Bronz tenin ürperten bedeli

Güneş’in kuvveti malum; her saniye 386 septilyon watt (24 sıfırlı) enerji yayılırken bunların 174 katrilyonu Dünya’ya çarpıyor. Bu büyük rakamların bize söylemek istediği: Güneş yaydığı enerjiyle hayat döngüsünü sağlıyor, fakat gün içinde dışarı çıkmak ve güneşlenmek aslında ciddi bir karar. En düşük 300, en yüksek 400 nanometre dalga boyunun olduğu bir yerde yaşayoruz, bu da ultraviyole denilen morötesi (UV) ışınım aralığında yer alıyor. Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi’nden Dermatolog ve Cilt Kanseri Uzmanı Sherrif Ibrahim‘e göre bu ‘bir çeşit temel bir organik kimya‘.

Burada küçük bir hatırlatma yapmak gerekli: hücrenin kalıtsal talimatlarını taşıyan DNA, Timin (T), Adenin (A), Sitozin (S) ve Guanin (G) olarak dört farklı kimyasal ‘kod’ barındırıyor.

Peki neler oluyor?

Güneş ışığına çıktığımızda, ultraviyole ışınlar cildimizin altına girip DNA şeritlerine doğru ilerler. Bu esnada bir kısmı ısıya dönüşür, bir kısım ışınımlar ise yansır. Fakat bazıları iki atomu birbirine bağlayan kovalent bağları parçalamak için gereken enerjiyi sağlayarak dizilimin bozulmasına sebep olabilir. Bu küçük çaplı bir mutasyon demektir.

Bu ‘saldırının’ ardından DNA yeniden yazılmış olur. İyi haber şu ki vücudumuz DNA hasarını tamir edebilir. Hücre çekirdeklerinin etrafında dolaşan enzimler DNA dizesindeki hataları bulur. Bu enzimler, örneğin; düzensiz ‘A’ları fark edip onları ‘T’lerle değiştirerek parçalara ayırır. Bu noktada bronzlaşmaya başlarız. Yani eğer Nicole Kidman değilseniz ve sokakta elinizde şemsiye ile gezinmiyorsanız bronzlaşmaya başladığınızda UV ışınların cildinizi gözle görülemeyen mutasyonlara uğratıp dokuyu bozduğuna tanık olursunuz. Cildi onaran keratinositler, melanosit olarak bilinen uzman hücrelere acil durum sinyalleri gönderir. Melanositler ciltte yaygın değildir. Yaklaşık her 36 keratinosit için sadece 1 tane melanosit vardır. Fakat oldukça güçlüdür.

Ibrahim, “Eğer elektron mikroskobuyla bakarsanız, (göreceğiniz) kesinlikle büyüleyici. Melanositler kollarını uzatan küçük örümceklere benzer. (Karanlık, güneşe dayanıklı) bir pigment olan melanini üretip melanozomlar olarak adlandırılan, melanin içeren organelleri toplayıp 36 keratinosite dağıtırlar.” diyor.

Keratinositler tehlike sinyallerini gönderdiğinde, melanositler ekstra melanin üretip bunu komşu hücrelere aktarırlar. Melanin bu hücrelerin çekirdekleri üzerinde koruyucu bir kalkan oluşturarak içeride gizlenen savunmasız DNA’yı korur. Böylece bronzlaşma başlar. Ibrahim sözlerine şöyle devam etti: “Bronzlaşma, vücudun DNA mutasyonuna verdiği fizyolojik tepkidir. Derimizdeki hücreler DNA’da mutasyon saptamadıkça bronzlaşmaz.”

Güneş kremi en iyi koruyucu

Vücuttaki enzimler hasarın büyük bir kısmını idare etse de işler kötüye giderse güneş lekeleri oluşur. Bu, hücrelerin kitlesel intiharı demektir. Yaşlandıkça daha çok lekenin oluşması da yine ‘savunmanın zayıflamasından ötürü’ daha çok hücre ölümünün gerçekleşmesinden kaynaklanır.

‘Kendimizi nasıl koruyabiliriz’ sorusuna Ibrahim’in verdiği cevap ise en iyi sonucun güneş kremi olduğu yönünde.

Kaynak: Inverse