Haftanın Özeti: 51

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• 225 milyon kilometre ötedeki Mars’a ilk insanlı görevi gerçekleştirmek için hazırlanan NASA bir yandan da gezegendeki yerleşim için yapı tasarımları ve inşaat tekniklerine yönelik teknolojilere kafa yoruyor. Bir diğer arayışsa Mars’ın doğal kaynaklarının hangi amaçlarla, nasıl kullanılabileceği. Bu amaçla açılan yarışma 3 Aralık 2015 tarihine kadar başvuru kabul ediyor. Kazanan proje 2016 Ocak’ta duyurulacak (bu konuya merak duyan şu PDF dosyasına da bayıldı).

• Mars’ta koloni çabaları sürerken ABD’nin Apollo 11 göreviyle 20 Haziran 1969’da Ay’a astronotlarını gerçekten indirip indirmediği konusu hala tartışılıyor. Böyle bir şeyin aslında hiç yaşanmadığını iddia edenler hiç de az değil ve bu konuda gayet somut kanıtları var. Bu konuyu kafaya fena halde takanlardan biri de uzay konusundaki bloguyla tanınan 33 yaşındaki (Rus) Vitaly Yegorov. Kendisi bu görevin gerçek olup olmadığını kanıtlamak için 1 milyon ruble (yaklaşık 46 bin TL)  hedefli bir kampanya başlattı. Hedeflediği bedele de kısa sürede ulaşan Yegorov bu bütçeyle bir uydu imal ederek Ay yüzeyinde inişin yapıldığı iddia edilen noktanın görüntülerini kaydetmek için gerekli ön araştırma ve geliştirme çabasını yürütecek. Ay’a yollanacak araç için ise 5 ile 10 milyon dolar arası ek bütçe gerekiyor.

• Türkiye uzaya 7. haberleşme uydusunu fırlattı. Türksat 4B adlı uydu Kazakistan Baykonur Üssü’nden başarıyla çıkış yaptı. 9 saat 13 dakikada yörüngeye oturan uydunun internet hızında da artış sağlayacağı belirtildi.
• Houston Methodist’ten bir grup Bilimci, sadece bir şırıngadan ibaret teşhis seti geliştirdi. Doktorların sorunları daha hızlı fark edip müdahale etmesine olanak sağlayan iğne üstündeki küçük çip ve yazılım desteği sayesinde çektiği kan ve sıvı örneğinyle haftalar süren toksikoloji benzeri testleri 30 dakika içinde tamamlayabiliyor.

• Hollanda Groningen Üniversitesi’nden Andreas Hermann, 3D yazıcıda antimikrobiyal bir plastik alaşımıyla mikrop barındırmadığı gibi bakterileri de yok eden diş üretmeyi başardı. İnsan hücresine hiçbir zararı olmayan diş, karşılaştığı (dişimizdeki çürükleri oluşturan streptococcus mutans dahil) bakterilerin yüzde 99’unu yok ediyor. İcat önümüzdeki dönemde dişin yerini alacak kadar yoğun olup olmadığı ve dişetine yönelik reaksiyonları açısından denenencek.

• 43. sayıda değindiğimiz -kadın Viagra’sı olarak da anılan- Addyi adlı ilaç bu hafta satışa sunuldu. Kadınlarda (cinselliği de içeren içgüdüsel enerjiyi temsil eden) libidoyu yükselten Addyi, 1999 yılında depresyon hastaları için geliştirilen (ve işe yaramayan) bir hapın yan etkisi olarak keşfedilmişti. 15 yıl süren tıbbi onay alma sürecinin ardından Amerikan ilaç şirketi Sprout tarafından bu hafta satışa sunulan pembe tabletli ilaç, cinsel istek bozukluğu olan kadınların hayatını değiştirmeyi hedefliyor.

• Epilepsi (sara) hastalarında kullanılan Spritam, bu hafta aldığı FDA onayıyla ilaçlara özel 3D yazıcılarla (Zipdose) kişiye özel dozda üretilen dünyanın ilk ilacı olarak hayata geçti.
• Washington Üniversitesi ve Microsoft ARGE Merkezi ortaklığıyla geliştirilen HyperCam adlı kamera gözün algı sınırlarının ötesini görüntüleyerek hiperspektral görüşü mümkün kılıyor. Arkasında çalışan algoritma sayesinde 10 farklı meyveyle yapılan deneyde olgunluk ve hamlık derecesini yüzde 94 tutarlılıkla belirlemeyi başardı. Sistemin 800 dolarlık donanım maliyeti neredeyse orta seviye dijital kameraların bile altında. Temel işlevini 50 dolarlık cep telefonu kamerasıyla da gerçekleştirebiliyor. Aşağıdaki tanıtım videosundaki görsel karşılaştırmaları izlemenizi tavsiye ederiz.

• Stanford Üniversitesi’nden Zhenan Bao ve ekibi aynen insan derisi gibi algıladıklarını elektrik sinyalleriyle aktarabilen bir ‘yapay deri’ geliştirdi. Deney kapsamında fare beynine bağlanan suni deri basınç, elektromanyetik ve ısı gibi değerleri ölçen algılayıcı setinden oluşuyor.

• Penn State Üniversitesi’nden bir grup Bilimci hasar gören nöronları astroglial beyin hücrelerini kullanarak onarmayı başardı. Bu tedavi yöntemi kaza, travma ya da Alzheimer gibi hastalıklardan kaynaklanan hasarlarda kullanılacak.
• California Üniversitesi’nden bir grup Nörobilimci fare üstünde gerçekleştirdiği bir deneyde beynine etki eden bir lazer ışını ile normal uykudaki deneği saniyeler içinde (rüyaların göründüğü ve ‘derin uyku’ olarak da bilinen) REM uykusuna sokmayı başardı. Bu keşif bilimcilerin uyku ve rüyayı daha iyi gözlemleyip anlamasına yarayacak (neden ve nasıl rüya gördüğümüz hala bir muamma).
• Washington Üniversitesi’nde gerçekleştirilen deneysel bir ameliyatla omurilik hasarından dolayı el ve kolunu kullanamayan bir hastanın doğrudan kola bağlanan sinirleri el ve kolun işlevini yeniden kazanmasını sağladı. Devam eden deneylerdeki bulgular bu şekilde operasyon geçiren hastaların 6 ile 18 ay arasında tedavi olduğunu ortaya koyuyor.
• ABD’nin yüksek teknoloji kullanan savunma sistemlerini geliştiren DARPA’nın 2 yıldır üstünde çalıştığı VAPR  projesi düşman eline geçen silah, araç ve mühimmatın kendi kendini yok etmesini mümkün kılan bir teknoloji. Bu projeye bağlı olarak bu hafta başlatılan ICARUS projesiyse afet veya kriz bölgelerine yardım ulaştırdıktan sonra tamamen buhar olup havaya karışacak araçları hedefliyor.

• Japonya tarafından geliştirilen Type 10 kodlu tank hidrolik ve hava destekli aktif süspansiyon sistemiyle emsalleri arasında benzersiz bir denge sunuyor.

• Alman silah şirketi Heckler&Kach tarafından geliştirilen XM-25 kodlu tüfek mermi yerine el bombası atıyor. Akıllı ve özel el  bombalarının bu silahla birleşimi ortaya epey ilginç bir karışım çıkarmış. ‘Cezalandırıcı’ lakaplı tüfek 2017’de kullanıma sunulacak (2013’ten bu yana yapılan denemelerde bizzat kullanan askerlerden 25 tanesinin yaralandığını bilgilerimize ekleyelim).

• 1942 doğumlu İngiliz Bilimci Stephen Hawking, çağdaş bilim dünyasının en önemli karakterlerinden biri olarak kabul ediliyor (aynı zamanda tarihin en çok satan ‘okunmayan kitabının‘ yazarı). Hawking bu hafta Reddit sitesinde katıldığı AMA (istediğini sor) seansında muhalefetiyle tanındığı yapay zeka konusundaki güncel fikirlerini paylaştı. Yapay zekanın esas tehlikesinin kötücüllüğünden çok kifayetinde (niyetinde) olduğunu savunan Bilimci “Yapay zeka kendi üstüne düşen görevleri olabilecek en iyi şekilde tamamlayacaktır. Ama o görevlerin hedefi bizimkilerle paralel olmazsa başımız belada demektir” şeklinde görüşlerini özetledi. Devamı cevaplarda.

• Hayatının her anını fotoğraflayan ve paylaşanlar geleceğin dijital arkeolog ve antropologlarının hazinelerini oluşturuyor. Georgia Teknoloji Enstitüsü boynuna asılı bir cep telefonunun kamerasıyla 6 ay boyu 30 saniyede bir çekilen (40 bin karelik) fotoğraf arşivi hazırladığı özel bir yazılıma yükleyerek inceletti. Analiz sonucunda söz konusu yazılım yüzde 83 tutarlılık payıyla deneğin o an nerede ne yaptığını öngörebilir hale geldi.

• İşlemcinin verimini arttırma üstüne patenti kendine ait bir teknolojiyi izinsiz kullandığı için Apple’ı mahkemeye veren Wisconsin Üniversitesi 862 milyon dolar tazminat istiyor.
• Microsoft’un deneysel (mobil) heveslerini hayata geçiren Microsoft Garage bu hafta (ilginç bir detay olarak sadece iOS sistemi için geliştirdiği) görseller üstünden iletişim kurup sohbet etmenizi sağlayan Twist adlı .uygulamayı kullanıma açtı.

https://www.youtube.com/watch?v=zziWhU3FAfw

• Microsoft’tan bir diğer ilginç gelişmeyse ABD’deki ana kampüs binasında inşa ettiği bir odayla ilgili. Guinness Rekorlar Kitabı’na da giren bu oda dünyanın en sessiz odası olmasının ötesinde oluşan her türlü sesi de yutan bir yapıya sahip.

• İhtiyaç duyduğu yatırımı Fransız kitle fonlama sitesi Ulule’de bulan A Blind Legend, etkileşimi görsellikle kurgulamayan ilk mobil oyun denemesi. Ses ile algılanan oyunda telefon / tablet ekranını sadece karakterinizi kontrol etmek için kullanıyorsunuz. Binöral kayıt tekniğiyle farklı açılarda algılanan ses içeren oyun yeni bir kategorinin de habercisi durumunda. Aşağıdaki tanıtım videosunu kulaklıkla dinleyerek tecrübeyi yaşayabilirsiniz (oyun Android ve iOS sürümleriyle yayında).

• Cep telefonu pazarında akla asla gelmeyecek markaların başında yer alan Pepsi, Çin’de Android tabanlı 200 dolarlık akıllı telefon pazara sunmaya hazırlanıyor. 5,5 inç ekranlı, 1,7GHz işlemcili ve 16GB kapasiteli telefonunun kodu Pepsi P1 olacak.
• Mobil oyun cihazlarında (cep telefonlarını saymazsak) açık ara liderliğini koruyan Nintendo yakın gelecekte NX koduyla yeni bir konsolu pazara sürmeye hazırlanıyor. Nintendo NX’in Microsoft Xbox ve Sony Playstation 4’ten daha yüksek teknolojiye (ve performansa) sahip olacağı ve mobil yetenekler de içereceği haberleri dolaşıyor. Detayları önümüzdeki sene açıklanacak konseptin bu ipuçlarından yola çıkarak gerektiğinde çıkartıp yanınıza alacağınız bir mobil parça da içeren konsol olacağı konuşuluyor. Rivayetler muhtelif.

• Stanford Üniversitesi’nden bir grup, bir deneğin yüz ifadesi ve mimiklerini anında diğer deneğin yüz görüntüsünde canlandıran bir yazılımı tanıttı. Hollywood’da bir yapımcı olsaydım bunun üstüne kesinlikle kafa yorardım.

• Siber güvenlik açıklarını denetleyen Fransız devletine bağlı ANSSI adlı kuruluşun hackerları mikrofonlu kulaklıklar üstünden yolladığı radyo frekanslarıyla kilitli durumdaki iOS ve Android cihazların Siri ve Google Now gibi yapay zeka uygulamalarına erişmeyi başardı. Üstelik bu sızma 5 metre uzaklıktan gerçekleştirilebiliyor. Yazılım güncellemesine kadar ‘sürekli dinleme’ modunu kapatma ve mikrofonlu kulaklıkları takılı tutmama mantıklı bir tercih olabilir.
• ABD’nin gizemli güvenlik kurumu NSA’in Diffie-Hellman kripto sistemine sızmış olabilme ihtimali ortaya çıktı (Meraklısına: ABD’nin 115 yıllık istihbarat tarihi).

• Yahoo, bütün uygulamalarında destekleyeceği Account Key adlı mobil uygulamayla şifreleri tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor. Google Authenticator benzeri uygulama Yahoo hesabına giriş yapmanızı gerektiren her yerde geçici bir kodu telefonunuzda oluşturarak kullanmanızı sağlayacak (ve yeni derdimiz telefonumuza sahip çıkabilmek olacak).
• Elektronik güvenlik şirketi Bit9 + Carbon Black tarafından yayınlanan rapora göre Apple Mac OS X işletim sistemi her geçen gün daha fazla zararlı yazılım ve güvenlik riskine sahne oluyor. Apple’ı hedefleyen 1.400 zararlı uygulamayı mercek altına alan grup bunların 948’inin 2015 yılında ortaya çıktığını belirledi.
• Adobe Flash’ın Mac, Windows ve Linux sürümlarının tamamında bulunan büyük bir güvenlik açığı ortaya çıktı. Bu açık bilgisayarınızın kontrolünü karşı tarafa verebiliyor. Tek çözüm yolu Flash uygulamasını tamamen kaldırmak.
• The Baby App adından da anlaşılacağı gibi bebeklere yönelik bir uygulama. Daha doğrusu bebek sahibi ebeveynlere. Evet, boyunu, kilosunu da kaydediyorsunuz ama iş onunla kalmıyor. Eğer iyice kafayı bozduysanız The Baby App ile altını değiştirme frekansından içtiği sütün miktarına; hatta kakasının kıvamına ve rengine kadar akla gelen her ayrıntıyı kayıt altına alabiliyorsunuz. Sadece Android platformunda var. Kayıt müptelası anne-babalara saygıyla duyrulur.

• Kategoriyi dünyanın en küçük robotlarıyla; diğer bir deyişle nanomakinelerle kapatıyoruz.