2018’de dünyada iyiye giden şeyler de oldu

2018’de birçok kötü olay yaşandı ve bunlara odaklanırken dünyanın kötüye gittiği izlenimine kapılmak çok kolay. Ancak inanması güç olsa da birçok açıdan 2018 dünyada yaşanacak en güzel yıldı. Çeşitli alanlarda kat edilen gelişmeler sayesinde insanlık olarak ilerleme kaydettiğimizi gösteren grafikler aşağıda sıralandı.

Çevre

Bu yıl aldığımız en kötü haberlerden birisi karbon salınım miktarının geçtiğimiz yıla göre artmaya devam ettiği haberiydi. Çevreyi korumak istiyorsak karbon salınımımızı en azından sabitlememiz ve daha sonra azaltmamız gerekiyor. Ancak çevre konusunda iyi haberler de geldi. Örneğin 2016’da ilk kez küresel enerjinin yüzde 10’undan fazlası yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edildi. 2017’de ise dünya elektriğinin yüzde 25’ini yenilenebilir kaynaklardan elde etti. Üstelik bu rakamın bu yıl yüzde 30’un da üzerine çıkması bekleniyor.

(Not: Bu haberdeki rakamların çoğu 2016 ve 2017 yıllarına ait ama ilk kez 2018 yılında yayımlandılar. Çünkü küresel verileri toplamak ve analiz etmek birkaç yıl sürebiliyor.)

Yeni veriler ayrıca 2016 ve 2017 arasında, 6,7 milyon kilometrekare okyanus alanının çevresel koruma altına alındığını gösteriyor. Bu yeni koruma alanlarının çoğu da ulusal sulardan oluşuyor. Yani küresel okyanus koruma projesine ülkelerden destek geliyor. Buna ek olarak 260 bin kilometrekare karasal alan da koruma altına alındı.

Ne kadar nesli tükenmekte olan ve tehdit altında olan hayvan türünü koruyabildiğimizi ifade edebilmek güç çünkü insanlar daha fazla alanı keşfettikçe bu hayvanların sayıları da artıyor. Öte yandan bulduğumuz yeni türleri de listeye eklememiz gerekiyor. Ancak bu listeleri genişletebilmiş olmamız cesaret verici. Tehlike listesinden çıkarılan hayvanların sayısı son yıllarda ciddi bir artış gösterdi.

Yoksulluk/Gelir

Küresel yoksulluk oranlarını belirlemek çok zor olabilir çünkü insanların içinde bulunduğu ortam ‘yoksul’ tanımını çok fazla etkiliyor. Ancak buna bakmanın bir yolu, ortalama birinin günde ne kadar kazandığına bakmak olabilir. Küresel yoksulluk sınırı, günde 1,90 Dolar olarak belirlendi. Buna göre küresel yoksulluk azalıyor. Aşağıdaki grafik yoksulluk sınırı ile ortalama gelir arasındaki farkı gösteriyor.

Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da yaşam kalitesi. Elektriğe erişim, sağlık, eğitim ve genel memnuniyet açısından oldukça önemli. Yeni verilere göre, 2017 yılında insanların yüzde 87’sinin elektriğe erişimi vardı.

Eğitim

Okuryazarlık oranları onlarca yıldır düzenli bir şekilde artıyor. Artış yeterince hızlı görünmese de çok küçük bir yüzde bile çok büyük bir etkiye sebep olabiliyor. Bugün 5,5 milyar civarında yetişkin olduğu göz önünde bulundurulursa, 2015 ile 2016 arasındaki yüzde 0,23 artış, 11,5 milyon insanın okuma yazma öğrendiği anlamına geliyor.

Toplum Sağlığı

Muhtemelen dünyanın yaşadığı en büyük görünmez gelişim, ortalama küresel sağlıktaki iyileşme. Bebek ölümü, anne ölümü, yetersiz büyüme ve ergen hamileliği gibi alanlarda yaşadığımız düşüşler toplum sağlığını ve yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor. Bu veriler, ortalama birinin sağlık çalışanlarına, hastanelere, ilaçlara ve daha fazlasına erişimi hakkında bilgi veriyor. Tüm bu oranlarda onlarca yıldır düşüş görülüyor.

Küresel sağlıktaki gelişmenin bir diğer önemli göstergesi de verem ve sıtma gibi tedavi edilebilen hastalıkların oranlarındaki azalma. Özellikle fakir bölgelerde büyük sorunlara sebep olan bu hastalıkların yaygınlığı her geçen gün azalıyor.

Cinsiyet eşitliği ve LGBT hakları

Dikkatten kaçabilecek bir diğer olumlu gelişme de özellikle zengin ülkelerde, eğitimde küresel cinsiyet eşitsizliğinin azalması. Yeni yayımlanan verilere göre 2016’da okula kaydolan her 100 erkek öğrenciye karşılık 99,7 kız öğrenci okula başladı. Bu oran 1986’da yüzde 85,1’di.

2018’de ABD’de yapılan Kongre temsilcileri seçimlerinde 121 kadın aday Kongre’ye girme hakkı elde etti. Böylece ABD Kongresinde kadın temsilci oranı yüzde 23’e çıktı. Bu oran aynı zamanda 2016’daki küresel kadın milletvekili oranına eşit. 2017’de ise küresel ortalama yüzde 24’e çıktı. Hala kadınların yönetimdeki temsili konusunda alınacak çok yol var ama en azından doğru yönde ilerliyoruz.

Kadın haklarının yanı sıra LGBT hakları konusunda da yapılması gereken çok fazla şey var. Neyse ki farklı cinsel kimliklere sahip kişiler de artık bazı ülkelerde evlenme hakkı elde etti. 2018’de eşcinsel evliliği yasallaştıran ülke sayısı Kosta Rika ile birlikte 30’a çıktı.

Kaynak: Quartz