Haftanın Özeti: 54

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• NASA’nın 2013 yılının Kasım ayında yolladığı MAVEN adlı sonda Eylül 2014’te Mars’a ulaşarak raporlarını yollamaya başlamıştı. Sonuçlara bakılırsa Mars’ın atmosferi bir dönem su yataklarını destekleyecek kadar kalınmış ancak 3 milyar yıl önce başlayan manyetik alanın yitirilmesi gezegende sadece karbondioksit ağırlıklı ince bir atmosfer bırakmış.

• NASA bu hafta verdiği bir ilanla astronot aradığını duyurdu. Yeni yetiştirileceklerden bazıları yakın gelecekte yapılması planlanan Mars seferinde görev alabilecek. Başvurular 14 Aralık tarihinde başlayıp 2016 yılının Şubat ayı ortalarına kadar devam edecek. Sonuçlar ise 2017 yılının ortasında belli olacak. Başarılar!

• Yine NASA ile devam edelim. Kurumun Güneş’i takip eden gözlem araçları ve ekibi 300 saatlik çekimlerin bir kesitini 4K çözünürlüklü muhteşem bir videoyla paylaştı. Uzay bize ‘dünyevi’ meselelerin ne denli önemsiz olduğunu anlatmaya çalışıyor sanki.

• Uzaya yönelik heves sahibi tek ülke elbette ABD değil. Geçtiğimiz hafta değindiğimiz gibi Rusya da bu alanda gayet ciddi. Hatta Ay’a yıllar sonra ilk insanlı uçuşu gerçekleştiren ülke olmak için çalışmalarını hızla sürdürüyor. Bu hafta Rusya’nın mekiklerini inşa eden NPO Lavochkin şirketinden gelen bilgiler ülkenin gök hedeflerini ortaya koydu. Buna göre Rusya Ay, Mars, Jüpiter ve Güneş’e yönelik seferler düzenlemek için hazırlanıyor.

• Mars’a ulaşma yarışındaki bir diğer ülke ise Çin. Ülke 2020 yılında Mars’a bayrağını dikmek için çabalıyor.

• Şu ana kadar 15 ülkeden 200 astronot tarafından ziyaret edilen insanoğlunun uzaydaki en büyük ölçekli ve en eski yerleşkesi Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) bu hafta 15 yaşına girdi. Belki şahsen onu ziyaret edemeyeceğiz ancak ilginç bir detay olarak bu araç 24 saat boyu altındaki kamerayla canlı yayın yapıyor. Oralardan nasıl göründüğümüze bakmak bile hipnotize edici.

https://www.youtube.com/watch?v=njCDZWTI-xg

• Leeds ve Sheffield Üniversiteleri dijital verileri ses dalgalarıyla insan saçının yirmide biri inceliğindeki manyetik kablolar üstünden aktarmayı başardı. Bu yöntem çok az güç tüketerek çok yüksek miktarda verinin aktarılmasını mümkün kılacak.
• ABD / Orgeon Devlet Üniversitesi’nden bir grup kanser hücrelerini ‘zehirleyen’ bir silikon türünü kullanarak tümörü ortaya çıkartan; dolayısıyla hem teşhisi öne çeken hem de tedaviyi kolaylaştıran bir yöntem geliştirdi. Bu sistem cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapiye alternatif olabilecek.
• Japonya’daki Toyohashi Teknoloji Üniversitesi tarafından yürütülen bir araştırmada 15 gönüllüye 56 farklı fotoğraf gösterildi. Hepsinde portakal kesmeye çalışırken kullandığı bıçakla elini kesen insan ve robotlar yer alıyordu. Çalışmanın amacı insanların robotların parmaklarına bıçak değerken de tepki gösterip göstermeyeceğini ölçmekti. Beyin dalgalarının raporlarına göre fotoğraflara bakanlar insanlara da robotlara da neredeyse aynı tepkiyi verdi. İnsanlık ölmemiş.

• Veri aktarımı konusunda bir başka girişim ise ışık tabanlı. Üstelik tamamen mevcut teknolojilerin birleşimiyle. İsmi (wifi’dan aldığı ilhamla) lifi (yani: light wifi). Halka açık ilk demosu TED’de gerçekleşmişti. İzleyelim.

• Fraunhofer Enstitüsü’nden bir grup Bilimci koltuğuna EKG cihazı yerleştirilmiş araçlarla sürücünün (kıyafetleri üstündeyken) kalp atışlarını takip etmeyi başardı. Böylece trafikte etraftakilere yönelik de tehlike yaratacak kalp krizi ve benzeri ani rahatsızlıklara karşı erken uyarı ve otomatik müdahale ihtimali doğdu.

• Otomotiv markası Toyota, yapay zeka çalışmaları için 1 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı. Bu tutar firmanın kendi ARGE Merkezi, MIT ve Stanford Üniversiteleri arasındaki koordinasyonda kullanılacak.

• Mobil cihazların neredeyse tamamında işlemcileriyle hizmet veren Qualcomm holografik telefonlar için bir dokunma algılayıcısı geliştirdi. Konuyla ilgili patent başvurusuyla ortaya çıkan yenilik sayesinde (yeni Samsung modellerinde olan) el hareketleriyle komut verebilme yeteneği birkaç adım daha öteye taşıyacak.

• İddialara göre Apple 2016 yılında 4,7 ve 5,5 inçlik iPhone 6S ve iPhone 6S Plus serilerine bir de 4 inçlik seçenek ekleyecek. Bunun iPhone 5S kullanıcılarına yükseltme yaptırabilmek için bibr hamle olacağı öne sürülüyor. Yeni modelin iOS 10 için de donanımı güçlendirilecek.
• Facebook’un teknolojisini yöneten Mike Schroepfer, bu hafta Dublin’de düzenlenen Web Summit etkinliğinde gökten internet dağıtma projesine başlayacaklarını duyurdu. Kurulan sistemde güneş enerjisiyle çalışacak (ve 3 ay boyu yere inmeyecek) Aquila kodlu insansız hava araçları yeryüzündeki kablosuz internet dağıtım kulelerine lazerle internet aktaracak. Sistem bant genişliği ve hız açısından mevcut teknolojilerden 10 kat daha verimli çalışcak.
• İngiltere’de hizmet veren Virgin Media ise belediyeden aldığı izinle şehrin kaldırımlarının altına yerleştireceği özel vericiler sayesinde yüksek hızlı kablosuz internet dağıtacak. Sunulacak kapasitede HD çözünürlüklü bir filmi 35 saniyede indirmek mümkün olacak.

• Schroepfer’ın aynı konferanstaki sunumunda değindiği bir diğer Facebook gelişmesi 2025 yılında kullanıma sunulacak. Hizmetin temelini bir ışınlanma makinesi (teleporter) oluşturacak. Bunu da Facebook’un yakın zamanda satın aldığı sanal gerçeklik gözlüğü Oculus Rift mümkün kılacak.
• İngiliz üretimi ucuz ve mini bilgisayar Raspberry Pi, Samsung, Google ve Nesta ile işbirliğiyle okul çağındaki 9-11 yaş arasındaki çocuklara kodlama eğitimi vermek üzere Code Club adlı bir girişim başlattı (gündeme gelen bir diğer yaklaşımsa çocuklara kodlama yerine kullanım tecrübesi ve tasarım öğretilmesi gerektiğinden yana).

• EmojiWorks bu hafta dünyanın ilk emoji klavyesini tanıttı. Pek orijinal olduğu söylenemez ancak ilgi göreceği kesin. 80, 90 ve 100 dolar olarak 3 farklı fiyata sahip.

• Selfie çağında daha çok beğeni tesadüflere bırakılamayacak kadar hayati. Airbrush ‘biraz’ rötuşla suretinize anlam, güzellik ve beğeni kazandırıyor. Bembeyaz dişler, pürüssüz bir cilt, kusursuz bir gözaltı ve çarpıcı bir kadraj. Daha ne olsun?
• Geçmişinde birçok başarıya sahip olsa da daha çok elektrikli otomobil üreten Tesla adlı girişimiyle tanınan Elon Musk’ın Kimbal adında bir kardeşi var. Kimbal Musk ise apayrı bir teknoloji üstüne kafa yoruyor. Onun amacı daha sağlıklı bir dünya için geleceğin yiyeceklerini tasarlamak ve üretmek.
• İngiltere / Londra merkezli yaratıcı ajans MultiAdaptor, Google’ın pazarlama platformu Think With Google için tasarladığı My Edit adlı bir not defteriyle analog ile dijitali birleştirdi. Roland Ellis tarafından tasarlanan defter Arduino desteğiyle yazılanları dijitalleştirip aktarıyor.

• Gücünü internetten alan bir hoparlör: Triby. Kablosuz müzik, ücretsiz internet aramaları ve mesaj panosu. Tasarımının şıklığı da cabası. 200 dolar.

• MIT ve Katar Bilişim Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen bir teknoloji 2 boyutlu bir kaynaktan aldığı futbol maçı görüntüyü anında 3 boyutlu hale getiren bir algoritma geliştirdi. Dönüştürülmüş görüntüler sanal gerçeklik gözlüğüyle takip ediliyor. FIFA 13 oyunu üstünden yapılan denemeler hiç de fena görünmüyor (mümkünse 3D gözlük ile izleyin).

• Yazılım güvenlik şirketi Skycure’un son raporuna göre mobil cihazların yüzde 1,96’sı yüksek, yüzde 38’iyse orta derecede güvenlik tehlikesi altında. iPhone ve iPad’in işletim sistemi iOS 9.1’in güvenlik açığını bulan Zerodium grubu bunu karaborsada 1 milyon dolara bilinmeyen (amaçlara sahip) kişilere sattı. Böyle bir ortamda Edward Snowden’den onay almış bir kriptolama uygulaması her zamankinden daha kıymetli ve dikkate değer: Signal ile tanışın.
• Bütün bu tartışmaların arasında -geçen hafta da değindiğimiz gibi- İngiltere vatandaşlarını takip edemediği gerekçesiyle kriptolamaya tam cephe savaş açmış durumda. Ülkedeki yeni düzenleme internet şirketlerine kullanıcı verilerini belirli bir dönem saklama ve takibi imkansız hale getiren kripto sistemleri kullanmama şartı getiriyor. Böyle bir durumda ülkede iPhone gibi fabrika ayarında kriptolu cihazların satışı da yasadışı hale gelebilir.
• Bu satırları okuyan kaç kişi için OS/2 terimi bir şey ifade ediyor bilemiyoruz. Fakat hayatımıza IBM tarafından (Microsoft’un yardımlarıyla) 28 yıl önce sokulan bu işletim sistemi ilk dönemlerinde hiç de fena olmayan bir grafik arayüz desteği ve kolay kullanım sunuyordu. Ne var ki (yine IBM sayesinde varolan) Microsoft’un Windows sistemi arayı açınca 14 yıl önce; 2001 yılında IBM son güncellemeyi yaparak OS/2’yi teorik olarak öldürmüştü. Fakat bu hafta gerçekleştirilen bir seminerde bu emektar sisteme destek vermeye devam eden Arca Noae şirketinin IBM’den aldığı lisansla OS/2’yu yeniden hayata geçirmek için çalışmalara başladığı ortaya çıktı. Proje Blue Lion kod adı altında yürüyecek.