Küresel ısınmanın tek kazananı: sivrisinekler

Sivrisinekler dünyada en fazla ölüme sebep olan hayvanlardan biri. Bu hayvanların taşıdığı virüsler, ısırdıkları diğer organizmalarda çok ağır hastalıklara ve ölümlere sebep olabiliyor. Her yıl milyonlarca insan, sivrisineklerin yaydığı sıtma, Deng humması, Zika, chikungunya, sarıhumma ve en az bir düzine daha hastalık sebebiyle hayatını kaybediyor.

Ama durum daha da kötüleşecek. İklim değişikliği, sivrisinekleri daha ölümcül hale getirecek. Gezegen ısındıkça sivrisineklerin kışın hayatta kalma ihtimali daha da artacak. Uzmanlar, yüzyılın sonuna kadar bir milyar kişinin sivrisinek sebepli hastalıklardan öleceğini tahmin ediyor.

Eskiden genellikle tropikal bölgelerde yayılan sivrisinek kaynaklı hastalıklar, küresel ısınma ile birlikte artık ılıman iklimlere doğru da yayılıyor. Güneyde Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Botswana, Namibya, Arjantin, Şili, Uruguay gibi ülkeler; kuzeyde ise Çin, Orta Doğu, Güney Avrupa ve ABD gibi bölgeler risk altında.

Küresel ısınma sivrisineklere nasıl yardımcı oluyor?

Kış sıcaklıklarının artması ve kışların daha ılık geçmesi, sivrisineklerin hayatta kalmasına imkan veriyor. Artan ortalama sıcaklıklar ise sivrisineklerin yıl boyunca aktif olmasını ve hastalıkları yaymaya devam etmesini sağlıyor. Küresel ısınmanın yanında artan karbondioksit salınımı da sivrisineklerin üremesi için uygun ortamı sağlıyor. Değişen rüzgarlar, sivrisineklerin uzun mesafeler kat ederek farklı bölgelere ulaşmasına imkan veriyor. Artan nem miktarı da bu hayvanların daha fazla üremesine yardımcı oluyor.

Uzmanlar özellikle sivrisineklerin yaydığı virüslere alışkın olmayan toplumlarda bağışıklığın çok daha düşük olduğunu ve bu virüslerin yeni coğrafyalara ulaşmasıyla büyük salgınlar yaşanabileceğini söylüyor. Zika virüsünde benzer bir durum görülmüştü. Yıllarca yayılımı takip edilen virüs, Brezilya’ya ulaştığında birden salgın patlak vermişti.

Uzmanlar küresel ısınmanın durdurulması ile sivrisinek yayılımının ve hastalıkların kısmen engellenebileceğini ifade ediyor. Ancak bu, tropikal bölgelerdeki salgınların bitmesini sağlamayacak. Belki de bu tehditle karşılaşan gelişmiş ülkeler, Afrika’da yaşananları birinci elden tecrübe ederek, salgın hastalıkların engellenmesi için daha fazla çaba sarf edebilir.

Bulutlar da yok oluyor

Kötü haberler bunlarla da sınırlı değil. Küresel ısınma sadece sivrisinekleri etkilemiyor. Bulutlar da küresel ısınmadan etkilenen ve aynı zamanda küresel ısınmayı etkileyen bileşenlerden biri. Günümüzde herhangi bir anda Dünya’nın üçte ikisi bulutlarla kaplı durumda. Beyaz bulutlar güneş ışınlarını yansıtıp uzaya geri göndererek Dünya’nın çok ısınmasını engelliyor. Ancak atmosfere yayılan karbondioksit ve bunun sonucunda artan sıcaklıklar bulut oluşumunu azaltıyor. Bulutların azalması Dünya’ya daha fazla güneş ışığı gelmesine sebep oluyor. Daha fazla güneş ışığı dünyayı daha da ısıtıyor. Bu kısır döngü içinde bulutlar yok olmaya doğru ilerliyor.

Uzmanlar bu konu üzerine hazırladıkları simülasyonda, eğer müdahale edilmezse 100 yıl içinde stratocumulus (yığın bulut) adı verilen beyaz, örtü gibi bulutların tamamen yok olabileceğini söylüyor. Bu gerçekleşirse Dünya’nın ortalama sıcaklığı birden 8 santigrat artabilir. Bu da hem karada hem de denizlerde bir çok türün yaşamının sona ermesi anlamına gelebilir. Ekvatora yakın bölgeler ise tamamen yaşanmaz hale gelebilir. Günümüzden 56 milyon yıl önce böyle bir dönem yaşandığını tespit eden uzmanlar, benzer bir tecrübe yaşamamak için harekete geçmemiz gerektiğini söylüyor.

Kaynak: Popular Science, Wired