Kirlilik, sigara ve savaşlardan daha çok ölüme yol açıyor

Hava, su, toprak ve çalışma alanı kirliliği bir araya geldiğinde, diğer tüm sebeplerden daha fazla ölüme yol açıyor. Tüm dünyada gerçekleşen ölümlerin altıda birinin sebebi kirlilik. Kirlilik, tütün ürünlerinden daha fazla ölüme sebep oluyor. Dünya çapındaki savaşlar ve şiddet eylemlerinden 15 kat daha fazla ölüme sebep olan kirlilik 2015 yılında 9 milyon kişinin ölümüne sebep oldu. Lancet Kirlilik ve Sağlık Komisyonu tarafından yayımlanan verilere göre AIDS, sıtma ve verem gibi hastalıkların sebep olduğu ölümlerin üç katı, sadece kirlilik sebebiyle gerçekleşiyor.

Hava kirliliği, kirlilik türleri arasında en tehlikelisi. Ancak kirli su ve hijyenik olmayan çalışma koşulları da eklenince, kirliliğin insanlar için kalp hastalıklarından bile daha tehlikeli olduğu görülüyor.

Raporun yazarı Dr. Philip Landrigan “Bugün dek kimse, tüm kirlilik türlerini bir araya getirerek, kirliliğin sebep olduğu hastalık ve ölümleri hesaplayan bir çalışma yapmamıştı. Kirlilik genellikle farklı alt kategorilerde değerlendirildiği için çok fazla göze batmıyor.” diyor.

Raporda yazarlar yeni kirlilik rakamlarının, iklim değişikliğiyle birebir ilişkili olduğunu ifade ediyor. ÖZellikle hava kirliliğindeki artık sera gazlarının birikmesine ve iklimin değişmesine neden oluyor.Yakılarak enerji üretilen tüm yakıtların tüketimi, havaya yayılan ve kirlilik yaratan partiküllerin yüzde 85’inin sebebi. Sülfür ve nitrojen gibi zararlı gazlar bu yöntemle çevreye yayılıyor.

Gelişmekte olan ülkelerdeki fosil yakıt tüketimi, soba biçiminde fırınların düşük etkinlikle yiyecek pişirmede kullanılması, tarımda işe yaramayan ürünlerin yakılması gibi sebepler hava kirliliğinin artmasına sebep oluyor. Neyse ki bu ülkeler yavaş yavaş yoksulluktan kurtuluyor ve daha etkin, çevre dostu yöntemlere yöneliyor. Yine de bu gelişme istenen seviyede değil.

Çin’den radikal çözüm

Çin gibi üretim ekonomisi üzerine kurulu ülkelerde ise kirliliğin en büyük sebeplerinden biri, çevre kurallarına uygun hareket etmeyen fabrikalar. Ancak radikal kararlarıyla bilinen Çin yönetimi, geçtiğimiz günlerde yine büyük bir karar alarak ülkedeki fabrikaların yüzde 40’ına kapatma cezası verdi. Özellikle kış aylarında artan ve insanların hayatını tehdit etmeye başlayan hava kirliliğinden korunmak isteyen yönetim bu kararla birlikte ülkenin üretim kapasitesini düşürme pahasına havayı temiz tutmak istiyor. Yönetimin hedefi 2015 yılında metreküp başına 47 mikrogram olan zararlı partikül oranını 2035’e kadar 35 mikrogramın altına düşürmek.

Hava kirliliği sadece gelişmekte olan ülkelerin ya da Çin’in problemi değil. Sera gazı salınımının yüzde 75’i şehirler tarafından gerçekleştiriliyor. Şehirlerde yaşayan nüfusun yaklaşık yüzde 90’ı ise Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘sağlıksız’ olarak nitelendirilen havaları soluyor.

Ülkelerin gelişme çabası daha fazla madencilik, ormansızlaşmanın artması, böcek ilacı kullanımındaki artış, daha fazla elektrik enerjisi talebi ve daha fazla petrollü araç kullanımı gibi sonuçlara sebep oluyor. Tüm bunlar gelişme adına yapılıyor olsa da raporda kirlilik sebebiyle yaşanan hastalık ve ölümler sebebiyle her yıl dünya ekonomisinin gayrisafi milli hasılasının yüzde 2 daha az olduğu belirtiliyor.

ABD’nin başarısı

Ancak bu durum kaçınılmaz değil. Örneğin ABD, Çevresel Koruma Ajansı’nın 1970’te kurulmasından bu yana hava kirliliğini yüzde 70 oranında düşürmeyi başardı. Bu dönemde ülkenin gayrisafi milli hasılası da tavan yaptı.

Araştırmada pek çok gelişmekte olan ülkenin, kablolu iletişim gibi bazı teknolojileri pas geçerek direkt günümüz teknolojilerini kullanmaya başladığı belirtiliyor. Benzer şekilde, endüstriyelleşmenin dünyaya zarar veren dumanlı döneminin atlanabileceği ve enerji kaynağı olarak fosil yakıt yerine güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir alternatifler tercih edilebileceği ifade ediliyor.

Bu önlemler alınmazsa istatistikler sürekli kötüye gidecek. Müdahale edilmezse, hava kirliliğinin sebep olduğu ölüm sayılarının 2050’ye gelindiğinde yüzde 50 artacağı tahmin ediliyor.

Kaynak: Science Alert, Business Insider, Statista