Haber Özeti
Tam Sürüm
İnsan yapımı saatler zamanı doğru bir şekilde ölçüyor olabilir ama beynimize göre zamanın akışı oldukça kişisel bir deneyim. Canımız sıkıldığında zaman hiç geçmiyor gibi gelirken eğlendiğimizde zaman çok hızlı akıyor gibi hissediyoruz. Ayrıca yaşlandığımızda zamanın daha hızlı geçtiğini düşünüyoruz çünkü beynimiz sadece yeni deneyimleri kaydediyor. Çocukken bizim için her şey yeni olduğundan beynimiz sürekli yeni kayıtlar oluşturuyor. Böylece zamanın dolu dolu geçtiğini düşünüyoruz. Yaşlandığımızda ise çok az şey bize yeni geliyor bu yüzden zamanın hızla akıp gittiğini düşünüyoruz.
Zaman ve mekan nasıl kaydediliyor?
Bilimciler beynin mekanı hafızamızda nasıl kodladığını biliyor. 2005’te Medial Entorhinal Korteks (MEC) adlı beyin bölümünün çevremizi altıgen birimler halinde kodladığı keşfedildiğinde bu keşif Nobel Ödülü’ne layık görülmüştü.
Bu bölümün hemen yanında bulunan Lateral Entorhinal Korteks (LEC) bölümünün işlevi ise o dönemde bilinmiyordu. Çünkü bu bölümdeki hücreler arasında bir elektriksel aktivite olmadığı düşünülüyordu. Birkaç yıl sonra Albert Tsao önderliğindeki bir ekip bu bölgenin, deneyimleri özel hafızalar olarak kaydetmek için gerekli, zamanla değişen sinyallerin davranışını yansıttığını fark etti.
Zaman algımız içinde bulunduğumuz bağlama göre değiştiği için, zaman takip sistemimiz esnek olmalı. İlk kez deneyimlediğimiz bir şeyi kaydetme biçimiyle defalarca yaptığımız sıkıcı bir şeyi kaydetme biçimi birbirinden farklı olmalı. Beyin bu durumu gerçekleştirmek için sistemi yüzlerce hücreye dağıtıyor. Bunun aksine, mekanı kaydetme işlemini az sayıda özel hücre gerçekleştiriyor.
Bu algının beyindeki karşılığını bulmaya çalışan araştırmacılar Marco adını verdikleri bir farenin beynini incelediler. Marco yeni bir ortama yerleştirildi ve çevreyi dolaşarak en sevdiği yiyecek olan çikolatayı aramaya başladı. İlk turda fare iki saat boyunca gezindi. Araştırmacılar bu sırada Marco’nun beyin aktivitesini takip etti. Sonrasında, araştırmacılar kayıtlı sinyallerden, hangi olayın hangi dakikada gerçekleştiğini belirlemeyi başardı. Örneğin sinyaller incelenerek Marco’nun hangi noktada bir çikolata parçası bulduğu belirlendi.
Tekrar eden eylemlerde tekrar eden sinyaller
İkinci turda ise araştırmacılar Marco’nun çikolata arayışına engeller koydu. Marco serbestçe dolaşmanın aksine 8 şeklindeki bir labirentte sağa ve sola dönmeye zorlandı. Eylemin türündeki değişiklik sinirsel aktivite verilerinde de görüldü. Araştırmacılar “Farklı olayları simgeleyen farklı sinyallerden ziyade üst üste binen ve tekrar eden örüntüler gördük. Zaman sinyali tekrar eden eylem sırasında çok daha tahmin edilebilir bir hale geldi.” diyor. Farklı deneyimlerde zamanın şeklinin değiştiği görülebiliyordu.
Sonuçlar bu hücre ağının işlevinin, deneyimlediğimiz olaylara tarih bilgisi atamak ve eylemleri yaşama sırasını kaydetmek olduğunu doğruluyor. Tsao’yla birlikte makaleyi yazan Edvard Moser “Bu bölgenin aktivitesi, olayın ya da deneyimin zamanıyla o kadar ilişkili ki, bu durum yepyeni bir araştırma alanı açılmasına bile vesile olabilir.” diyor.
Kaynak: ArsTechnica
Bilimciler beynimizin, yaşadığımız olayların zamanını nerede ve nasıl kodladığını keşfetmek için bir laboratuvar faresini inceledi. Beynin LEC adı verilen bir bölgesinin, olayların zamanını kaydettiği düşünülüyordu. Fareye öncelikle yeni ve rastgele deneyimler yaşatan bilimciler daha sonra farenin tekrar eden bir deneyim yaşamasını sağladı. İki farklı deneyde farenin beynin LEC bölgesindeki etkinliği inceleyen araştırmacılar, bu bölgenin tam olarak olayların hatırlandığı şekilde kayıt yaptığını gördü. Buna göre yeni deneyimler, tekrar eden deneyimlerden daha farklı biçime kaydediliyor. Bu durum zamanın neden eğlenirken daha hızlı, sıkılırken daha yavaş geçtiğini açıklıyor.
Bilimci nedir? Gel abla gel çok güzel bilimlerim var 3 tanesi 5 lira.
Bilimci, bilim işiyle uğraşan kimse demektir. Bilim insanı, bilim adamı, bilim kadını gibi ifadeler dilin verimsiz kullanımıdır. Yazar dilimizin ifade imkanlarını en verimli şekilde kullanmaya çalışmış, iyi yapmış.