Haftanın Özeti: 47

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• Hastalıklarla mücadele adına insan genetiğine müdahale etmek için ilk resmi başvuru bu hafta İngiltere’de yapıldı. Londra’da hizmet veren Francis Crick Institute bilimcileri tarafından yapılan talep genetik dünyasında tepkiyle karşılandı. İnsan gen diziliminin değişiminin ne gibi sonuçlar doğurabileceği konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olunmadığını savunan muhalif grup olası tehlikelere karşı uyarıyor. EK BİLGİ: Çin, gayrıresmi olarak bu yöntemi denemiş ancak başarısız olmuştu.
• İnternetin varolmasının da sebebi olan DARPA, ABD Ordusu’nun ileri düzey savunma teknolojilerini geliştiren ve/ veya geliştirenlere destek olan kamu kurumu. Bu haftaki basın duyurusunda protez teknolojisinde yepyeni bir dönemin müjdesini verdi. 2006 yılında yine DARPA bünyesinde başlayan Revolutionizing Prosthetics programında çalışan Dr. Justin Sanchez, çalışmasının ilk meyvelerini toplamaya başladı. Sanchez’in yenilikçi protez teknolojisi sadece düşünce gücüyle kontrol edilmekle kalmıyor; aynı zamanda dokunduğuna yönelik hissi beyne geri yolluyor. Aşağıdaki videoda kirazları sapından ayırma işlemini önce protezin hissetme modu kapalı, sonraysa açık haliyle görebilirsiniz.

• ABD’de hizmet veren Princeton, Maryland, Virginia Tech, Minnesota ve Johns Hopkins üniversitelerinden oluşturulan bir ekip 3D görüntüleme ve baskı teknolojisiyle silikon tabanlı ‘sinir’ üretmeyi başardı. Amaç her yıl çeşitli kazalar sonucu sakat kalan 200 bin kişiyi yeniden hayata bağlayabilmek. Deneylerde felç sonucu ayakları hareketsiz kalan farelere aktarılan yapay sinirler 12 hafta içinde yeniden yürüyebilmelerini sağladı. Aşağıdaki videoda sinir uçlarının ‘üretimini’ izleyebilirsiniz.

• London King’s College Üniversitesi araştırmacıları beyindeki nöronların özelliklerini değiştirebilen bir molekül geliştirdi. Uyarlamada başarılı olunması durumunda beyinleri programlamak mümkün olabilecek.
• Rutgers Üniversitesi mühendisleri karmaşık laboratuvar tahlillerini yüzde 90 daha az miktardaki örnekle yapabilen bir ‘çip’ geliştirdi. Sadece bir mikroskop lamı büyüküğündeki cihaz bu testleri mevcut cihazların onda biri kadar kimyasal kullanarak gerçekleştirebiliyor. Üstelik yapılan testlerin sonuçları geleneksel emsalleri kadar tutarlı.
• Güney Kore’deki Seul Ulusal Üniversitesi araştırmacıları suyun içindeki zararlı mikrop ve bakterileri mevcut yöntemlerden çok daha hassas ve tutarlı şekilde tespit eden bir biyoelektronik burun icat etti. Böylece su kaynaklarının hijyenini tespit için örnek alıp laboratuarda analiz etme ihtiyacı da ortadan kalkmış oldu.
• Salk Üniversitesi’nden bir grup beyin hücrelerini ışınlarla etkileyebilen optogenetik adlı nispeten eski bir teknikten yola çıkarak sonogenetik adlı yeni bir teknik geliştirdi. Bu sayede beyin, kalp ve farklı kas gruplarını ses dalgaları yayarak etkilemek mümkün. Tekniğin özellikle kalp ve beyne özel hastalıkların görüntülenme ve tedavisinde yeni bir dönemi başlatması bekleniyor.

• E-ticaret sitesi Amazon’un da Kurucusu Jeff Bezos’un şirketlerinden Blue Origin‘in hedefi milyonlarca kişiyi uzayda yaşatabilmek. Bunun için ilk adım New Shepard adlı (şeklinden dolayı epey dalga geçilen) roketiyle alçak yörünge uçuşlarını başarıyla tamamlayabilmek. 3 yıllık deneme süreci başarılı olursa ardından insanlı uçuşlar denenecek ve uzayda yaşam ve çalışmanın koşulları aranacak (NASA’nın 2011’de uzay mekiği programlarına son vermesinin ardından bu görevi özel şirketler devralmış durumda).

• Ozon gazı ve küresel ısınma gibi kelime öbekleriyle sıkça duyduğumuz karbon salınımı dünyanın önemli sorunlarının başında gelmeye devam ediyor. Oranları normale çevirme adına ortaya çıkan yeni bir proje doğayı taklit ederek başarıya ulaşmayı hedefliyor. Bill Gates’in Vakfı tarafından desteklenen Carbon Engineering tarafından geliştirilen sistem aynen bitkiler gibi atmosferdeki karbondioksiti dev pervanelerle emip yakıta çeviriyor.

• Haziran ayında ABD’li robot üreticisi MegaBot Japonya’daki rakibi Suidobashi‘nin Kuratas adlı robotunu düelloya davet etmişti. Japon ekip de “haydi bakalım” deyince olay ciddiyet kazandı ve bu hafta bir Kickstarter projesine dönüştü. MegaBot güçlenmek için ihtiyaç duyduğu 500 bin doları topladı, geri sayım başladı…

• ABD Deniz Kuvvetleri Akademisi kapsamında çalışan Advanced Robotic Systems Engineering Laboratory bu hafta geliştirdiği drone (insansız hava aracı) kontrol sistemiyle her biri 2.000 dolar değerindeki Zephyr marka 50 hava aracını yerdeki tek bir operatörle yönetmeyi başardı.

• 1 yıl 687 gün. Gün 24 saat 39 dakika 25 saniye. Hava sıcaklığı 21 ile -73 derece (Celsius) arasında değişiyor. Atmosferin yüzde 95’i karbondioksit. Mars işte böyle bir gezegen. Dünya’ya en uzak olduğu anda radyo dalgalarının ulaşması dahi 21 dakika alıyor. Peki insanlığın yeni tutkusuna dönüşen Mars’ta yaşam projesi nasıl gerçeğe dönecek? TED, kendi yayınlarından çıkan How We’ll Live on Mars adlı kitabında bu konuyu işleyen Stephen Petranek’in bilgilerini güzel bir infografikle özetlemiş.

• Michael W. Clune eski bir eroin bağımlısı. Hatta 2003 yılında White Out adıyla bunun kitabını dahi yazmış. Son kitabı Gamelife ise oyunlarla ilgili. Evet, tahmin edeceğiniz gibi Clune aynı zamanda (kendi deyimiyle ‘devletler tarafından yasadışı ilan edilmemiş nadir bağımlılık türlerinden biri’ olan) oyunlara da bağımlı. Fakat oyunların onun dünyasındaki etkisi biraz farklı. Çünkü o eroin bağımlılığını oyunlar sayesinde yenmiş. Tavsiye de ediyor (oyunu elbette). Detayları Vice’ın haberinde.
• Mucitlerin ilhamını diri tutmayı hedefleyen maker hareketi ABD’de bir kurban daha verdi. Texas eyaletinin Dallas şehrinde yaşayan ve okulunun Robot Kulübü üyesi (14 yaşındaki) Ahmed Mohamed, evinde yapıp okula getirdiği bir elektronik saat yüzünden (özel bir operasyonla) gözaltına alındı. Ortaya çıkan şeyin saatli bombaya benzeten öğretmeninin ihbarıyla ‘olay yerine’ intikal eden Dallas Polisi, Mohamed’i kelepçeleyerek karakola götürdü. Suçsuzluğu ispat edilip serbest bırakıldıktan sonra Silikon Vadisi’nin büyük ilgisiyle karşılaştı. Ailesi artık Mohammed’in artık o okula gitmek istemediğini açıkladı. ABD, İslam ve  hatta teknoloji fobisinin kesişim kümesi kurbanlarına tam posterlik bir örnek. Neyse ki ABD ayıplarını zamanında ve etkin kişiler üstünden tamir etmekte marifetli ülkelerden. EK BİLGİ: Apple’ın kurucularından Steve Wozniak’ta lise yıllarında aynı gerekçeyle bir geceyi hapiste geçirmiş.

• Boogie Board Jot 8.5 sadece not tutmaya odaklı ilginç bir elektronik tablet. El yazınızı tanıyor, kalemiyle çizimler, eskizler yapmanıza olanak sağlıyor, ince, hafif ve bir önceki sürümüne kıyasla yüzde 50 daha parlak. Arka yüzeyindeki mıknatısıyla metal yüzeylere yapışabiliyor. Ekranı da çizilmeye karşı dayanıklı. Tek derdiniz Candy Crush oynayamamak olabilir.

• Amazon’dan tabletlere bir seçenek daha geldi. 8GB kapasiteli, 313 gram ağılıkta ve 7 inç ekranlı yeni Fire tabletin fiyatı sadece 50 dolar.

• Sosyal medya ve paylaşım çılgınlığı cep telefonlarını giderek geliştiriyor ama herkesin böyle dertleri olduğu söylenemez. Hem onlar, hem de internet orucu tutmaya niyetliler için geliştirilen Punkt imzalı MP 01 kodlu telefon sizi Nokia 3310 çağına ışınlıyor.

• Duyrulduğunda gündemi resmen işgal eden ancak prematüre doğumdan dolayı havlu atan Google Glass, bu hafta Aura ismiyle yeniden hayata geçti. Çalışmalar yine Nest’in Kurucusu Tony Fadell liderliğinde devam edecek.
• Dijital çağın fotoğraf tutkunlarını analog çağın güzellikleriyle buluşturma adına birbirinden ilginç aksesuarlar üreten Japonya merkezli Gizmon bu hafta makara film görünümünde kablosuz deklanşör kumandasını tanıttı. Telefonunuzu bir yere yerleştirip uzaktan çekim yapmak isteyenler için ilginç bir çözüm. Bluetooth ile tablet ya da telefonunuza bağlanan cihaz tek şarjla 30 bin çekim yapabiliyor (TLR formatında olanı da var). Sırf tasarımı için bile satın alınabilir. 14 dolar.

• Bugünkü mobil cihazların çoğunun işlemcisini üreten Qualcomm’un yeni Snapdragon 820, 620, 618, 617 ve 430 çipleri Quick Charge 3.0 teknolojisi sayesinde sadece 35 dakikada yüzde 80 oranında şarj olacak. Aynı teknoloji enerji tüketiminde de yüzde 38 daha verimli.

• PS4 için oyun tavsiyesi: Until Dawn. Sabahlar bir an önce olsun dedirtiyor. Little Big Planet, Killzone gibi efsane oyunların geliştiricisi Supermassive Games’ten geliyor.

• Sony, bu hafta Japonya’da düzenlenen oyun fuarı Tokyo Game Show’da gerçekleştirdiği basın toplantısında Project Morpheus adıyla yürütülen sanal gerçeklik donamının isminin Playstation VR olarak değiştirildiğini duyurdu. Cihaz 2016’da satışa sunulacak.
• Virüs ve benzeri zararlı uygulamaları engellemek için antivirüs uygulamaları on yıllardır görev başında. Ama bunları yüklemek bir yana güncellemeleriyle uğraşmak bile birçok kullanıcı için eziyet olarak algılanıyor. Dahası her cihaz ve platform için ayrı ayrı yüklenmeleri ve güncellenmeleri gerekiyor. Bu hafta tanıtılan Cujo ise ev veya işyerinize internet dağıtan modem / yönlendirici (router) cihazına bağlanarak hiçbir ayar, kurulum ve güncelleme gerektirmeden çalışmaya başlıyor ve bağlı bütün cihazları her türlü tehlikeye karşı koruyor, uyarıyor. Fakat NSA ve PRISM haberlerinden sonra ağınıza derin paket analizi (DPI) yapan bir cihaz bağlamak (her ne kadar mevcut ABD Başkanı Barack Obama’nın danışmanları fikir değiştirmiş görünse de) ürpertiyor. 1 yıllık promosyon süresinin ardından sistemi kullanmanın aylık 9, yıllık 90 dolar bedeli olacağını bilgilerimiz arasına ekleyelim.

• We Live Security adlı kurumsal güvenlik şirketi tarafından keşfedilen Odlanor adlı bir zararlı yazılım bulaştığı bilgisayarlarda online poker oyuncularının elini virüsü geliştirenlerin ekranında gösteriyor. Böylece hiçbir şeyin farkında olmayan taraf(lar) sürekli kaybederken zararlı uygulamanın yazarları köşeyi dönüyor.
• İsviçreli ünlü lüks saat üreticisi Frederique Constant, akıllı saat akımıyla pabucu dama atılır gibi olan analog saatlere dikkatleri yeniden çekti. MMT ile ortak geliştirilen ‘Horological Smartwatch‘ adlı ürün lüks analogların şıklığını teknolojinin yetenekleriyle birleştiriyor. Uyku düzeninizi ve adımlarınızı takip edebildiği gibi cep telefonunuzla entegre çalışarak saat ve tarihi sürekli güncelleyerek temel işlevi olan zamanı her daim hatasız gösteriyor. Akıllı saatlerden en büyük farkıysa 25 ay dayanan pili (hiçbir şekilde açıklanamayacak tek unsur reklamındaki beyefendinin hal ve hareketleri).

• Eğer yukarıdaki sizi kesmediyse bir de Devon imzalı Darth Vader saatine bakabilirsiniz. 350 parçadan oluşan, 4 hidro-elektrik motorlu, uçak malzemelerinden imal edilen, bir mekanik tasarım şaheseri (ama -bence- görünüm açısından berbat). Ve ‘sadece’ 28 bin 500 dolar. Ama neyse ki bedava kol düğmesi veriyorlar. Sadece 500 adet üretilecek. Çünkü Dark Side herkesin harcı değil.

• Daha ulaşılabilir bir akıllı saat peşinde olanlar için Swatch’un Touch Zero One serisi bu hafta Türkiye’de satışa sunuldu. Adımlarınızı kayıt altına alıyor, hedeflerinizi takip ediyor, kronograf ve kronometresi var, Android ve iOS uygulamalarıyla akıllı telefonunuzla entegre çalışabiliyor. İsminden de anlayacağınız gibi dokunmatik. 325TL.

https://www.youtube.com/watch?v=vMzn3Zs7YLw

• Sıradışılık için dijital saatlere de mahkum değiliz elbette. Bir de Klokers var.

• Ford da bu hafta kullanıma sunduğu Android ve iOS uygulaması aracınızı akıllı saatiniz üstünden takip etmenizi, şarj ömrü, lokasyon gibi temel bilgileri edinmenizi sağlıyor. Hibrit modeller için.

• Uzunca bir dönem ‘kültür/fizik’ gibi akademik bir isimle anılan ‘beden mesaisi’ meselesi ‘fitness’ terimiyle hayatımızdaki varlığını sürdürüyor. Göze perde inerek yenen her yemek sonrası anımsanan bu sorumluluğa dair takvim ve antrenman bilgilerini kayıt altında tutacağınız güzel bir iOS uygulaması tanıtıldı: Liftium. Hangi gün ne yaptınız, ne yapacaksınız, ne umdunuz, ne buldunuz; hepsi kayıt altında.
• İsviçreli iCoaching tarafından geliştirilen WRIO adlı klavye yazma konusuna yenilikçi bir yaklaşım sunuyor (şahsen Google Speech‘in ulaştığı noktada sanal klavyeyi neredeyse unuttum).

• Klavye konusundaki egzantriklik yarışında liderliğe koşanlardansanız sizi 330 dolarlık Qwerkywriter ile tanıştırayım. iPad ile daktilo (daha doğrusu klik sesi) nostaljisi yaşamak için en tarz sahibi çözüm. Sadece tabletlerle değil; bilgisayarınızla da kullanabiliyorsunuz.

• Halen dünyanın en yaygın işletim sistemi unvanını koruyan Microsoft Windows 50 milyon satır kaynak koduna sahip. Google’ın aramadan e-postaya kadar sunduğu hizmetlerin toplamıysa 2 milyar satır koddan oluşuyor. Ve hepsi 25 bin yazılım geliştiricisinin tamamına açık. Başdöndürücü rakamlar göz büyüten diğer detaylar WIRED dergisinin haberinde.
• Bellevue Fine Art Reproduction adlı bir baskı şirketi 9900 serisi Epson yazıcıların ‘kartuş bitti’ uyarısı verdiğinde aslında hala yüzde 20 dolu olduğunu ortaya çıkardı.

• Uzun süre aşamadığı performans kaybı sonrası ikiye bölünen HP, yüzde 12 küçülerek 30 bin çalışanını işten çıkartmaya hazırlanıyor.