Yenilenme ustası aksolotlun genomu çözüldü

Bilimciler, Meksika’da yaşayan bir semender türü olan aksolotlun genomunu deşifre etmeyi başardı. Gülümsüyor gibi görünen yüzüyle bir çizgi film kahramanını andıran bu amfibik canlı, 32 milyar baz çiftiyle insan genomundan 10 kat daha büyük bir genoma sahip. Aksolotl genomu, bugüne dek kaydedilmiş en büyük genom.

Kendi kendine iyileşiyor

Doğada nesli tehlike altında olan bu canlı, 150 yıldır laboratuvar ortamında üretilip inceleniyor. Kopan uzuvlarını, içindeki kemik, kas ve sinirlerle birlikte yeniden oluşturma gibi inanılmaz bir yeteneğe sahip bu canlı aynı zamanda yaralarını hiçbir yara izi kalmadan iyileştirebiliyor ve zarar gören iç organlarını bile kendi kendine tedavi edebiliyor.

Bu semender, parçalanmış omuriliğini tedavi edip, sanki hiç zarar görmemiş gibi çalışmasını sağlayabiliyor. Böyle bir özellik bugüne dek başka hiçbir canlıda kaydedilmedi. Bu yüzden bilimciler aksolotl genlerine büyük önem veriyor.

Araştırma için yeni teknikler geliştirildi

Araştırmacılar, bir genetik dizilim tekniğiyle analiz yapıp bir diğer teknikle de yapılan analizi doğrulayarak çalıştı. Böylece aksolotl genleri üzerinde çalışmak mümkün oldu. Araştırma Nature dergisinde yayımlandı. Araştırmada yer almayan Ryan Kerney adlı biyolog “Bu çalışmada bahsi geçen teknikler son teknoloji örneği. Toplanan veri ise herhangi bir genom için oldukça detaylı; özellikle de böylesine büyük bir genom için.” ifadelerini kullandı.

Elde edilen dizilim, şimdiye dek kaydedilmiş ilk semender genomu oldu. Araştırmanın uzun sürmesinin sebebi ise çok fazla tekrar eden bölüm bulunmasıydı. Araştırmanın yazarlarından Elly M. Tanaka, çalışmanın büyük bir hesaplama çalışması gerektirdiğini ve sırf bu hesaplamalar için yeni araştırma teknikleri geliştirildiğini söylüyor. Tanaka: “RNA ve proteinlerdeki büyük değişiklikleri ve bunun sonucunda yetişkin hücrelerin nasıl kök hücreye dönüştüğünü anlamaya çalışıyoruz. Bir yaralanmanın böylesine büyük bir değişimi nasıl tetiklediğini öğrenmek istiyoruz. Genomun hangi bölümlerinin hücrelerde bu değişikliği yarattığını öğrenmeden bu süreci anlayamayız.” şeklinde konuştu.

Çalışmalar devam ediyor

Araştırmacılar şimdiye dek, yenilenmede kullanılan bazı genleri belirledi. Ayrıca sadece aksolotllarda bulunan bazı genler de belirlendi. Ancak hala yapılması gereken çok fazla çalışma var. Dr. Tanaka “Macera yeni başlıyor. Genomu tamamlamak, organizmaların nasıl yenilendiğini araştırma konusunda bir çok imkanı da beraberinde getirecek. Daha önce insan genomunun şifresi ilk kez çözüldüğünde ne kadar heyecanlıysak, şimdi de o kadar heyecanlıyız.” dedi.

Kaynak: New York Times