Yapay zeka yardımıyla iki yeni gezegen keşfedildi

Teksas Austin Üniversitesinden araştırmacılar Google ile iş birliği yaparak geliştirdikleri yapay zeka algoritması sayesinde Kepler uzay teleskobunun arşivinde daha önce keşfedilmemiş iki gezegeni ortaya çıkardı. Yeni teknik, önceki yöntemlerin gözden kaçırdığı gezegenlerin tespit edilmesi için ümit vadediyor. Keşfedilen gezegenler Kepler’in K2 görevindendi.

Bu gezegenleri tespit edebilmek için, Teksas Austin Üniversitesinde lisans eğitimi gören Anne Dattilo tarafından yönetilen ekip, Kepler’in sinyalleri arasında önceki gezegen avı yöntemlerinin tespit edemediği gezegenleri arayan bir algoritma geliştirdi. Uzun vadede bu süreç astronomların Kepler verileri arasında saklanan daha fazla gezegeni keşfetmesini sağlayabilir. Keşifler yakında yayımlanacak The Astronomical Journal dergisinde yer alacak.

Diğer ekip üyeleri arasında NASA’dan Andrew Vanderburg ve Google mühendisi Christopher Shallue bulunuyordu. 2017’de Vandenburg ve Shallue ilk kez yapay zekayı bir Kepler yıldızının yörüngesindeki bir gezegeni ortaya çıkarmak için kullanmıştı. Bu yıldızın yörüngesindeki yedi gezegen halihazırda biliniyordu. Yeni keşfedilen gezegenle birlikte ilk kez bir yıldız sisteminde, bizim güneş sistemimizdeki kadar gezegen olduğu belirlenmiş oldu.

Neden yapay zeka gerekli?

Dattilo bu proje için yeni bir algoritmaya ihtiyaç duyulduğunu çünkü K2 verilerinin orijinal görevde toplanan verilerden çok farklı olduğunu belirtti. Vanderburg “K2 verileri ile çalışmak çok daha zor çünkü uzay aracı daima hareket ediyor” şeklinde konuştu. Kepler ve K2 görevleri bugüne dek binlerce gezegen keşfetti ve bir o kadar gezegen de onaylanmayı bekliyor. Peki Kepler arşivini incelemek için neden yapay zekaya ihtiyaç duyuluyor?

Vanderburg “Yapay zeka veri setini eşit bir şekilde tarıyor. Her yıldızın Dünya boyutunda bir gezegeni olsa bile Kepler ile baktığımızda hepsini göremeyebiliyoruz. Veriler çok gürültülü olabiliyor ya da bazen gezegenler doğru şekilde dizilmiyor. Bu yüzden gözden kaçırdıklarımızı yeniden kontrol etmeliyiz. Bu sebepler yüzünden henüz keşfedemediğimiz birçok gezegen olduğunu biliyoruz. Toplamda kaç tane gezegen olduğunu bilmek istiyorsak kaç tanesini bulduğumuzu bilmemiz gerekiyor ama aynı zamanda kaç tanesini gözden kaçırdığımızı da bilmeliyiz. Yapay zeka da burada devreye girecek.” diyor.

Dattilo’nun ekibinin bulduğu iki gezegen de K2’de bulunan tipik gezegenler. Yıldızlarına çok yakınlar, kısa dönüş sürelerine sahipler ve çok sıcaklar. Dünya’dan biraz daha büyükler. Yeni tespit edilen iki gezegenden biri K2-293b olarak adlandırıldı ve 1300 ışık yılı uzaklığında bir yıldızın yörüngesinde yer alıyor. Diğeri ise K2-294b olarak adlandırıldı. Bu da 1230 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın yörüngesinde bulunuyor. Her iki yıldız da Kova takımyıldızında yer alıyor.

Gezegenler teleskoplarla teyit edildi

Ekip algoritmayı bu gezegenleri bulmak için kullandıktan sonra, gezegenlere ev sahipliği yapan yıldızları Dünya’daki teleskoplarla inceleyerek gezegenlerin varlığını doğruladı. Bu doğrulamalar Smithsonian Enstitüsünün Arizona’daki Whipple Gözlemevindeki 1,5 metrelik teleskopla ve Hawaii’deki Gemini Gözlemevindeki Gillet teleskobuyla yapıldı.

Yapay zekanın gezegen avcılığı gelecekte de devam edecek gibi duruyor. Mevcut algoritma K2’nin tüm veri setini incelemek için kullanılabilir. Yaklaşık 300 bin yıldız bu şekilde incelenebilir. Dattilo ayrıca bu yöntemin Kepler’in takipçisi olan TESS gezegen avı görevinde de kullanılabileceğini söylüyor. TESS Nisan 2018’de fırlatılmıştı. Kepler’in görevi de o yıl içinde sona erdi.

Dattilo, önümüzdeki sonbaharda yüksek lisansa başladığında da yapay zeka kullanarak gezegen avlama çalışmalarına devam edeceğini söylüyor.

Kaynak: Phys