Satürn’ün halkalarının 100 milyon yılı kaldı

Satürn’ü, ikonik halkaları olmadan düşünmek çok zor gibi geliyor ama aslında bu halkalar gezegenin daimi bir özelliği değil. Tıpkı havalı bir saç modeli deneyen bir ergen ya da orta yaş bunalımında top sakal bırakmaya karar veren bir adam gibi, Satürn de bir gün havalı halkalarından vazgeçerek diğer gezegenler gibi olacak. NASA’nın yaptığı yeni bir araştırma, halkaların yok olma hızının daha önce tahmin edilenden çok daha fazla olduğunu gösteriyor.

Satürn’ün 4 milyar yıl önce, Güneş Sistemi ile birlikte oluştuğu düşünülüyor. Halkaların ise çok daha yakın bir geçmişte oluşmuş olabileceği tahmin ediliyor. Kesin olarak bildiğimiz konu ise halkaların çoğunlukla buz halinde sudan oluştuğu. Bu buzlar bazen küçük toz taneleri kadar küçük bazen de dev kayalar kadar büyük olabiliyor. Halkalardaki parçacıklar Satürn’ün kütle çekim kuvveti sebebiyle gezegene doğru çekiliyor. Aynı zamanda yörüngedeki süratleri sebebiyle de dışa doğru itiliyorlar. Bu iki güç arasındaki denge halkaların yerinde durmasını sağlıyor.

Elektrik yüklü parçacıklar gezegene düşüyor

Ancak bazen Güneş’in morötesi ışınları ve yakınlardaki plazma bulutları sebebiyle Satürn’ün halkalarındaki buz parçaları elektrik yüklü hale geliyor. Bu durum parçacıkların Satürn’ün manyetik alanı tarafından çekilmesine sebep oluyor. İyonosfere giren parçacıklar burada parçalanarak yağmur gibi gezegene yağıyor.

Bu süreç sırasında buz parçacıklarının girdiği bir reaksiyon kızılötesi ışık yayarak parlamalarına sebep oluyor. NASA astronomları, Hawaii’deki Keck teleskobuna yerleştirilen özel ekipman sayesinde bu kızılötesi parıltıları görebiliyor. Bunlar geçtiğimiz yıl Satürn’ün halkalarının içinden geçen Cassini sondasından alınan bilgilerle birleştirildiğinde halkaların gezegene düşme hızı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlıyor.

Ekip halkaların bir saniyede 432 ila 2 bin 870 kg malzeme kaybederek Satürn’e düştüğünü söylüyor. NASA Goddard Uzay Uçuşu Merkezi’nden James O’Donoghue “Bu ‘halka yağmuru’nun yarım saatte bir olimpik yüzme havuzunu doldurabilecek miktarda olduğunu hesapladık. Sadece bu olay sebebiyle halka sisteminin 300 milyon yıl içinde tamamen yok olacağını düşünüyoruz. Buna Cassini uzay aracının yaptığı ölçümlere göre Satürn’ün ekvatoruna düşen halka parçacıklarını da eklediğimizde, halka sisteminin ömrünün 100 milyon yıldan daha az olduğu görülüyor.” diyor.

100 milyon yıl önce oluştu, 100 milyon yıl sonra yok olacak

Buz parçacıklarının gezegene düşüşü, Satürn’ün halkalarının yaşı hakkında da bilgi sahibi olmamızı sağlıyor. Bugün, halka sisteminin iç kısmında yer alan C halkasının nasıl bu hale geldiğini anlayabiliyoruz. Bilimcilere göre elimizdeki veriler, halkaların Satürn’ün son dönemlerinde ortaya çıktığını ve muhtemelen 100 milyon yıldan daha kısa süredir gezegenin etrafında döndüklerini söylüyor. Yani 40 yaşında orta yaş bunalımı yaşayan adamımız 1 yıldır top sakal bırakıyor ve 1 yıl sonra sakallarını tamamen kesecek.

O’Donoghue “Satürn’ün halka sistemini görebildiğimiz için şanslıyız. Şu anda bu sistem yaşamının ortasında gibi görünüyor. Ancak eğer halka sistemleri geçiciyse o zaman Jüpiter, Uranüs ve Neptün gibi diğer dev gezegenlerin halka sistemlerini görme şansını kaçırdık demektir. Bu gezegenlerin bugün sadece çok ince bir halkası bulunuyor.” diyor.

Kaynak: New Atlas