Asimov’dan ilhamla ‘3 dron yasası’

Dronlar genellikle askerler, polisler ya da gürültücü komşular tarafından kullanılan araçlar olarak algılanıyor. Bu olumsuz algının yanı sıra aslında dronlar ihtiyaç duyulan noktalara tıbbi yardım göndermek, arama kurtarma çalışmalarında yer almak gibi önemli görevler de üstleniyor. Yine de bu kullanımların çoğu şehir merkezinden uzak noktalarda gerçekleşiyor. Ancak zaman geçtikçe dronların hayatımıza daha fazla girmesi ve sokaklarda daha sık karşımıza çıkması bekleniyor. Özellikle otonom dronların şehirlerde nasıl hareket edeceği, insanların bu araçlarla nasıl etkileşim kuracağı soruları henüz yanıtlanmış değil.

Isaac Asimov’un üç robot yasasına benzer bir şekilde, dronlar için de benzer yasalar oluşturmak, mümkün olmanın yanı sıra bir gereklilik haline geliyor. Çünkü yeni ve yaygın bir teknoloji ne amaçla üretilmiş olursa olsun, amacı dışında kullanılabilir ve zararlı bir hale gelebilir. Bunu önlemek için, teknoloji çok fazla yaygınlaşmadan müdahalede bulunmak şart. Dron yasaları, kötüye kullanımı ve insanların zarar görmesini engellemek için şu şekilde belirlenebilir:

1. Dronlar görünür olmalı

   Dronlar yapıları itibarıyla insanlara göre daha farklı bir görüş açısına sahip. Dronlar normalde bir insanın bulunamayacağı noktalardan çevreyi gözetleyebilir. Vatandaşların birinin olmasını beklemediği noktalara yerleştirilen dronlar, insanların mahremiyet algısına zarar verebilir ve daima izlenme korkusu duymalarına sebep olabilir. Bu sebeple özellikle bir çok insanın yaşadığı noktalarda kullanılan dronların daima görünür olması, gizlenme özelliği bulunan dronların kullanımının yasaklanması gerek.

2. Dronlar halka yardımcı olmalı

   Askerler ve polisler dronları kendi işlerini yapmak için kullanma konusunda tecrübeli ancak şehir merkezine yerleştirilecek dronların amacı sadece insanlara yardımcı olmak olmalı. Cezalandırmak amacıyla dron kullanılmamalı. Örneğin dronlar insanları kestirme yollardan götürmek için kullanılabilir. Ancak kimin kırmızı ışıkta geçtiğini belirleme işi dronlara verilmemeli.

3. Dronlar insanları değil çevreyi gözetlemeli

   Dronlar bilgi toplama görevleri için uygun cihazlar. Ancak insanlar hakkında veri toplanması mahremiyet tartışmalarını beraberinde getirecektir. Bu yüzden dronların şehirlerde sadece altyapı takibi gibi amaçlarla kullanılması daha doğru olur. Örneğin dronlar hangi bölgede trafik sıkışıklığı olduğunu belirlemek için kullanılabilir ancak şartlı salıverilen kimselerin nereye gittiğini takip etmek için kullanılması doğru olmaz.

Bu kurallara göre günlük hayatımızda, yollarda trafik dronları, kaldırımlarda temizlik dronları ve plajlarda cankurtaran dronlar görmemiz mümkün. Bu dronların amacı hayatımızı kolaylaştırmak ve ihtiyaç halinde yardıma hazır halde beklemek olacak.

Kaynak: Fast Company