Haftanın Özeti: 47

İnternet / Girişimler

Yeni siteler, internet girişimleri, web ve sosyal medya gelişmeleri.

• Tesla’nın Kurucusu Elon Musk, bir diğer girişimi olan uzay teknolojilerine odaklı SpaceX ile 4 bin uydudan oluşacak filoyla dünyanın her noktasına kablosuz internet erişimi sunacak. Alçak yörüngede (650km yükseklikte) uçacak uyduların yeryüzündekilere erişimi nasıl bir bedelle sunacağı en büyük merak konusu. Fakat pazar kesinlikle büyük. Yapılan araştırmalara göre dünya nüfusunun yüzde 60’ı; bir başka deyişle 4 milyar 600 milyon kişi internet erişiminin dışında yaşıyor.

• SpaceX cephesinden bir diğer haber de 2017 yılında Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) astronotları taşıması planlanan (yukarıda fotoğrafını gördüğünüz) Dragon adlı aracın tanıtılmasıydı. Gözden kaçırmanın mümkün olmadığı en büyük farkı şimdiye kadar gördüklerimizin aksine alabildiğine sade iç yapısı. İzleyelim.

• Uydu tabanlı benzer bir internet dağıtma girişimi de Samsung’dan geliyor. Firma 4 bin 600 uyduluk bir sistemle düşük maliyetle 200gigabit erişim dağıtmaya hazırlanıyor.
• Apple bu hafta harita görselleştirme hizmeti veren (sadece 12 çalışana sahip) Mapsense‘i satın aldı. Satın alma bedelinin 25-30 milyon dolar arası olduğu söyleniyor.
• Pinterest bu hafta 100 milyon kullanıcıya ulaştı.
• Yavaş yavaş; fakat kimileri için tedirginlik verici bir şekilde dünyaya (kapitalizme) açılan Küba’da hizmete giren ilk özel operatör (ABD’nin pazar lideri) Verizon oldu. Bu 54 yıllık gerilimin ardından ABD ve Küba arasındaki ilk ticari girişim olarak da tarihe geçti. Yine de Verizon kimselerin gözünün yaşına bakmadı: konuşmanın dakikası 3 dolar, internetin megabaytı 2 dolar. 11 milyon nüfuslu ülkede 2 milyon cep telefonu abonesi bulunuyor.
• Apple Music ile reklam anlaşması yapan ilk marka Burberry oldu. Kampanya kapsamında markanın yeni kadın giyim serisinin tanıtımı süresince performanslarını sergileyecek İngiliz şarkıcıların özel klipleri Apple Music üstünden izlenebilecek.

.@Burberry launches on @AppleMusic

Join us now at http://t.co/ztj51rbW8P pic.twitter.com/L6q8INRUlU

— Burberry (@Burberry) September 15, 2015

• Varlığının farkında mıydınız bilmiyorum ama Microsoft’un müzik hizmeti Zune bu hafta kepenkleri indirme kararı aldı.
• Tom Burke bir profesyonel bilgisayar oyuncusu. Geçimini kendisini oynarken seyredenlerden topladığı bağışlarla sağlıyor (günde 12 saat oynuyor). Oynamak için çağırıldığı etkinliklerden bile en az 1.000 dolar kazanıyor. Elbette bu konuma gelmek kolay değil. Burke son 20 yılının her gününü, günde en az 3 saat video oyunları oynayarak geçirmiş. Bu kadar da değil.

• Benjamin adlı yeni bir mobil uygulama sadece anı yaşayan sosyal medya kitlesi için değişik bir fırsat alışverişi sunuyor. Android ve iOS platformlarında çalışan uygulamada karşınıza çıkan uygun fiyatlı ürün ve hizmetleri satın almak için sadece 60 saniyeniz var. Hızlı tüketim kavramının hakkı daha iyi verilemezdi.

• Numo ise öğrencilerin bayılacağı türden bir mobil uygulama. Fotoğrafını çektiğiniz soruları çözüyor!

• Gündemdeki yerini her geçen gün daha fazla arttıran veri güvenliği konusunda anahtar çözümlerden biri kriptolama. Web sitelerinde de bunun karşılığı (aynen bu sitede olduğu gibi) HTTPS bağlantısı; yani SSL / TLS sertifikası kullanmak. Ancak hem kullanıldığı sürece ücret ödenmesi hem de kurulumunun -nispeten- zahmetli olması yüzünden çok ağır yaygınlaşıyor. Bu süreci hızlandırmayı hedefleyen Cisco, EFF ve Mozilla Vakfı’nın da yer aldığı geniş katılımlı Let’s Encrypt (Hadi Kriptolayalım) adlı girişim bu haftadan itibaren ücretsiz SSL sertifikası dağıtmaya başladı.
• Mahremiyetine, anonimliğe önem veren kullanıcıların vazgeçilmez ağı TOR ve tarayıcısı TOR Browser‘ın yayılımı sürüyor. TOR yapısında her kullanıcı (node olarak adlandırılan) bir çıkış noktasına dönüşüyor. Erişilmek istenen içerik parçalar halinde farklı kullanıcılar üstünden toplanarak birleştiriliyor. Böylece dijital takip epey zorlaşıyor. Bu hafta duyurulan Avustralya çıkışlı Onionview sitesi Google Maps üstünde ülkeler bazında node sayısını; dolayısıyla kullanım yaygınlığını görselleştiriyor. Ve görünen o ki Türkiye olaydan henüz pek haberdar değil. En çok TOR kullanan ülkeler ise sırasıyla: Almanya, ABD, Fransa, Hollanda, Rusya, İngiltere, İsveç, İsviçre ve Romanya.

• Doğumdan ölüme, mutluluktan hastalığa kadar her şeye yönelik fikrimizi ‘beğen’ tuşuna basarak ifade ettiğimiz Facebook’ta ‘beğenMEme’ düğmesine yönelik ihtiyaç büyüyor. Fakat Kurucu Mark Zuckerberg her fırsatta bunu tercih etmediklerini söylüyor (dükkanı çevirmek için markalardan gelen reklam gelirine muhtaçsan beğenilmeyen marka, ürün ve hizmetleri göze alamazsın elbette). Ama bu -örneğin- doğal afet paylaşımlarını beğenmek zorunda kalmanın garipliğini açıklamak için de yeterli bir gerekçe değil. Bu hafta Facebook’un Genel Merkezi’nde gerçekleştirilen bir soru-cevap seansında Zuckerberg bu beklentiyi karşılayacak yeni bir düğme üstünde çalıştıklarını ve çok yakında kullanıma sunacaklarını müjdeledi. Bu ‘beğenmeme’ değil ama ‘hislerine katılıyorum’ tadında bir şey olacak.

• Facebook kanadından bir diğer gelişmeyse haber içeriği oluşturma konusunda çözüm sunan Signal adlı uygulamanın kullanıma sunulmasıydı. Şimdilik sadece İngilizce içerik sunan gazeteciler tarafından kullanılabiliyor.

• Instagram çağında bol beğeni ve bol takipçi için iyi fotoğraf kareleri şart. Ama bu çok az kişide olan türden bir yetenek. Sizden daha yetenekli olan hesaplardan ‘apartmak’ her zaman mümkün elbette. Ama ‘bir parça daha’ dürüst ilerlemek isterseniz Instagram ve türevleri için satılık stok fotoğrafları satın alabilirsiniz. Bir iki dolara. Cidden.
• Apple’ın Kurucusu Steve Jobs hayır işlerine karşı soğukluğuyla bilinirdi. Görünen o ki eşi Laurene Powell Jobs aynı fikirde değil. Jobs, ABD’nin eğitim kurumlarında yeni çağın gereklerine uygun yenilikçi bir sistem belirlenmesine yönelik XO adlı projeye 50 milyon dolar yatıracağını açıkladı.

• İnternet kültürüne dair en çok ses getiren yapımlardan Kirby Ferguson imzalı Everything is a Remix 2015 yılı için yeniden düzenlendi, güncellendi.

https://www.youtube.com/watch?v=TmA4AEGzoUs

• İnternet reklamlarını engelleyen uygulamalar her geçen gün biraz daha gelişiyor. Buna bağlı olarak kullanımları da yaygınlaşıyor. Tek bir uygulamayla dahi neredeyse webi tamamen reklamsız hale getirmek mümkün. Dahası bu hafta yayınlanan Apple’ın yeni mobil sistemi iOS 9’da bu özellik sisteme eklenmiş durumda. Yani artık iPhone ve iPad kullanıcıları webi tamamen reklamsız görüntüleyebilecek. Ama hepimizin bildiği bir gerçek var ki tüketilen (yani üretilen) içeriklerin varolabilmesi sağlayan şey (eğer o içerik için bir ücret ödemiyorsanız) reklamlar. Webin yükselen yıldızlarından (ve reklam geliriyle ayakta duranlardan) The Verge sitesi bu yeni hali incelediği uzun makalesinde olayı ‘web’in yavaşça ölümü’ olarak nitelendiriyor. Ama çok önemli bir diğer noktaya da dikkat çekerek: mobil uygulamalardaki reklamları kaldırabilen bir teknoloji yok. Çünkü uygulama içi mobil reklamlar Facebook, Google ve Apple gibi devlerin ana gelir kaynaklarından biri  (üstelik bütün bu gelişmelere rağmen ZenithOptimedia öngörüsüne göre [PDF] seneye mobil reklam gelirleri basılı gazeteleri geride bırakacak). Apple webdeki reklamları kaldırıyor ama (sürekli artan bir bölümünü kendisi sattığı) uygulama içi reklamlara dokunmuyor. Dolayısıyla internet yayıncılığı ister istemez Facebook ve Apple gibi şirketlerin platformlarında onlara reklam / yayın parası vererek hayatta kalma çabasına; daha doğrusu bir nefes tutma yarışına dönecek. Ama bu hale gelmesinde kimse günahsız değil. Bu çabaya ‘geç kalmış bir yüzleşme’ de diyebiliriz.
• Bu konuyla ilgili en ilginç gelişme, daha çıktığı gün en çok indirilenler arasına giren reklam engelleyici Peace’in geliştiricisi Marco Arment’in duyduğu vicdan azabı yüzünden silinmesi oldu.