Periyodik tablonun güncel yaşama yansıması

Hepimiz okulda öğrendiğimiz periyodik tabloda neler olduğuna dair birkaç bir şey şey biliyoruz. Ancak kalsiyum, demir, karbon gibi yaygın elementlere bakarken ya da kripton veya antimon gibi daha az tanıdık elementlere bakarken ne işe yaradıklarını ne kadar iyi biliyoruz? Vanadyumun veya rutenyumun pratik bir tane uygulamasını söyleyebilir miyiz?

Neyse ki elements.wlonk.com‘dan Keith Enevoldsen, her bir elementin (doğada bulunmayan en ağır elementler hariç) en az bir kullanım alanını gösteren harika bir periyodik tablo hazırladı.

Tablo, lazer göz ameliyatında tulyum, elektrik fenerlerinde kripton, havai fişeklerde stronsiyum, deniz fenerlerindeki yüksek yoğunluklu lambalarda ise ksenon kullanıldığını gösteriyor. Doğada varlığı saptanamayan, yapay olarak elde edilen amerikyumu ise duman dedektörlerinde kullanıyoruz.

İlk kez 1945 yılında, nükleer silah üretim projesi olan Manhattan Projesi‘nde kullanılan amerikyum, plütonyumun nükleer reaktörde nötronlar ile bombardımanı sayesinde üretilir. Ortaya çıkan amerikyum radyoaktiftir ve duman dedektörlerinde kullanılan az miktarda amerikyum dioksit (AmO2) ateşi tespit edebilmek için alfa radyasyonu üretse de etraftaki insanlara neredeyse hiç radyasyon yaymaz.

Bahsetmeye değer diğer elementler arasında, dünyanın en doğru zaman ölçüm cihazlarını üretirken kullandığımız rubidyum ve manyetik raylı trenlerde kullanılan niyobyum var. Tabloyu sınıf ortamında kullanmak üzere veya kendiniz için indirmek isterseniz diye bir de PDF versiyonu mevcut.

Kaynak: Science Alert