Bill Gates’e göre teknolojiyi dikkate alan yeni bir ekonomik modele ihtiyacımız var

Bill Gates bildiğimiz arz-talep ilişkisine göre şekillenen ekonomik modelin değişmesi gerektiğini, teknoloji şirketlerinin ürettiği elle tutulmayan ürünleri dikkate alan yeni bir ekonomik modele ihtiyacımız olduğunu söylüyor.

Haber Özeti

Tam Sürüm

Çok okumak istediğiniz ve yakın zamanda çıkan bir kitabı bazen raflarda bulamadığımız olur ya da yeni çıkan Playstation oyununu harçlıklarınızla alamayacağınızı bilirsiniz.

Bir şey az bulunur oldukça onun değeri artar. Bu küçüklüğümüzden beri karşılaştığımız ve büyüyünce de bizi takip eden (en azından dünyanın büyük bölümündeki kapitalist ülkelerde) arz-talep ilişkisidir.

Fakat Microsoft Kurucusu Bill Gates geçen haftalarda yayımladığı bir blog yazısında arz-talep ilişkisinin sonuna gelindiğini belirtti. “Bu ilişki günümüz ekonomisi için artık yersiz bir teori” diyen Gates birçok kanun koyucunun da bunu anlamakta zorlandığını ve ülkeleri yönlendirecek geleceğin kanunlarını düzenleyemediklerini aktardı.

Sebep mi? Sebep günümüzdeki en bilindik ve marka / piyasa değeri yüksek şirketlerin elle tutulur bir ürün üretmemesi. Tabii ki Tesla gibi (her ne kadar şirket değeri olarak en yükseklerde yer almasa da) halen arz-talep ilişkisindeki kuvvetleri kullanarak – araç fiyatlarını yükseltmek (yüksek talep) ve çok az araç satışı yapmak (düşük arz) – çalışan bilindik firmalar var, ama bunlar giderek istisna olmaya başladı.

Fakat neredeyse yalnızca yazılımla uğraşan firmalar için artık geleneksel arz-talep ilişkisi geçerli değil. Gates’in de dediği gibi yeni bir yazılım geliştirmek için gereken para (neredeyse tamamen) önceden harcanıyor. Örneğin Microsoft Word gibi yeni bir program üretildiğinde her ürün sınırsız bir şekilde kopyalanıp ya da bulut üzerinden (neredeyse sıfır maliyete) satılabilir.

Gates, yazıda “Capitalism Without Capital adlı kitaptan alıntılar yapıyor. Kitabın konusu da ekonominin, daha fazla önde gelen şirketin elle tutulamayan ürünle uğraşması sonucu değişmesi. Kitabın yazarları Jonathan Haskel ve Stian Westlake; dijital ürünlerin (elle tutulamayan ürünler) daha önce çok da var olmayan yeni bir risk taşıdığını, bir yazılım üretmenin batık maliyet olduğunu çünkü üreticilerin geleneksel tarafta olduğu gibi maliyetlerini tazmin edemeyeceklerini aktarıyor. Örneğin Tesla iflas etse, bu iflasının etkisini elindeki parçalar, araçlar ve fabrikaları satarak bir nebze azaltabilir. Fakat bir yazılım şirketi için bu söz konusu değil.

Tabii bu iddia tamamen doğru değil. Büyük ve başarılı yazılım firmaları, zor durumdaki rakip firmaları satın alarak onların elindeki işe yarar yazılım kodlarına da sahip olmuş oluyorlar. Örnek olarak, zamanında bu gibi satın almaları yapmış olan ve bazı politikacılar tarafından monopol olmakla itham edilen Facebook verilebilir.

Tabii tüm politikacılar teknolojiyi yakından takip etmiyor, hatta birçoğu herhangi bir ürün satmadan bu firmaların nasıl para kazandıklarının bile farkında değil. Mark Zuckerberg bu Nisan ayında Cambridge Analytica skandalı hakkında kongre önünde ifade verirken senatörlerin nasıl para kazandığı gibi değişik sorularına maruz kaldı. Bu insanlar, bu sektörlerdeki kuralları koyacak kanunları hazırlayacaklar. Tabii konuyu anlamadan nasıl yapacakları şüpheli.

Gates’in tüm argümanları tam anlamıyla doğru olmasa da kanun koyucuların yeni ekonomik durumu çok da anlamadıkları konusunda oldukça haklı.

Gates’in ayrıca vurguladığı gibi genel olarak ekonominin refahını ölçen bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeri olan gayri safi milli hasıla hesabına elle tutulamayan ürünlerin geliştirilmesi için gerekli olan herhangi bir ara yatırım, ar-ge çalışması, market araştırması eklenmiyor. Bu durum 20 yıl önce çok önemli olmasa da teknoloji şirketlerinin ABD’nin ekonomisi içerisindeki oranın büyümesiyle giderek önem kazanmaya başladı. Bu da hükümetlerin ekonominin gidişatına ve gelişimine uyum göstermedeki yavaşlıklarını göz önüne seriyor.

Gates blog yazısında yeni ekonomi politikası hakkında herhangi belirli bir öneride bulunmadı, ama şu ana kadarki ekonomik model hakkındaki basitleştirilmiş düşüncelerimizin zamanın gerisinde kaldığı kesin. Yeni ekonominin nasıl çalıştığını, şirketlerin nasıl kazanç sağladığını bilen politikacıların çıkaracağı ve ‘herkes’ için aynı şekilde çalışacak vergi kanunları ve patent yasaları lazım. Tabii liderlerimiz ekonomiyi büyütmek istiyorlarsa öncelikle bu yeni durumu anlamaları gerekli.

Gates’in yazdığı gibi; “Bugün yazılım işine yapılacak yatırımın yasal olduğunu anlatmak için yapılacak bir sunum hayal dışı geliyor, ama 1980’lerden beri çok şey değişti. Ekonomi hakkındaki düşüncelerimizin de bu değişime ayak uydurma zamanı geliyor.”

Türkiye’deki ‘elle tutulamayan’ ürünlerin ilk ihracatıyla ilgili küçük bir anekdotu Ekşi Sözlük’teki şu yazıdan okuyabilir, olayı yaşayan NETAŞ Eski Genel Müdürü Tanju Argun’un olayı anlattığı videosunu ise buradan bulabilirsiniz.

Kaynak: Futurism, Gatesnotes

Bill Gates geçen haftalarda yayımladığı bir blog yazısında ekonomideki geleneksel arz-talep ilişkisinin sonuna gelindiğini belirtti. Bunun sebebi olarak, “Capitalism Without Capital” adlı kitaptan alıntı yaparak, günümüzdeki en bilindik ve marka / piyasa değeri yüksek şirketlerin elle tutulur bir ürün üretmemesini koydu. Bunun yanında hali hazırdaki ekonomik model hakkındaki basitleştirilmiş düşüncelerimizin zamanın gerisinde kaldığını ve kanun koyucuların bir an önce ilk önce yeni ekonomik gelişmeleri anlamasını ve bunlarla ilgili yeni herkesi kapsayıcı yasalar çıkarması gerektiğini söyledi.

1 Yorum

Yorum yazmak için tıklayın

Yorumunuz:

e-Bülten Aboneliği