Ultra zenginlerin füzyon sevdası

Dünya genelinde bir çok girişim, Güneş’in işleyişini taklit ederek enerji üretebilecek bir işlem olan nükleer füzyonu gerçekleştirmek için çalışıyor. Atomları parçalamak yerine birleştirme prensibine bağlı olan bu yöntemle, teoride neredeyse sınırsız enerji üretmek mümkün.

ITER

Fransa’daki Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER), bu çabaların yürütüldüğü noktalardan birisi. Microsoft’un kurucularından Paul Allen, ölümünden kısa bir süre önce burayı ziyaret ettiğinde ‘Dünya üzerinde bir yıldızın doğuşu’ için yapılan hazırlıklara şahit olmak istediğini söylemişti.

Allen bu çabaları sadece gözlemlemekle kalmadı. Diğer bir çok milyarder gibi o da temiz ve sınırsız enerji hayaline destek olmak için, nükleer füzyon alanında çalışma yürüten girişimlere yatırımda bulundu. ITER 2050’ye kadar nükleer füzyonu mümkün kılabileceğini düşünüyor. Bunun için bu programa 23 milyar Dolar yatırım yapıldı. Diğer girişimler ise daha kısa sürede çözüme ulaşmanın yollarını arıyor.

Jeff Bezos, Bill gates, Peter Thiel gibi milyarderler bu çabaları destekleyen yatırımcılardan bazıları. Ancak füzyon alanında çalışma yapmak için sadece birkaç yatırımcının ve devletin para vermesi yeterli değil. Enerji endüstrisinde devrim yaratmak için daha fazla kaynağa ihtiyaç var. Egzotik malzemeler, 3D yazıcılar, makine öğrenimi ve veri işleme alanındaki yeni gelişmeler de füzyon çalışmalarına katkıda bulunuyor.

General Fusion Inc

Bezos’un yatırım yaptığı General Fusion Inc.’in yöneticisi Christofer Mowry, füzyon teknolojisinde ‘SpaceX anının’ yaşanması için çalıştıklarını söylüyor. (Elon Musk’ın uzay şirketi SpaceX uzay yolculuğunda bir kırılma noktası olmuştu). Devletlerin bu alana hak ettiği önemi vermediğini söyleyen Mowry, “İklim değişikliğini önemsiyorsanız sadece çözüme değil geçen süreye de önem vermelisiniz.” diyor.

TAE Technologies

Allen’ın desteklediği TAE Technologies ise yirmi yıl önce Tri-Alpha Energy adıyla bu alanda çalışırken rakipsizdi. Şimdi ise en az iki düzine rakibi bulunuyor. Yatırımcıların bu tarz girişimlere yatırım yapması belki bugüne kadar bize nükleer füzyonu getirmedi ama bilimcilerin yaptığı çalışmalarda, işimize yarayabilecek başka buluşlar gerçekleşti. Geçtiğimiz hafta Hindistan’da yapılan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın füzyon forumunda 800 adet araştırma yazısı ele alındı.

Füzyon çalışmalarında asıl sorun füzyonu gerçekleştirmek değil. Girişimlerin çözmeye çalıştığı şey, harcanan enerjiden daha fazlasını üretebilen bir işlem gerçekleştirebilmek. Reaktörlerin bu işlem için, sadece derin uzayda bulunan koşulları taklit edebilmesi gerekiyor ve bu işlem fizyondan çok daha karmaşık ve maliyetli. Plazmayı yıldızlardan daha yüksek ısıya çıkarıp, tepkimeleri kriyojenik soğutma teknelerinde muhafaza etmek için milyonlarca parça gerekebilir.

Ticari füzyonun gerçekleşmesi çok uzun sürse bile bu çalışmalar sırasında elde edilen yeni keşifler kendi başına işe yarayacak gibi duruyor. Örneğin plazmanın 150 milyon derecede yanışının simülasyonunu yapan yazılım ya da sağlık alanında kullanılabilen yeni bir çeşit mıknatıs, füzyon çalışmaları sırasında ortaya çıkan ürünlerden bazıları.

Commonwealth Fusion Systems

Füzyon çalışmaları konusunda en kararlı çalışmalardan birini geçtiğimiz yıl altı MIT profesörü tarafından kurulan Commonwealth Fusion Systems gerçekleştiriyor. Endüstrinin en büyük isimleri tarafından desteklenen ekip, 2025’e kadar ‘net enerji reaktörü’ adını verdikleri prototipi üretebileceklerini söylüyor. Girişim Mart ayında İtalyan petrol üreticisi Eni’den 50 milyon Dolar yatırım aldı. Bill Gates, Jeff Bezos, Richard Branson, Ray Dalio ve Michael Bloomberg’in de yatırım yaptığı Breakthrough Energy Ventures adlı kurum da geçtiğimiz ay bu girişime açıklanmayan bir miktarda yatırım yaptı.

Yine de ITER, ucuz enerjinin sırrını çözme konusunda en sağlam adımları atan girişim gibi duruyor. Nükleer Enerji Mühendisi Nawal Prinja sadece ITER’in büyük şehirlere enerji sağlayabilecek boyutta reaktörler üretebilecek kaynaklara sahip olduğunu söylüyor. 30 yıldan uzun süredir çalışmalarını sürdüren ITER, ilk reaktörünü 2050’de kullanıma sunmayı hedefliyor. ITER’in Baş Bilimcisi Tim Luce ” Diğer girişimler daha küçük bir reaktör yapma peşinde ama bunu gerçekleştirebileceklerine dair ikna edici bir fizik çalışması görmedim. Bu tavşanla kaplumbağanın yarışı gibi. Biz kaplumbağayız.” diyor.

SolarCity

Tüm bunların yanında Elon Musk, füzyon enerjisini dünya üzerinde üretmeye çalışmanın yanlış bir çaba olduğuna inanıyor. SolarCity adlı girişimiyle güneş enerjisini depolayıp kullanma üzerine çalışmalar yapan Musk “Gökyüzünde dev bir termonükleer reaktör var. Her gün de gökyüzüne geliyor. Güneş panelleri ile bu enerjiyi üretip bataryalarda depolayabilirsek, güneş enerjisini 24 saat boyunca kullanabiliriz.” diyor.

Kaynak: Bloomberg