Bu gece hüzünleri evde bırakın

Sil Baştan (Eternal Sunshine of the Spotless Mind) filminde Jim Carrey’nin canlandırdığı Joel Barish adlı karakter, eski kız arkadaşını unutabilmek için ilişkiye dair tüm anılarını yok edecek bir operasyon geçirir. Böyle bir operasyon günümüzde mümkün değil. Ancak bilimciler şimdiye kadar sadece bilim-kurgu olarak kalan bu işlemi gerçekleştirmek için çalışma yürütüyor. Çalışma sadece kötü anıların silinmesi değil, iyi anıların da korunmasına katkıda bulunabilir.

Stony Brook Üniversitesi‘nden bir araştırma ekibi, beynin duygusal hafızayla ilişkili doğal mekanizmasını (asetilkolin adlı bir nörotransmitter) yönlendirmek için bir çalışma gerçekleştirdi. Beynin duygularla en çok ilişkili olan bölümü amigdala olarak biliniyor. Kolinerjik sinirler, amigdaladaki sinirlerin asetilkolin salınımını tetikler bu da duygusal anıların güçlenmesine yardımcı olur. Kolinerjik sinirler aynı zamanda bilişsel bir kayıp durumunda ilk etkilenen sinirlerdir.

Korku, güçlü ve duygusal olarak ortaya çıkan bir deneyim olduğundan, Nörobiyoloji ve Davranış Bölümü Başkanı Prof. Dr. Lorna Role ve arkadaşları, farelerde korku tabanlı hafıza modelini, hafızanın altında yatan mekanizma ve asetilkolinin amigdaladaki rolünü belirlemek için kullandılar.

Optogenetik metodu kullanıldı

Ekip deneylerde tam kontrole erişebilmek için, ışığın kullanıldığı bir araştırma metodu olan optogenetik metodunu kullanarak, asetilkolin salınımını sağlamak için amigdalada belirli kolinerjik sinir popülasyonlarını uyardı. Mavi ya da yeşil ışığın, ışığa duyarlı zar proteinleri uygulanmış sinirler üzerine yansıtılması sinirleri uyarıyor. Sarı ya da kırmızı ışık ise sinirleri bloke ediyor.

Bu yüzden araştırmacılar mavi ışık ile optogenetik yöntemini kullanarak, travmatik anı oluşurken amigdaladaki asetilkolin salınımını artırdığında, bu durumun korku anısını oldukça güçlendirdiğini ve bu anının normalden iki kat daha uzun süre boyunca korunmasını sağladığını belirledi. Sarı ışık kullanılarak amigdaladaki travmatik deneyimden kaynaklanan asetilkolin miktarı azaltıldığında anının tamamen silinebildiği görüldü.

Role bu araştırmanın uzun vadedeki amacının iyi anıları güçlendirmek ya da -Sil Baştan filminde olduğu gibi- ortadan kaldırmak ve kötü anıları ortadan kaldırmak olduğunu vurguladı. Bu yöntem ile travma sonrası stres bozukluğu yaşayan hastaların anılarının etkilerinin giderilebileceği ya da bunama sebebiyle hafızası etkilenen bireylerin iyi anılarının güçlendirilebileceği düşünülüyor.

Sonuçları Neuron dergisinde yayınlanan araştırma ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından desteklendi.