Saçların neden beyazladığına dair yeni bir bilimsel açıklama

Bilimciler neden bazı insanların saçlarının yer yer beyazladığı ya da derilerinde renksiz bölgeler oluştuğu konusunda açıklama elde ettiklerini düşünüyor. Vitiligo (akderi) adı verilen bu rahatsızlığın sebebinin, vücuda renk veren melanin pigmentinin salgılanmasını sağlayan bir genin aynı zamanda vücudun bağışıklık sisteminin çalışmasına etki etmesi olduğu düşünülüyor.

Derimize, gözlerimize ya da saçımıza rengini veren melanin, melanositler tarafından üretiliyor. Biz yaşlandıkça ilk kaybettiğimiz şeylerden birisi melanositlerimiz oluyor. Bu yüzden yaşlanan kişilerin saçları bir süre sonra rengini kaybedip beyazlıyor.

Alabama Üniversitesinden Doç. Melissa Harris laboratuvarda melanosit üretimine etki eden durumları incelemek için farelerle bazı deneyler yürüttü. Harris ve ekibi, MITF adı verilen bir gen üzerine yoğunlaştı. Bu gen melanositlere protein üretmelerini söylüyor. Bu proteinler, melanositlerde melanin üretimi gibi fonksiyonların düzenlenmesini sağlıyor.

MITF miktarı tek etken değil

Laboratuvarda, erken yaşta tüyleri beyazlayan fareler üzerinde yapılan araştırmada MITF üretiminin normalden çok yüksek olduğu, bu durumun da melanositleri hızla bitirdiği görüldü. Bu fareleri, MITF üretimi düşük olan farelerle çiftleştirmenin yeni nesillerde erken beyazlama sorununu çözeceği düşünüldü ancak bu yöntem işe yaramadı.

Bu durumun sebebini araştıran ekip şu sonuca ulaştı: MITF, melanositlerin sadece melanin üretmesini değil, interferon adlı bağışıklık sistemi proteinlerini üretmesini de sağlıyor. İnterferonlar virüs saldırılarına karşı bağışıklık sistemini harekete geçiren lider hücreler görevini üstleniyor. Yeterli MITF olmadığı zaman farelerde melanositler çok fazla interferon üretiyor. Bu durum da bağışıklık sisteminin melanositlere saldırmasına sebep oluyor. Süreç farklı işlese de sonuç aynı: gri tüyler.

Bağışıklık sisteminin tetiklenmesi beyazlamayı hızlandırıyor

Diğer deneylerde ise farelere viral enfeksiyonları taklit eden polisitidik asit verildiğinde benzer beyazlama etkisi görüldü. Harris “Bu veriler, neden bazı kişilerin stresli dönemler geçirdikten sonra saçlarının beyazladığını ya da vitiligo sorunu yaşadıklarını açıklıyor.” diyor. Yine de pek çok kişinin sık sık viral enfeksiyon geçirdiğini ancak çok az kişide bu gibi beyazlama etkileri görüldüğünü belirten Harris, bunun sebebinin insan vücudunun viral enfeksiyonlara farelerden daha dirençli olması olabileceğini belirtiyor.

Pek çok kişinin kendisine gelip “Benim 20’li yaşlarda bir tanıdığım vardı, saçları bir günde beyazladı” dediğini söyleyen Harris “Belki de bu durumun sebebi, viral enfeksiyon sırasında melanositlerin zarar görmesidir.” diyor.

Kanserle de ilişkili olabilir

Vitiligo araştırmacıları uzun süredir bu hastalığın insanların bağışıklık sistemi ile bir ilişkisi olduğunu düşünüyordu. Harris, yaptıkları araştırmanın bu konuya ışık tutabileceğine inanıyor. Bu çalışmanın ayrıca melanositlere etki eden bir kanser türü olan melanomların vücudumuzdaki bağışıklık sistemi tarafından neden tespit edilemediğini bile açıklayabileceği düşünülüyor. Melanom hücrelerinin MITF geninin bağışıklık sisteminin tepki özelliklerini baskılamasından faydalandığı bunun da bağışıklık sisteminden saklanmalarına yardımcı olduğu sanılıyor.

Harris yine de sadece fareler üzerine yapılan tek bir çalışmayla sonuca ulaşılamayacağını, bu çalışmadan elde edilen veriler ışığında insanlar üzerinde yeni çalışmalar yapılması gerektiğini söylüyor.

Kaynak: Gizmodo