İran milli internet kuruyor

İranlı yetkililer 2011'den beri ülkenin internetini yabancı şirketlerden arındırmaya çalışıyor. Geçtiğimiz ay milli internet projesinin ilk ayağı tamamlandı

Haber Özeti

Tam Sürüm

İranlı yetkililer 2011 ilkbaharında yaptıkları açıklamalarla alınan bazı radikal kararları açıkladılar. Bu kararlar internet erişiminin düzenlenmesi ve ülkeye özel internet bağlantısının güçlendirilmesine yönelikti. Asıl amacı internet kullanımını kontrol etmek olan bu düzenlemelerin sonucunda, İran dışına çıkmayan bir internet ağı hedefleniyordu.

Yabancılara kısıtlama, yerlilere teşvik

İlerleyen yıllarda İran bu alanda çeşitli adımlar attı. Google ve diğer yaygın kullanılan servisler, İran kurallarına aykırı (helal olmayan) sonuçlar gösterdiği için kapatılmakla tehdit edildi. Vatandaşlara internet bankacılığı için yerli e-posta sağlayıcılarından hesap açmaları gerektiği, aksi taktirde hesaplarına erişemeyebilecekleri söylendi. Ülkede internet sürekli ABD’nin İranlıları kontrol etmek için kullandığı bir araç olarak nitelendirildi.

2013’te Hassan Ruhani’nin Mahmud Ahmedinejad’ın yerini alması ile biraz daha ılımlı bir yönetime geçildi ancak internet üzerindeki sansür çalışmaları olduğu gibi devam etti. Geçtiğimiz ay, Ruhani hükumeti, milli internet projesinin ilk ayağının tamamlandığını açıkladı.

Bu ilk ayak çerçevesinde İran yönetimi, Google, Youtube, Telegram gibi sık kullanılan internet sitesi ve uygulamaların yerli alternatiflerinin üretilmesi amacıyla yatırım yaptı. Bu süre içerisinde bu siteler sık sık kapatıldı ya da yurt dışından gelen internet hızı yavaşlatılarak vatandaşlar yerli alternatiflere yöneltildi. Yerli alternatifler ise ülkenin kanunlarına uygun olarak sadece ‘helal’ içerik barındırıyordu.

Hızlı bağlantı yerli şirketler için

Ülkede çeşitli bölgelere kurulan dağıtım merkezleri vasıtasıyla, sunucularını İran içinde bulunduran servislerin kullanıcılara daha hızlı ulaşması sağlandı. Google ve Telegram gibi uygulamalar da defalarca sunucularını İran’a taşıması için davet edildi. Ancak İran’da fiziksel varlık göstermek aynı zamanda ülkenin kanunlarına uyum sağlamak anlamına geldiği için yabancı şirketler bu teklifi kabul etmedi.

Diğer yandan Google’ın yerli alternatifi olarak kurulan Aparat adlı siteye devlet tarafından destek verildi. Kullanıcılar bu şekilde devlet tarafından kontrol edilen Farsça içeriğe yönlendirildi. Sunucuları yurt dışında bulunan sitelere, internet hızının yavaşlığı sebebiyle, VPN gibi sansürden kurtulmayı sağlayan bağlantılarla girilmesi neredeyse imkansız hale geldi. Öte yandan Aparat ve yerli Android uygulama mağazası Cafe Bazaar gibi İran kökenli hizmetler oldukça yüksek hızlarda kullanılabiliyordu.

Son söz dini liderde

Ahmedinejad döneminde oldukça katı olarak uygulanan bu politikalar Ruhani döneminde biraz daha gevşetildi. Yeni yönetimin yerli internet projesini desteklemeye ne kadar istekli olduğu bilinmiyor ancak zaten ipler hükumetin elinde gibi görünmüyor. Ülkenin dini lideri Ayetullah Hamaney, internet politikasına direkt etki edecek kararlar alabiliyor. Hamaney ise milli internet projesi tamamlanana kadar yurt dışına açılan internet hızının yükseltilmemesi gerektiğini savunuyor. Hatta İran Bilişim ve İletişim Teknolojileri Bakanı, yurt dışı internet bağlantısının hızlanmasını sağlayacak hamleler yaptığı gerekçesiyle meclisten uyarı aldı.

İran hükumetinin hamlelerini kısıtlayan bir başka problem de aralarında Google ve IBM’in de bulunduğu sayısız şirketin, ABD ambargo kararlarına uymak için pek çok hizmetini İran’a sunmaması. Yani diğer ülkelerin ve şirketlerin politikaları da İran’ı kendi internetini oluşturmaya zorladı. Geçen ay ilk ayağı tamamlanan milli internet projesinin ikinci ayağının da 2017 Şubat ayına kadar tamamlanacağı ifade edildi.

İran’ın kontrol ve sansür tabanlı bu projesinin başarılı bir şekilde uygulanması, benzer düşünce yapısına sahip diğer otoriter yönetimlerin de bu gibi yöntemler uygulamaya başlamasına sebep olabilir. Böylece çok daha fazla insan, interneti kısıtlı bir çerçevede kullanmak zorunda kalabilir.

Kaynak: BackChannel

İran'da internetin kontrol altında tutulması ve yasalara aykırı içeriklerin engellenmesi amacıyla 2011 yılından bu yana milli internet projesi yürütülüyor. Bu proje kapsamında yabancı şirketlerin internet hizmetlerine erişim kısıtlanarak yerli şirketlerin kullanılması teşvik edildi. Yabancı şirketler, ülkede sunucu bulundurmaya ve ülkenin yasalarına uymaya davet edildi. Yurt dışı internet bağlantıları bilinçli olarak yavaşlatıldı ve hızlanması engellendi. Geçtiğimiz ay ilk ayağı tamamlandığı belirtilen projenin ikinci ayağının da 2017 Şubat ayına kadar tamamlanacağı düşünülüyor.

1 Yorum

  • ‘Ulkede internet sürekli ABD’nin İranlıları kontrol etmek için kullandığı bir araç olarak nitelendirildi ‘
    Doğru tanım. Elimin tüm kağıtlarını ben dâhi bilmezken rakip takımın elimizdeki kağıtları gördüğü bir masada fair game tanımı kabul edilemez. Fakat method kapalı ekonomi sistemine benzerlik sebebiyle tavuz kuşu savunma tekniğine benziyor. Bunun yerine çok gelişmiş yapay zeka altyapılı bir filtreleme sistemi üzerine çalışılmaliydi.

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz:

e-Bülten Aboneliği