Orta Doğu’da girişimleri şekillendiren 3 trend

Genç işsizliğinin en fazla olduğu bölge olan ve petrol temelli ekonomilerden uzaklaşmaya çalışan Orta Doğu, gittikçe şiddetlenen gerilimlerle karşılaşıyor. Bu bağlamda, Orta Doğu’daki girişimlerin başarısı bütün bölgenin başarısını belirleyebilir. Mesela Orta Doğu’nun tek unicorn girişimi olan araç kiralama uygulaması Careem, 500 binden fazla iş imkanı yaratmış durumda. Girişim şu anda Suudi Arabistan’daki kadın sürücüleri eğitiyor.

World Economic Forum 2017’nin Mayıs ayında en önemli 100 Suudi Arabistan girişimini Orta Doğu Kuzey Afrika Zirvesi’ne çağırdı. Zirvede büyüme ve reform konusunda herkesin karşılaştığı güçlükler ve fırsatlar tartışıldı. Arap dünyasındaki girişimcilik o zamandan beri evrilmeye devam ediyor. Girişimler şu anda bölgesel sorunlara bölgesel çözümler bulurken bir yandan da büyük şirketlerle iş birliği, hükümetlerle lobi yapıyor.

World Economic Forum, Orta Doğu dijital devrimi benimserken girişimcilik sahnesinde ortaya çıkan üç önemli trendi derledi:

Köklü şirketler girişimlerle iş birliği yapmaya uğraşıyor

Şirketler, girişimlerle iş birliği kurmanın kendilerine taze ve yenilikçi fikirlere erişim imkanı sunduğunu gün geçtikçe daha fazla fark ediyor. Mesela Beyrut’taki Zain adlı telekomünikasyon şirketi, altı adet seçilmiş ölçeklendirilebilir girişime ofis alanı, mentorluk ve satış desteği sağlıyor. Büyük şirketler girişimlerle iş birliği yapmanın çift taraflı kazanç sağladığını anlamış durumda. Çünkü bu sayede sadece sosyo-ekonomik gelişime katkıda bulunmuyor, aynı zamanda sınırsız bir inovasyon kaynağından istifade etmiş oluyorlar. Öte yandan girişimler de kendilerini kanıtlama çabası içinde olduğundan büyük şirketlere mükemmel hizmetler ve en ileri teknolojiyi sunuyor.

Girişimler politika oluşturma sürecini şekillendiriyor

Girişimler, hükümetlerle lobi yapmanın getirdiği başarıyı görmeye başladı. Birkaç önemli bakanın desteği ve bir grup yerli girişimcinin çalışmalarıyla Tunus hükümeti, Tunus’taki girişimlerin kuruluşunu, gelişimini ve uluslararasılaşmasını desteklemek amacıyla hukuki çerçeve oluşturdu.

Mısır’da da Startups Manifesto olarak bilinen benzer bir girişim mevcut. Girişimin lideri, Mısır’da zengin bir girişimcilik ekosistemi oluşturmayı hedeflediklerini belirtiyor. Arapça konuşan çocukların gelişimini destekleyeni Abu Dhabi merkezli Lamsa adlı girişim ise yakın zamanda Birleşik Arap Emirlikleri’nin Mohammed bin Rashid Fonu ile iş birliği kurdu. 550 milyon Dolar’lık fon, Maliye Bakanlığı tarafından yerli mucitleri desteklemek için kuruldu. Fon, Lamsa’nın büyümesini ve etkisini hızlandırması için gereken kaynakları sağlayacak.

Bahreyn’de ise hükümet; girişimciler, yatırımcılar ve akademik kuruluşlarla iş birliği yaparak Startup Bahrain girişimini oluşturdu. Bu girişim, girişimcilerin şirket kurması ve ölçeklendirmesine yardımcı olan araçları ve fonlamayı sağlıyor. Umman’a bakacak olursak, hükümetin karar verme sürecinde bile girişimleri olaya dahil ettiğini görüyoruz.

Bölgesel e-ticaret hareketleniyor

Girişimler bölgesel sorunlara bölgesel çözümler getiriyor. Bölgesel ve uluslararası oyuncuların neden olduğu rekabet gün geçtikçe artıyor. Bu durumun geçtiğimiz sene özellikle e-ticaret alanında geçerli olduğuna şahit olduk. Amazon, 2017’nin Temmuz ayında tek başına yeni bir piyasaya girmektense 580 milyon Dolar gibi rekor bir meblağ karşılığında Souq.com’u satın aldı. Goldman Sachs bu olayı “teknoloji anlamında Arap dünyasındaki en büyük çaplı birleşme ve satın alma” olarak tanımlıyor. Bu gelişme, bölgedeki e-ticaretin yaşama kapasitesini doğrulamakla kalmadı aynı zamanda lojistik ve ödeme sistemleri gibi bağlantılı sektörleri de destekledi.

Peki bütün bunlar bölge için ne ifade ediyor?

Orta Doğu’dan çıkan fikirler ve şirketler, girişim ekosistemindeki ilgi ve yatırımlarla birleştiğinde Arap dünyası dikkate alınması gereken bir konuma geliyor. Böylece daha iyi şirketler ortaya çıkıyor ve yeni fırsatlara aç olan gençler için yeni imkanlar doğuyor. Bir kurucunun bir zamanlar söylediği gibi: “Gençler artık basılı metinler istemiyor. Kendi geleceklerini kendileri kurmak istiyorlar.” Arap girişimcilerin de kendi geleceklerini (dolayısıyla ülkelerinin geleceğini) kendi elleriyle kurduğunu söylemek mümkün.

Kaynak: World Economic Forum