2 bin yıllık gizemli bilgisayar

1901 yılında Girit yakınlarındaki batık bir gemide bulunan son derece gelişmiş bir teknolojiye sahip Antikythera düzeneği dünyanın ilk bilgisayarı sayılıyor. 2.000 yıllık cihaz üzerinde yapılan on yıllık araştırma bu gizemli cihazın astronomi dışında başka amaçlarla da kullanılmış olabileceğine dair yeni bilgilere ışık tutuyor.

Antik Yunanlıların teknoloji ve mühendislik alanlarında ne kadar gelişmiş olduklarının somut bir örneği olan Antikythera düzeneği yapılmış en büyük keşiflerden biri. Bu saat şeklindeki ve bronzdan yapılmış çark, güneşin, ayın ve gezegenlerin konumlarını belirlemenin yanı sıra güneş ve ay tutulmalarını tahmin etmek için de kullanılmış. Modern anlamda düşündüğümüzde programlanabilir bir bilgisayar değil ama dünyanın ilk analog bilgisayarı.

Bilimciler Akdeniz’den çıkarıldığı andan itibaren cihazın amacını çözmeye çalışıyorlar. Kullanım kılavuzu olmasa da pek çok edebiyat ürününde benzeri cihazların tasvir edildiği biliniyor. Yunanistan’daki bir tarih kurumu kütüphanesinde yapılan konferansta cihazla ilgili on yıllık araştırmanın sonuçları paylaşıldı. Sonuçlar Antikythera düzeneği hakkında zaten bildiğimiz şeyleri doğrular nitelikte.

1,2 mm’lik yazılarla bezeli

Cihazın dış kısmı gayet iyi anlaşılmış durumda, o yüzden cihazın asıl amacını çözmek için araştırmacılar dış kısımların üzerine son derece küçük şekilde oyularak yazılmış yazıları okumaya çalıştılar. Harflerden bazıları sadece 1,2 milimetre büyüklüğünde.

Cardiff Üniversitesi’nde astrofizik profesörü olan takım üyelerinden Mike Edmunds “Araştırmanın asıl amacı cihazın nasıl işlediğini anlamaktı ve başarılı da oldu” dedi. Şu ana kadar araştırmacılar toplamda 3 bin 500 karakter okuyabildiler.

Yeni sonuçlar cihazın güneş ve ayın konumlarını belirlemenin yanı sıra gezegenleri gözlemlemek için kullanıldığını doğruluyor. Cihazın astronomik amacı olsa da geleceği tahmin etmek için de kullanılmış gibi duruyor. Araştırmacıların görüşü bu yönde çünkü cihazın üzerindeki yazılardan biri yaklaşmakta olan bir tutulmanın rengine atıfta bulunuyor. Yine de araştırmacılar cihazın temel amacının astroloji değil astronomi olduğunu düşünüyor. Cihaz muhtemelen döneminin ders kitabı ya da bugün kullandığımız tabletler gibi bir şeydi.

Diğer bulgulara göre cihazın Rodos adasında yapıldığı ve yapılan tek cihazın o olmadığı görülüyor. Yazılardaki ufak farklılıklara bakılacak olursa yapımında en az iki insan çalışmış. Edmunds “Cihazın tek bir kişinin elinden değil küçük bir grubun elinden çıktığı anlaşılıyor.” diyor.