Haftanın Özeti: 44

Bilim / Yazılım / Donanım

Yazılım, donanım, bilim, teknoloji, uzay ve ötesi.

• İlginç bir tartışma: insanoğlu Mars’a gitmeli mi? Üstelik gerekçesi gayet insani. Bugünkü teknolojiyle Mars’a ulaşmak 10 ay sürebiliyor. Yüksek radyasyonlu ve yerçekimsiz bir ortamda bunca süre beden bir yana akıl sağlığını korumak bile güç. Bu yüzden kızıl gezegene insan yerine robot göndermenin çok daha ‘hayırlı’ olduğunu düşünenler çoğalıyor. Önceki özetlerde değindiğim gibi ABD Uzay Dairesi NASA, Mars One adlı proje kapsamında bir daha dünyaya asla geri dönmeyecek bir grup gönüllüyü Mars’a göndermeye hazırlanıyor. Yukarıda değindiğim iddiaları araştırma adına kurum bu hafta başlayacak ve 1 yıl sürecek bir simülasyon başlattı. Bu kapsamda 1 Fransız Astrobiyolog, 1 Alman Fizikçi ve Pilot, Mimar, Gazeteci ve Toprak Uzmanı 4 Amerikalıdan oluşan 6 kişilik bir ekip Hawaii adalarından birinde, kızıl gezegene benzer bir ortamda yer alan uzay çadırında 1 yıl geçirecek.

• Grip hala dünyanın dört bir yanında can almaya ya da yatağa düşürdüğü kişiler sebebiyle yüz milyonlarca dolar iş kaybı yaratmaya devam ediyor. Mücadeledeki en büyük zorluk hastalığa yol açan virüsün her sene biraz daha akıllı ve dirençli olarak karşımıza çıkıyor oluşu. Son haberlere göre bilimciler küresel ölçekte işe yarayacak tek bir grip aşısına epey yaklaştı.
• Berkley Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışma ‘sıcak yağ’ olarak da bilinen ‘kahverengi yağın’ hem kan şekerini düşürme hem de kilo verme konusunda yardımcı olduğunu ortaya çıkardı. Fareler üstüne yürütülen deneyde geleneksel yağın enerji depolamaya, kahverengi yağınsa kalori yakarak ısı vermeye yaradığı anlaşıldı. Bu tip yağ en çok vücut ısısını kontrol etmek adına bebeklerde görünüyor. Yaşlandıkça miktarı oldukça azalmakla beraber göbek kordonu çevresi, boyun ve omuzlarda bulunabiliyor (vücudumuzda ayrıca ‘gri’ yağ da bulunuyor).

• 3D yazıcılarla üretilen nano ölçekte robotlar kimyasal reaksiyonla enerji üretip kendi kendine ilerleyebiliyor. California Üniversitesi tarafından geliştirilen bu botlar damardan vücuda enjekte edildiğinde zararlı madde ve toksinleri tespit ederek imha ediyor.
• Harvard Üniversitesi kanser hastalarının kendi tümörlerinden elde ettiği aşıyla hastalıkla mücadelede başarı sağladı.
• Kanser konusunda bir başka umut verici gelişmeyse Mayo Clinic tarafından duyuruldu. Araştırma ekibi kanserli hücreleri tekrar programlayarak eski haline getirmenin mümkün olduğunu iddia ediyor.

• Columbia Üniversitesi dinlediği kişinin şizofren olup olmadığını anlayabilen bir bilgisayar yazılımı geliştirdi. Uygulamanın şizofreni emareleri gösterenlerdeki teşhis tutarlılık oranı yüzde 100. Çalışma prensibini kişinin günlük konuşma dilindeki cümle yapısı ve kelime çeşitliliği oluşturuyor.
• Saat çizdirme testi Alzheimer ve Parkinson hastalığının erken teşhisinde kullanılan yöntemlerden biri. Doktor bir zaman söylüyor, siz de analog bir saatte çiziyorsumuz. MIT Üniversitesi’nden bir gurup Bilimci dijital bir kaleme entegre ettiği bu testi herkesin kendi başına yapabilmesini mümkün kıldı.

• MIT’den gelen bir diğer yenilikse camdan objeler üretebilen 3D yazıcı oldu.

• Algoritma ve robotlar pek çok iş kolunun yerini aldı ama onlara ‘can veren’ bilim dünyası hala bir bakıma muaf gibi. Fakat o da değişmek üzere. Emory Üniversitesi tarafından geliştirilen ‘algoritma’ kendi tanımlarıyla ‘bir robot bilimcinin oyuncak sürümü’. Yani henüz çok erken safhada. Sir unvanlı Bilimci Isaac Newton’dan ilhamla ‘Sir Isaac’ adı verilen bu algoritmaya yönelik nihai hedef onu elde ettiği bütün verilerin üstünde düşünen, çalışan ve öngörüler, keşifler yapabilecek bir yapıya kavuşturmak. İmkansız denemez.

• Boston Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışmaya göre insan beyni aynı anda en fazla 4 şey ile ilgilenebiliyor. Peki imza attığımız bunca yaratıcı işi, buluşu, icadı ve süperbilgisayarların dahi erişmeye çalıştığı kapasiteyi nasıl açıklayacağız? Çalışma, beyindeki ‘ilgi / dikkat ağı’ adlı bir alana yönleniyor. Buna göre zaman ve mekana bağlı olarak beynimiz ihtiyaç duyduğu bilgileri ses ve görsel bellekle destekleyerek işliyor. Görme yeteneklerimiz mekanı algılamada çok iyiyken zaman konusunda normal seviyede. Duyma yeteneklerimiz ise tersine mekanı algılamada vasat ancak zamanı algılamada çok başarılı. Çalışmanın sonuçlarının özellikle dikkat bozukluğu ve odaklanma sorunlarıyla mücadelede işe yaraması bekleniyor.

• Bir Avrupa Birliği projesi olarak ilerleyen RoboHow, internetteki tariflerden öğrendiği yemekleri yapabilen robotlarını tanıttı. Öğrenen robotlar insanlığın kurtuluşu mu yoksa sonu mu olacak tartışmasına bir kıvılcım daha.

• Avrupa Jeokimya Derneği (evrendeki en bol ikinci element olmasına rağmen dünyada az bulunan) helyum gazının tükenmek üzere olduğunu açıkladı. Raporda yarıiletken imalatından MR makinalarına kadar geniş bir kullanım alanı bulunan bu elementin toplanabilmesi için yeni kaynakların bulunmasına ihtiyaç bulunduğu belirtiliyor (Beyazıt Öztürk’ün payını görmezden gelmiş olmalılar).
• ABD / Silikon Vadisi’nde kurulan Ohm Laboratories şirketi tarafından geliştirilen ‘akıllı akü’ yeni nesil pil teknolojilerini araçlarımıza yerleştiriyor. Vaat gayet cazip: asla boşalmayan, bitmeyen akü. Bunu gerçekleştirmek için içindeki akıllı çipler pillerin gücü kritik seviyeye gerileyince enerji aktarımını -durma anında marş motorunu yeniden çalıştırabilecek gücü koruma adına- kesiyor. Mevcut akülerin sadece beşte biri ağırlıkla çok dramatik olmasa da yakıt tasarrufuna da destek oluyor. Fiyatı 200 dolar.

• İngiliz Intelligent Energy şirketiyse telefon sahiplerinden alacağı hayır dualarıyla cenneti garantileyecek gibi. Çünkü ‘hafta boyu yeten pil’ teknolojisine kafa yoruyor. Çözümün temeli hidrojen pilleri. Ancak yaygınlaşma için çok sayıda cihaz üreticisini ikna etmesi gerekiyor. Ara çözümlerden biriyse bu pilleri içeren özel telefon kılıfları.
• Pil konusunda bir diğer gelişme de MIT’den. Çalışma grubu daha güvenli, yüzde 30’a daha fazla enerji depolama kapasiteli ve sonsuz sayıda şarj edilebilen bir yapı üstünde çalışıyor.
• Cep telefonunda çok seçici değilseniz, Microsoft’un 29 dolarlık Nokia 222 modeli tek şarjla 29 gün kullanım vaat ediyor.

• Microsoft demişken; belki binlerce defa -mecburen- dinlediğimiz Windows açılış seslerinin yüzde 4 bin defa yavaşlatıldığı versiyonlarına da kulak vermenizi tavsiye ederim.

• LG’nin bu hafta tanıttığı Rolly adlı klavye katlanır / taşınabilir seriye yepyeni bir soluk getiriyor.

• Cep telefonu melodisi ya da bildirim sesi olarak ne kullanıyorsunuz bilmiyorum ama Microsoft’un yeni patenti hepsinden öte bir uyarı sağlayacak. Firmanın teknolojisi telefon uyarılarını elektro-şok olarak veriyor! “Aramışsın ama duymadım” bahanesine kesin çözüm.
• Çoğu kişi tarafından dünyanın en karanlık yatırım fonu olarak anılan (Rothschild Ailesi bağlantılı) Blackstone Grubu’nun şirketlerinden BlackRock, büyük veri (big data) aracılığıyla finansal analiz yapan ve yatırım tavsiyelerinde bulunan FutureAdvisor şirketini satın aldı.
• 9. sayıda değindiğim Obi adlı telefon bu hafta tanıtıldı. Apple’ın (Steve Jobs hasarlı) eski CEO’su John Sculley’nin liderliğinde geliştirilen cihaz Android işletim sistemi kullanıyor. İlk seçenek 199 dolarlık SF1. 5 inç ekrana, Qualcomm imzalı Snapdragon 614 çipe ve (yine Qualcomm tarafından geliştirilen hızlı şarj teknolojili 3000 mAh (miliamper) pile sahip. 129 dolarlık SJ1.5 ise yine 5 inç ekranlı ancak biraz daha düşük performanslı MediaTek çipi taşıyor.

• Nokia’nın yeni serisi Cityman (Lumia 950XL) ve Talkman’e (Lumia 950) ait fotoğraflar internete sızdı.

.@bdsams I see your Cityman, and raise you a Talkman (top to bottom) pic.twitter.com/u9rACR4CeX

— Evan Blass (@evleaks) August 27, 2015

• Microsoft’tan bir haber daha. ARGE bölümü tarafından geliştirilen MobileFusion (PDF) adlı uygulama herhangi bir telefonla 3 boyutlu modellemeyi çocuk oyuncağına çeviriyor.

• Sızan bilgilere göre Apple’ın 9 Eylül’de gerçekleştirilecek etkinliğinde tanıtacağı iPhone 6S, 4K video çekebilen 12 megapiksel kameraya ve selfie çekimleri için ön flaşa sahip olacak.
• Dünyanın en değerli şirketi Apple’ın hisse değeri bu hafta yüzde 8,5 gibi inanılmaz bir oranda değer kaybetti.

• Apple bulanık fotoğraf çekerek milyonlarca mağdur kullanıcı yaratan iPhone 6 Plus serisindeki hatayı kabul ederek bu hafta bir değiştirme programı başlattı. Sizin cihazınızın da bu kapsamda olup olmadığını web sitesinden öğrenebilirsiniz.
• Apple’ın mobil cihazlarına yönelik işletim sistemi iOS’in 9. sürümü yayınlanmak üzere. Beraberinde gelen birçok yenilik arasında en çok ses getireni (önceki özetlerde değindiğimiz) reklam engelleme özelliği. Otomatik başlayan videoları durdurma, banner ve popup tarzı bütün reklamları yok etme ve reklam yazılımlarının kullanıcıyı takip eden uygulamalarını engelleme gibi yeteneklere sahip bu ‘hizmet’ sayfa açılımını 4 kat hızlandırabiliyor. Veri tüketiminiyse yüzde 53 azaltıyor. Kullanıcılar için müjde, yayıncı ve reklam ağları için kabus anlamına gelen bu tekniğe yönelik ilginç bir yaklaşıma Harvard Üniversitesi’nin blogunda denk geldim: Apple’ın içerik filtresi reklam kanserinin kemoterapisi. Linkleri bile hazine değerinde.
• Türkiye ilginç tartışmalarla ertelenen 4(buçuk)G ihalesini bu hafta gerçekleştirdi. 5 frekans bandında 18 paketin satışından devlet -KDV hariç- 3 milyar 356 milyon 112 bin 643 euro gelir elde etti. Pek dillendirilmese de bu tutar ihaleyi kazanan şirketlerin değil biz abonelerin borcu. Hepsini aylık faturalarımızla taksit taksit ödeyeceğiz. Konuyla ilgili faydalı bir özete Serhat Ayan’ın yazısında denk geldim.
• İşaretlerin çoğu Google’ın büyük gürültüyle yayına aldığı sosyal ağı Google+’ı kapatmak üzere olduğunu gösteriyor. Bunun acısını hafifletmek için alt hizmeti Google Photos’u bağımsızlaştırarak vazgeçilmez kılmaya çalışıyor. Bu ‘cicim ayları’ kapsamındaki son girişimlerinden biri de ABD’de sokaklara çıkan yemek kamyonu oldu. Herkese ücretsiz yemek dağıtan bu araçtan nasiplenmek için kamyonun yanında yer alan ekranda 20 saniyede bir değişen temaya ait bir fotoğrafı çekerek (ya da varsa albümünüzden bularak) Google Photos hizmetine yüklemeniz gerekiyor.

• Müzik kanalı MTV, Immersive Media işbirliğiyle bu akşam canlı yayınlanacak MTV Müzik Ödülleri etkinliğini sanal gerçeklik gözlükleriyle de izlenebilir hale getirdi.
• Özetlerde daha önce duyurulan bir gelişme daha bu hafta gerçeğe dönüştü ve HP iki ayrı şirkete bölündü. Yeni yapıda bir şirket kişisel bilgisayar ve yazıcıları diğeriyse sunucu ve hizmetleri temsil edecek. IBM’de işe yarayan bu -geç kalınmış- taktik HP’yi kurtaracak mı göreceğiz.
• MorphoTrust tarafından geliştirilen teknoloji ehliyet ve kimlik bilgilerini cep telefonu uygulamasına entegre ediyor. İlk deneme ABD’nin Iowa eyaletinde başladı. Hiç de fena görünmüyor doğrusu.

• Adını daha çok otomobilleriyle duyduğumuz Tesla’nın evler için elektrik depolayacak çözümünü tanıtmasının ardından pazar epey canlandı. Orison adlı çözüm bu alanda basit bir mantıkla elektrik faturalarınızı düşürmeyi vaat ediyor. Tarifenize bağlı bağlı olarak ucuz olduğu saat dilimlerinde elektriği depoluyor. Şebekenin pahalı olduğu saatlerdeyse enerjiyi kendi üstünden aktarıyor. Ana dönüştürücü ve pil 1.950 dolar; ilave her pil ise 1.100 dolar.

• Neredeyse her hafta bir şekilde kendine yer bulan güneş enerjisi çözümleri bu popülariteye boş yere ulaşmış değil. En basitinden güneşten ürettiğimiz enerjinin miktarı 9 yıl öncesine kıyasla 53 kat artmış durumda. Bunda sürekli düşen maliyetlerin payı da büyük. Meraklısı için konunun devamı…

• Yeloha da güneş enerjisini temel alan yeni bir girişim. Evinin çatısını panellere kiralamaya karar verenler siteye kaydoluyor. Sistem panelleri bu evlere ücretsiz yerleştiriyor. Ardından üretilen enerjiyi sistemle paylaşıyor. Böylece güneş enerjisinden faydalanmak için güneş paneli kurma şartı da ortadan kalkmış oluyor.

• Instagram kendi adına bir devrim yaparak kullanıcılarını kare fotoğraflara mahkum bırakmaktan vazgeçti ve dikey fotoğraf paylaşımına da izin vermeye başladı. Gelişme sosyal mecralar ve Lefkoşa’da çeşitli etkinliklerle kutlandı.
• Flilnto şu ana kadar gördüğüm kesinlikle en kolay kullanımlı ve en detaylı mobil uygulama tasarlayıcısı. Ellerimi kaşındırdı…

• 2015’te dünyayı değiştirecek teknolojilere yönelik bir Quora iletisi. İnceleyin.