Ahiretlik telif hakkı soruları

Bugüne kadar robotların telifli eserleri kendi başına kullanmasında sorun görmeyen mahkemeler, robotların ürettiği eserler konusunda karar almak zorunda.

Haber Özeti

Tam Sürüm

Teknoloji ve telif hakkı konusunda yasaların kafası biraz karışık. Bir bilgisayarın telif hakkı ile korunan bir ürünü insanlara göstermeden kullanması konusunda yasalar oldukça özgürlükçü. Benzer pek çok davada mahkemeler “Bilgisayarlar telifli ürünleri, üretim amacının dışında kullanıyor” diyerek bu tarz kullanımların telif kapsamında değerlendirilemeyeceğini ifade etti.

“Robot okursa sorun olmaz”

Örneğin, öğrencilerin hazırladıkları ödevin intihal kurallarına uygunluğunu test etmek için kurulan Turnitin adlı internet sitesi, sisteme sunulan ödevleri, daha sonraki ödevlerle karşılaştırmak için kaydediyor. Kendi ödevlerinin kaydedilmesinin doğru olmadığını düşünen öğrenciler bu konu hakkında dava açtığında mahkemeler öğrencileri haksız buldu. Çünkü Turnitin, kaydedilen ödevleri insanların okuması ve entelektüel içeriğe ulaşması amacıyla kullanmıyor. Ödevler sadece karşılaştırma amaçlı olarak, insanlardan bağımsız bir sistemde kullanılıyor.

Bir başka benzer örnek de Google Books uygulamasından. Google binlerce kitabı tarayıp kendi sistemine kaydetti. Ancak bu kitaplar Google Books üzerinden baştan sonra okunamıyor. Sadece referans alınmak istenen kısa bölümlere erişilebiliyor. Bu sebeple mahkemeler Google Books uygulamasının kitapların asıl kullanım amacını kopyalamadığı gerekçesiyle bu uygulamada telif kurallarının geçerli olmayacağını ifade etti.

Her iki örnekte de bilgisayarlar telif hakkı başkalarına ait olan eserlerin tamamını kopyalayıp bünyesinde saklıyor. Ancak insanlar bu eserlere erişemediği için mahkemelere göre bir telif hakkı ihlali oluşmuyor.

Bilgisayarla üretilen eserler

Peki telifli eser bir bilgisayar algoritması ya da akıllı bir cihaz kullanılarak üretildiyse ne olacak? Mahkemeler bilgisayar üzerinde üretim programları kullanılarak hazırlanan bilgisayar oyunlarının telif yasaları kapsamında korunduğunu savunuyor. Peki o oyunu oynayan kişilerin ürettikleri şeylerin telifi kime ait olacak? Minecraft oynarken inşa ettiğimiz bir binayı başka birisinin kopyalamasını telif yasalarıyla engelleyebilir miyiz?

Bilgisayarın ürettiği eserler

Peki ortaya çıkan ürünü üreten bir insanın tespit edilemeyeceği durumlarda ne yapılacak? Bir bilgisayar yazılımı kendi kendine eser üretmeye başladığında o eserin sahibi kim olacak ve telif yasaları bu eseri koruyacak mı? Twitter’da kendi kendine tweet atan botlar ortaya çıkmaya başladı bile. Yapay zeka basit de olsa şarkı yazabiliyor. Bu eserlerin sahibi makineler mi? Telifli eserleri kullanırken ‘kişi’ sayılmayan makineler üretici konumuna geçtiğinde ‘insan’ yerine konulacak mı?

Konuyu daha da karmaşık hale getirecek olursak, bir yazılım ve bir insanın ortak olarak çalıştığı ancak her ikisinin de sonucunu planlamadan oluşturduğu yaratıcı eserlerde telif hakları kime ait olacak?

Her makineye aynı yaklaşım yanlış

Tüm bu sorulara tek bir yanıt aramak aslında yanlış bir bakış açısı. “Makinelere insan statüsü verilmeli mi?” gibi bir soru oldukça genel bir yaklaşımın ürünü. Aslında her bir makinenin işlevine göre değerlendirme yapıp bu alanda kuralları ona göre koymamız gerekiyor.

Örneğin geçtiğimiz dönemde ABD’de bir saldırganı etkisiz hale getirmek için uzaktan kumandayla kullanılan robot olayın başından sonuna kadar polislerin komutlarıyla hareket ediyordu. Bu kullanımıyla robotların aslında bir tabancadan farkı yok. Ancak bir robotun, insanların kontrolü dışında, belirli bir algoritmaya göre insanlara ateş etmesi durumunda konu tamamen farklı bir boyut kazanıyor. Bu iki durum arasındaki farkı gözetmeden robotlar için genel bir kural oluşturmaya çalışmak yanlış olacaktır.

Telif hakkı ya da sorumluluk konusunda robotların otonom hareket kabiliyeti ve kullanım amacı göz önünde bulundurulmalı, kararlar buna göre alınmalı.

Ya sizce?

Kaynak: Slate

Mahkemelerde bugüne kadar bir makinenin telifli eserleri, herhangi bir insanın kullanımına sunmadan kendi bünyesinde barındırması ya da başka amaçlarla kullanması konusunda bir problem olmadığını savundu. Günümüzde robotların yaratıcı sürece dahil olmaya başlaması, robotlar tarafından üretilen eserlerin de telif kuralları kapsamına dahil olup olmayacağının sorgulanmasına neden oluyor. Bu konuda genel yargılara varmanın tehlikeli olduğu savunuluyor.

2 Yorum

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz:

e-Bülten Aboneliği