Yüzyılın skandalı #PanamaPapers

2015’in başında adını açıklamak istemeyen birisi, Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung ile iletişime geçti. Elinde, Panama’da faaliyetlerini yürüten Mossack Fonseca adlı hukuk firması ile ilgili belgeler bulunduğunu belirten kişi, 2.6 terabaytlık veriyi Alman gazetesine teslim etti. 11.5 milyon dosyadan oluşan verilerden, Mossack Fonseca’nın (Mossfon) yaklaşık 214 bin şirketin kurulmasına yardımcı olduğu görülüyor. Bu şirketler ‘offshore‘ olarak tabir edilen, küçük ülkelerde vergilerden ve yasalardan bağımsız olabilmek için kurulan şirketler.

Öncelikle belirtmek gerekir ki bu işlem her zaman yasa dışı değil. Kişiler, kimliklerini açıklamadan ve kendi ülkelerindeki vergilere tabi olamadan, başka ülkelerde banka hesabı açabilir ya da şirket kurabilirler. Ancak bu sistem çoğu zaman, yasa dışı yollarla edinilmiş paraları saklamak için kullanıldığı için Mossfon’un verileri gazetecilerin dikkatini çekti. Süddeutsche Zeitung bu çalışma için Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ile işbirliği yaptı. Bu işbirliği çerçevesinde 80 ülkeden, 100’ün üzerinde medya kuruluşunu temsilen 400 civarında gazeteci bir araya geldi ve bir yıldan uzun bir süre boyunca belgeler incelendi.

İlgi çekici isimler

Gazeteciler bu bir yıllık süre içerisinde belgeler arasında pek çok tanıdık isim gördü. Bu isimler arasında devlet başkanları, bakanlar, ünlü sanatçılar, sporcular ve suç şebekelerinin liderleri bulunuyor. Bugün açıklanan verilere göre halen görev başında bulunan 12 devlet başkanı başta olmak üzere 128 politikacının bu şirketlere para aktardığı görülüyor. Şirketler genellikle bu kişilerin akrabaları ya da yakın çevresinden kişiler adına açılmış.

We've compiled the 12 key facts from @OCCRP's #PanamaPapers report as we start to investigate history's largest leakhttps://t.co/0LhY4fJW13

— D8 News (@D8News) April 3, 2016

İsimler arasında şüphesiz en dikkat çekenler Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron ve Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad. Bu isimlerin yakınlarına ait banka hesaplarında, kamuoyuna açıklanmamış milyarlarca dolar para bulunduğu belirtiliyor. Mossfon belgelerine göre, Vladimir Putin’e yakınlığı ile bilinen Sergei Roldugin’e ait bir şirkete 2 milyar dolar para aktarılmış. Ayrıca David Cameron’ın babası adına açılmış olan ancak varlığından kimsenin haberdar olmadığı bir şirket bulunuyor. Benzer bir durum Beşşar Esad’ın yakın akrabaları için de geçerli.

Seyşeller, Kıbrıs, Britanya Virgin Adaları, Singapur gibi pek çok farklı ülkede kurulan şirketler sadece politikacılarla ilişkili değil. Örneğin Hindistan’ın dünyaca ünlü sanatçılarından Aishwarya Rai ve Amitabh Bachchan listede adı geçenlerden. Geçen ay açıklanan Forbes Dünya Milyarderleri Listesi’nden de 29 iş adamı, offshore şirket sahibi kişiler arasında.

İzlanda’da durum kötüye gidiyor

Bundan 6 yıl önce büyük bir kriz atlatan ve ülke olarak batma noktasına gelen İzlanda, bu krizin etkilerini yeni yeni atlatırken, ülkenin şimdiki başbakanı Sigmundur David Gunnlaugsson’un Mossfon ile çalıştığı ortaya çıktı. İzlanda yasalarına göre, meclis üyeleri herhangi bir şirkette yüzde 25’in üzerinde hisse sahibi ise bunu kamuoyuna açıklamaları gerekiyor. Ancak Gunnlaugsson, eşi ile birlikte Panama’da kurdukları şirketten kimseye bahsetmemişti. Mossfon belgelerine göre, Gunnlaugsson milyonlarca dolar değerindeki şirketin yüzde 50 hissesini, eşine 1 dolar karşılığında devrederek bu yükümlülüğünden kaçmaya çalışmış.

2009 krizinin ardından, yolsuzlukla mücadele için İzlanda halkının güvendiği başbakana destek oldukça azalmış durumda. Paskalya tatilinden dönmeye hazırlanan İzlanda meclisinin ilk gündem konusunun başbakanın yurt dışındaki şirketi olması bekleniyor. Meclis önümüzdeki günlerde Gunnlaugsson’un istifası ile erken seçime gitme kararı alabilir.

Türkiye’den 101 şirket

Konsorsiyum Türkiye’den kimlerin yasa dışı şirketlerle ilişkisi olduğunu açıklamadı. Ancak harita üzerinde açıklanan verilerde, Türkiye’den 10 şirket sahibi ve 158 hissedarın, Mossfon ile işbirliği yaparak 101 şirket kurduğu belirtiliyor. Bu isimlerden bazılarına konsorsiyumun veri tabanından ulaşılabiliyor. Bu isimlerin kurduğu şirketlerin yasalara uygunluğuna dair bir açıklama yapılmamış. Detaylı açıklamanın Mayıs ayı içerisinde yapılacağı belirtiliyor.

FIFA ve Messi

Geçtiğimiz dönemde çok büyük yolsuzluk iddialarıyla çalkalanan ve yönetiminde büyük değişikliklere gidilen FIFA’nın bazı üyelerinin de Mossfon ile çalıştığı açıklandı. FIFA’daki yolsuzluk iddialarını araştırmakla görevli FIFA Etik Komitesi üyesi Juan Pedro Damiani’nin Mossfon aracılığıyla kurulmuş 200 adet şirketle doğrudan ilişkisi olduğu ortaya çıktı. Yolsuzluğu araştırmakla görevli kişilerin yolsuzluğa bulaşmış olması, FIFA Etik Komitesine olan güveni derinden sarsabilir.

Öte yandan, daha önceden de vergi kaçırdığı iddiasıyla hakkında dava açılan Barcelona’lı futbolcu Lionel Messi de belgelerde adı geçenler arasında. Messi’nin babasının, İspanya’da hala devam eden davada hiç adı geçmeyen Mega Star adlı bir şirketin sahibi olduğu Mossfon belgelerinde görülüyor. Bu bilgi davaya yeni bir boyut kazandırabilir. Messi ve babası konu ile ilgili açıklama yapmayı reddetti.