Görme engelliler için sanat

Kanada İnsan Hakları Müzesi‘nde bugünlerde, normalde bir müzede göremeyeceğiniz bir şey oluyor. Ziyaretçiler müzedeki resimlere tek tek dokunuyor. Neyse ki bu resimler orijinal sanat eserleri değil, görme engelliler için yaratılmış üç boyutlu modeller.

Müzeyi gezen görme engelli ziyaretçiler elleriyle resimleri yoklayarak resmi algılıyor. Resimlerin yanına yerleştirilen üç adet sensör, ziyaretçilere resmin kendisi, ressamı ve tarihi hakkında bilgiler veriyor. Ayrıca resimlerin üzerinde bulunan 24 farklı sensör, o noktada ne olduğunu ve hangi renklerin kullanıldığını anlatarak ziyaretçilerin sahneyi kafasında canlandırmasına olanak sağlıyor.

Projenin arkasında eski LIFE dergisi savaş muhabiri John Olsen var. Olsen’in kurucularından olduğu 3D Photoworks, iki boyutlu görüntüleri 3 boyutlu hale getirmek için çalışıyor. 2 boyutlu görseller bilgisayarda 3 boyutlu modellemesi yapıldıktan sonra 1,5 metreye 3 metrelik bir alana resmin kabartmasını yapan bir makineye gönderiliyor. Resmin 3 boyutlu hali bu kabartmanın üzerine ‘inşa ediliyor’.

“Bizim yaptığımız şeyi kimse yapmıyor” diyen Olsen, tüm dünyada bu sistem kullanılarak oluşturulmuş müzeler kurulmasını amaçladıklarını dile getirdi. 3D Photoworks bu alanda tam olarak yalnız sayılmaz. Unseen Art (Görülmeyen Sanat) adlı Finli bir grup Indiegogo üzerinden başlattığı kampanya ile 3 boyutlu resim projesi için destek arıyor.

Renk yerine ısı

Leonardo Da Vinci’nin ünlü eseri Mona Lisa’nın 3 boyutlu modelini hazırlayan Unseen Art, 3D yazıcı ile gerçekleştirdikleri bu işlemi otomatize etmek ve maliyeti düşürmek için çalışmalarına devam ediyor. Şekilleri görme engelliler tarafından anlaşılabilir hale getirmenin nispeten kolay olduğunu ifade eden Unseen Art kurucularından Tommi Niskanen, renklerin anlaşılması için de resmin bazı bölgelerini daha sıcak hale getirebileceklerini ifade ediyor.

Dil ile görmek

Farklı duyu organlarının birbirinin yerine kullanılması aslında yeni bir kavram değil. 1960’lardan beri üzerinde araştırmalar yapılan bu teknik ile görme engelliler için geliştirilmiş çok etkileyici bir icat da bulunuyor. BrainPort adlı şirketin geliştirdiği yöntem görme engelli bir dağcının, dilini kullanarak çevresini görmesi sağlıyor. Dağcının başına bağlanan kamera ile algılanan görüntü, bilgisayarda beynin algılayabileceği bir dile dönüştürülerek dağcının dili üzerinde bulunan elektrotlar aracılığıyla elektriksel uyarım şeklinde beyne gönderiliyor. Biraz garip görünüyor ama sonuçları hayret verici.