Dinleyicinin zihnini okuyan kafa bandı

Drexel Üniversitesi biyomedikal mühendisleri ve Princeton Üniversitesi psikologları, işlevsel yakın kızılötesi spektroskopi (fNIRS) adı verilen giyilebilir bir beyin resimleme cihazını kullanarak, insanlar etkileşim halindeyken beyinlerinin nasıl senkronize olduğunu tespit etti. fNIRS, beyin korteksindeki etkinliği ölçmek için ışığı kullanıyor. Gerçek yaşam durumlarında kullanılmak için geliştirilen cihaz bir saç bandı gibi takılabiliyor.

Araştırmacılar, bir dinleyicinin beyninin konuşma algılama ile alakalı bölümlerindeki etkinliğin, konuşmacının beynindeki etkinliği yaklaşık beş saniyelik bir gecikme ile tekrar ettiğini gözlemledi. Ayrıca dinleyicinin konuşmayı anlama seviyesinin, eşleşme seviyesine etki ettiği belirtildi.

Türk bilimci yönetti

Aralarında Türk bilimci Hasan Ayaz‘ın da bulunduğu araştırmacılar, sistemin farklı ortamlarda daha iyi iletişim kurulması konusunda önemli bilgiler sunabileceğini söylüyor. Örneğin sınıfta öğrencilerin öğretmeni ne kadar anladığı ya da bir iş görüşmesinde taraflar arasındaki anlaşma oranı bu yöntemle belirlenebilir. Araştırmacılar ayrıca bu yöntemin siyasi mitingleri ve insanların televizyondaki haberlere nasıl teki verdiğini analiz etmek için de kullanılabileceğini belirtti.

Drexel Biyomedikal Mühendisliği, Bilim ve Sağlık Sistemleri Okulu Profesörü Hasan Ayaz, liderlik ettiği araştırma ile ilgili olarak şunları söyledi: “Şu anda bize beynin, kişiler arası iletişim gibi günlük işler sırasındaki durumu hakkında daha detaylı bilgiler sağlayabilecek bir aracımız var. Bu verilere laboratuvar ortamında tek bir beyin üzerinde çalışarak ulaşmamız mümkün değildi.”

Daha portatif bir çözüm

fMRI gibi geleneksel beyin resimleme yöntemlerinin bazı kısıtlamaları bulunuyor. Özellikle fMRI, beyni ölçülecek kişinin gürültülü bir ortamda hareketsiz bir şekilde sırt üstü yatmasını gerektiriyor. Bu tarz bir ortamda, birden fazla beynin birbiri ile iletişimini ölçmek mümkün değil. Bu sebeple Drexel araştırmacıları taşınabilir fNIRS sisteminden faydalandı.

Çalışma için ana dili İngilizce olan bir konuşmacı ve ana dili Türkçe olan iki konuşmacı, daha önce bahsetmedikleri, gerçek hayatta yaşanmış bir hikayeyi kendi dillerinde anlattılar. Anlattıkları hikayeler kaydedildi ve bu sırada beyinleri fNIRS kullanılarak tarandı. Daha sonra İngilizce konuşan 15 kişiye bu kayıtlar dinletildi. Ayrıca dinleyiciler, başka bir canlı hikaye anlatımı ortamında kaydedilen bir sesi de dinledi.

Araştırmacılar beynin prefrontal ve yan (parietal) bölgelerini inceledi. Dinleyicinin beyin etkinliğinin, anlatılan konuyu anladığında, konuşanın beyin etkinliğiyle ilişkili olacağını düşündüler. Çalışmanın bir diğer amacı da fNIRS sonuçlarını benzer bir çalışmadan alınan fMRI sonuçları ile karşılaştırmaktı.

Hipotez doğrulandı

Araştırmacılar fNIRS’in beyindeki kan hücrelerinin oksijenlenme ve oksijensizleşme durumunu ölçmesiyle, dinleyicilerin beyninin sadece İngilizce konuşan konuşmacıyı dinlerken benzer bir beyin etkinliği gösterdiğini gördüler. Araştırma sonucu ayrıca önceki çalışmadan alınan fMRI sonuçları ile de uyuşuyordu.

Araştırmacılar bu yeni araştırmanın, fNIRS’in sosyal etkileşim sırasında beyinler arasındaki eşleşmeyi ölçmek için uygun bir araç olduğunu kanıtladığına inanıyor. Bu cihaz güvenlik güçleri ya da askeriye tarafından sorgu sırasında da kullanılabilir.

Kaynak: Kurzweilai