Tim Berners Lee’nin yeni web modeli

Tim Berners-Lee bundan 13 yıl önce, İngiltere Kraliçesi tarafından web’in kurucusu olarak şövalyelik unvanına layık görülmüştü. Dün ise Berners-Lee teknoloji dünyasında çok daha önemli bir ödül olan Turing Ödülü’nü aldı. Bilgisayar dünyasının Nobel’i konumunda bulunan Turing Ödülü ile birlikte Berners-Lee bir milyon Dolar nakit ödülün de sahibi oldu.

Ancak Berners-Lee bu ödülü tek başına hak ettiğini düşünmüyor. Binlerce kişinin çalışmasına liderlik ederek web’in bugün kullandığımız hale gelmesini sağlayan bilgisayar bilimcisi, ödülün birlikte çalıştığı kişilere ait olduğunu belirtiyor.

Veri kontrolü kullanıcılara verilmeli

Berners-Lee web’i başlangıçta bir merkezi olmayan bir platform şeklinde oluşturmuştu. Herkes her siteye girip bir şeyler yayınlayabiliyordu. Ancak daha sonra web geliştikçe değişti ve web siteleri kişisel alanlara dönüştü. Başlangıçta bilimsel topluluk için bir araştırma paylaşım platformu olarak kullanılan web, bugün Amazon, Facebook, Google gibi dev şirketlerin yönettiği bir yapı haline geldi. Ancak bu yapılar, sadece kendi ürünlerini değil, kullanıcılarının verilerini ve kişisel bilgilerini de kontrol ediyor. Bu da problemli bir durum. Berners-Lee, MIT’de kurduğu Dağıtılmış Bilgi Grubu aracılığıyla web’i büyük şirketlerin elinden kurtarıp yeniden kullanıcıların kontrolüne vermek istiyor.

Planlanan yeni yapıda kullanıcılar internet servislerini yine bulut üzerinden kullanacak ancak kişisel bilgiler ya kullanıcının kendi bilgisayarında ya da kendi tercih ettiği, güvendiği sunucularda saklanacak. Böylece tek bir şirket herkesin verilerini elinde bulundurup bunlardan para kazanamayacak.

Farklı veriye farklı sunucu

Yeni sistemde  farklı tür veriler için farklı sunucular da olabilir. Örneğin sağlıkla ilgili veriler bir sunucuda tutulurken finans verileri başka bir sunucuya kaydedilebilir. Berners-Lee bu sistemi hayata geçirebilmek için Solid adını verdiği açık kaynaklı bir proje oluşturdu. Projenin amacı farklı türde verileri farklı sunucularda kaydederek, hangi uygulamanın hangi verilerinize ulaşabileceğini seçebilmenizi sağlamak. Böylece verileriniz daima sizin kontrolünüzde olacak ve kimin bu verileri ne amaçla kullanabileceğine siz karar vereceksiniz. Verilerinizi toplayan şirketlerin bu verileri dilediği gibi pazarlamasına kıyasla yeni yöntem mahremiyeti çok daha fazla koruyor.

Berners-Lee, yakın gelecekte olmasa da bir gün mutlaka kullanıcıların verilerini teknoloji devlerinin elinden almak isteyeceğine inanıyor. ABD’de geçtiğimiz günlerde kabul edilen kullanıcı verilerinin parayla satılabilmesi kararının da insanları bu noktaya doğru yönlendireceğine inanılıyor. Berners-Lee, bir noktadan sonra insanların “Bunlar benim verilerim” demeye başlayacağına inanıyor.

Yalan haberler de önemli bir sorun

Tek sorunun bu olmadığını belirten Berners-Lee, tıklama başına gelir getiren reklamcılık anlayışı sebebiyle internet üzerinde çok fazla yalan haber ve yanlış yönlendirici başlık dolaşmaya başladığını söyledi. Web’in asıl amacının veri paylaşımını kolaylaştırmak olduğunu ifade eden Berners-Lee, özellikle son 12 ayda bu durumun tam tersine döndüğünü ve internet üzerinden doğru bilgiden çok yalan haber paylaşıldığını belirtti.

Aslında şirketlerin, elindeki merkezi gücü yalan haberleri engellemek için kullanması mümkün. Ancak neyin doğru neyin yalan olduğuna karar verme gücünü birkaç şirketin eline vermek de oldukça riskli bir öneri. Berners-Lee bu konuda Wikipedia sistemini örnek gösteriyor. Milyonlarca kişinin yazdığı ve düzenlediği bilgiler günümüzde insanlığın ortak bilgi birikimi olarak hizmet veriyor. Bu sistem ve iyi niyetli yaklaşım, web’in geleceğini şekillendirmek için de önemli bir örnek olabilir.

Kaynak: Wired