmesinden sorumlu olan CRY1 adlı geni incelediklerinde, melatonin hormonunun salgılanmasında sorun yaşayan kişilerde bu genin mutasyona uğradığını keşfetti. Mutasyon sebebiyle, melatonin salgılanmasını engelleyen proteinler daha fazla üretiliyor. Bu durum da kişinin uykusunun gelmemesine sebep oluyor. Bu hastalar bazen gece 3’e kadar uyuyamayabiliyor.
Bilimciler sorunun belirlenmesinin çözümün de bulunduğu anlamına gelmediğini belirtiyor. Ancak gelecekte uyuyamama sorunu için üretilecek ilaçların bu soruna odaklanması mümkün. O zamana kadar uzmanlar, bu tarz sorunları olanların gündüz yoğun ışığa maruz kalmasının ve düzenli saatlerde uyuyup uyanmaya kendilerini zorlamalarının biyolojik saati düzenlemede faydalı olacağını ifade ediyor.
Kaynak: Michigan Üniversitesi, New Atlas
Gece rahat uyumanın, gündüz öğrenilen bilgilerin yerleşmesini sağladığını bilen araştırmacılar, uyku sırasında hangi olayın öğrenmeye etki ettiğini araştırdı. Buna göre beynin hipokampus bölgesinin CA1 adı verilen bir kısmı, yaydığı ritmik sinyallerle uyku sırasında öğrenmeyi sağlıyor. Bu bölgenin çalışması engellendiğinde öğrenme aksıyor. Bir başka araştırmada ise gece uykusuz kalmanın sebebini araştıran bilimciler, bazı kişilerde CRY1 adı verilen gende gerçekleşen bir mutasyon sebebiyle kişilerin melatonin salgılamasının geciktiğini ve bu sebeple bu kişilerin gecenin geç saatlerine kadar uykusuz kaldıklarını keşfetti.
1 Yorum